Een landmijnbacterie en een bijbehorend handzaam apparaatje om de landmijnen mee op te sporen. Het idee en de uitvoering vielen vorig jaar in de prijzen op de internationale wedstrijd voor genetisch gemanipuleerde machines (iGEM, een spin-off van MIT) in Boston.
De bacterie, de welbekende en makkelijk te manipuleren E. coli, is zo aangepast dat zij een elektrisch signaal produceert wanneer de bacterie in contact komt met sporen van explosieven (TNT, DNB en DNT). Zo kun je met een standaard voltagemeter en een paar bacteriën vaststellen of er (lekkende!) landmijnen in de buurt zijn.

Elektrisch signaal
‘Nog steeds sterven veel mensen door landmijnen’, zegt Esra Bekdas, vierdejaars biologie en medisch laboratoriumonderzoek aan de Hogeschool Rotterdam. Samen met medestudent Cristy Verzijl werkte ze mee aan de nieuwe bacterie, als zelf in te vullen onderdeel van hun honoursprogramma. De twee HR-studenten werkten samen met studenten van de TU Delft en de Universiteit Leiden.

Tijdens hun brainstormsessies bedachten de studenten honderden ideeën, zoals een bacterie die rubber of papier produceert, maar ‘we hadden iets nodig dat aandacht zou trekken’, zegt Esra. Daar moesten de explosieven voor zorgen.

De bacterie had gemakkelijk iets heel anders kunnen detecteren, legt Esra uit. Het bijzondere aan de bacterie is vooral het elektrische signaal. Die functie hebben ze uit een andere bacterie gehaald en in de E. coli gestopt. Dat kostte ‘heel veel labwerk’, zegt Esra. ‘Niets garandeerde ons dat het idee ook in de praktijk zou werken.’

Geïmproviseerde bommen 
Esra is ook naar de Explosieven Opruimingsdienstin Soesterberg geweest om te onderzoeken hoe toepasbaar het idee is. Daar waren ze enthousiast: het alternatief dat de studenten bedacht hebben, zou veel goedkoper zijn dan de gebruikelijke methodes en zou vooral voor geïmproviseerde bommen goed werken. Daaruit lekt de TNT sneller.

In Boston had het Delfts-Leids-Rotterdamse team concurrentie van zo’n 250 teams. De groep van Esra en Cristy won de eerste prijs in één van de elf categorieën, microfluidics. Tijd om het landmijndetectiebacterie-apparaatje verder de wereld in te helpen heeft ze helaas niet. Zoals het een honoursstudent betaamt, is ze alweer druk met andere bezigheden: afstuderen en een opleidingssymposium organiseren.

Tekst: Olmo Linthorst
Illustratie: Wendy van der Wauw