Waarom wordt er niet op veel grotere schaal duurzaam gebouwd? De technieken om dat te doen, bestaan immers al. Het antwoord ligt volgens lector Christoph Ravesloot in de wereld van ICT: ‘De meeste aanbestedingen in de bouw gaan volgens het principe van de laagste prijs. Steeds vaker gebeurt dat met gebruikmaking van het digitale Building Information Model, BIM genoemd. Dat is een informatiesysteem voor bouwwerken waaraan rekensoftware kan worden gekoppeld. En juist dat laagste-prijs-principe is een garantie voor niet-duurzame aanbestedingen. Als er niks gebeurt, zal BIM duurzaamheid vertragen. Wat we moeten doen is duurzame materialen en productietechnieken onderdeel van de aanbesteding maken. Het mooie is dat brancheorganisaties en andere spelers in de markt zich niet tegen dit idee verzetten. Wel wordt er gediscussieerd over de manier waarop. Er zijn grofweg drie scenario’s. Het eerste is het systeem van de economisch meest voordelige inschrijving (EMVI) waarin niet alleen de prijs maar ook kwalitatieve criteria, zoals duurzaamheid, toepassing van BIM of projectbeheersing, mee gaan wegen. De tweede is design & construct, wat inhoudt dat de aannemer niet alleen verantwoordelijk is voor de uitvoering maar ook voor het ontwerp. En de derde en meest vergaande aanpassing van opdrachtverstrekking is die waarbij een gebouw eigendom blijft van de aannemer. De aannemer is er dan bij gebaat om de onderhouds- en energiekosten zo laag mogelijk te houden, duurzaam te bouwen dus. Dat tikt, zeker bij grote aanbestedingen zoals kantoren, tunnels en zuiveringsinstallaties, lekker aan. Zeker bij dit laatste scenario gaan we toe naar een echt andere manier van samenwerken, een manier die het verschil kan maken.’

Anders organiseren leidt tot duurzaamheid
‘Ook in de organisatie van – grote – bouwprojecten is duurzaamheidswinst te halen. We zijn binnen het lectoraat bezig in kaart te brengen welke factoren innovaties in de bouw kunnen verstoren. We leggen aannemers, architecten, installateurs en softwareleveranciers de vraag voor tegen welke problemen ze aanlopen bij grote bouwprojecten. En wat blijkt nu? De interne samenwerking binnen bouwteams is het grootste probleem, significant bovengemiddeld, gevolgd door externe dynamiek zoals veranderingen in wetgeving, vergunningen of politieke besluiten. Ingenieurs hebben moeite met samenwerken, een autistisch trekje zou je kunnen zeggen. Dat is dan ook precies het punt waarop nieuwe procesinnovaties moeten worden gericht. In zo’n bouwteam moet je diversiteit hebben. Niet alleen ingenieurs, maar ook bedrijfseconomen en organisatiedeskundigen, mensen die met een brede blik naar een project kijken. En niet alleen mannen. Het is belangrijk om ook vrouwen in bouwteams te hebben. Het zou heel erg helpen als ze over hun samenwerking zouden nadenken voordat ze tot het ontwerpen overgaan.’

Begroeide daken
‘Groene daken zijn van belang voor de individuele eigenaar én voor de stad. Groene daken gaan langer mee dan traditionele dakbedekking, houden regenwater vast – men schat vijftien liter per vierkante meter – , ze zorgen voor minder afwatering en voorkomen daardoor overlast bij hevige regenval, zoals overlopende riolen en ondergelopen kelders. Aantrekkelijk in een tijd van klimaatverandering waarin het steeds heftiger gaat regenen, vind je niet?’ En waarom zijn er dan toch nog zo weinig groene daken? ‘Voor de klant is op dit moment niet duidelijk wat hij koopt en wat het oplevert aan isolatie en fijnstofreductie. Er zijn op dit moment verschillende eenheden en rekenmethodes in gebruik. In samenwerking met Hogeschool Zuyd bereiden we een subsidieaanvraag voor begroeide daken voor bij Stichting Innovatie Alliantie. Die subsidie is nog niet toegekend maar als dat gebeurt, zal de inzet gelegen zijn in het eenvormig maken van reken- en meetmethodes. Dát zorgt voor versnelling. De branche stuurt zelfs aan op een NEN-normering voor begroeide daken, dan kan die uniformiteit en vergelijkbaarheid meteen op wereldschaal worden vastgesteld. Zo’n NEN-normering kan uit de subsidie worden betaald. Zou het niet geweldig zijn als de hogescholen aan de wieg staan van zo’n enorme duurzaamheidsdoorbraak?’

Dorine van Namen

De Hogeschool Rotterdam gaat volgend jaar de locatie Museumpark renoveren en overweegt een groen dak te plaatsen. TIP: Volg een college van Christoph Ravesloot over groene daken op www.ravesloot.eu.

Wie: Dr.Drs.Ir. Christoph Maria Ravesloot, bouwkundig ingenieur en lector innovatie bouwproces en duurzaamheid.
Onderzoeksgebied: Versnellen van duurzaamheidstoepassingen. In 1992 ontwierp hij het eerste Nederlandse energieneutrale woonhuis in Woubrugge.
Loopbaan: Hij werkte als architect, afdelingshoofd bij de gemeente Den Haag, hoofddocent bouwtechnologie en docent civiele techniek op de TU Delft en als zelfstandig organisatiedeskundige, voordat hij op Avans Hogeschool, Hogeschool Zuyd en Hogeschool Rotterdam lector werd.
Leuk: Ravesloot is ook uitvinder. Zijn laatste uitvinding is de katalytische tunnel, een techniek die het fijnstofprobleem bij de in- en uitgang van tunnels helemaal oplost.