Ismail en Othmane mochten ondanks een goedgekeurd visum Amerika niet in. De studenten vermoeden dat ze geweigerd zijn vanwege hun moslimachtergrond, maar de precieze reden weten ze niet. De leraren in opleiding werden op JFK Airport in New York urenlang ondervraagd. Grensautoriteiten vroegen onder andere naar welke moskeeën de studenten gaan en waarom Othmane twee telefoons bij zich had, maar de precieze reden van de weigering kennen ze niet.

Ismail: ‘We hebben het wel tien keer gevraagd, maar het antwoord was elke keer hetzelfde: “It doesn’t feel good.” Maar je kunt toch geen mensen weigeren vanwege een gevoel?’

Hun filmpje erover op Facebook werd opgepikt door verschillende media, en ook door de PvdA die er in de Tweede Kamer vragen over stelde. ‘Amerika mag zelf bepalen wie wordt toegelaten’, luidde kortweg de reactie van minister Koenders van Buitenlandse Zaken.

‘Wij zijn erg teleurgesteld’

Over dit antwoord zijn zowel Kompass als Ismail niet echt tevreden. ‘Wij zijn erg teleurgesteld’, reageert Ismail mede namens Othmane. ‘Koenders had op z’n minst navraag kunnen doen kunnen doen bij de Amerikaanse ambassade.’ Het ministerie heeft daarnaast geen moeite gedaan om contact te zoeken met de studenten, vertelt René Rouwette, directeur van Kompass.

Nederlandse reizigers die bij de Amerikaanse grenscontrole in de problemen komen, kunnen zich overigens 24 uur per dag en 7 dagen in de week wenden tot het ministerie van Buitenlandse Zaken. De minister: ‘Afhankelijk van de hulpvraag wordt proactief bekeken of en hoe die hulp kan worden geboden.’

Kompass zal, vertelt Rouwette, de twee studenten nu in direct contact brengen met de juiste beleidsmedewerker op het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Hoeveel Nederlanders zijn er door de VS teruggestuurd?

Daarnaast gaat de organisatie onderzoeken hoeveel Nederlanders er dit er naar de VS zijn gereisd en daarna weer teruggestuurd. Rouwette: ‘Er zullen geen honderden personen per jaar worden geweigerd, maar nu hebben we helemaal geen beeld van de omvang van het probleem en van de redenen waarom mensen worden afgewezen.’ Kompass weet van het verhaal van Ismail en Othmane en heeft verder slechts ‘anekdotisch bewijs’. Rouwette: ‘Ook zijn er mensen die niet met de media willen delen dat ze aan de grens zijn geweigerd.’

Bij Kompass vinden ze het onderzoek van belang vanwege het steeds strengere grensbeleid van de VS. Zo wil Amerika graag dat er een zogenoemde ‘pro clearance zone’ komt op Schiphol. Amerikaanse grensfunctionarissen bepalen dan al in Nederland of een reiziger de VS in mag. Rouwette: ‘De onderhandelingen daarover met Nederland zijn gestaakt, maar je weet niet wat er met het nieuwe kabinet gebeurt.’

Amerika wil ook dat inkomende reizigers hun wachtwoord voor Facebook moeten kunnen overleggen en dat vliegtuigmaatschappijen allerlei data van passagiers moeten verstrekken. Rouwette: ‘Bijvoorbeeld of iemand halal eet. Het Europees Hof heeft een verdrag met Canada over passagiersdata afgewezen omdat het tot etnisch profileren kan leiden. De vraag is welke impact dit kan hebben op de vluchten naar de VS, een land met minder mensenrechtenwaarborgen dan Canada.’

‘Fijn gesprek met collegevoorzitter Bormans’

Ismail en Othmane krijgen niet alleen steun van Kompass, maar ook van HR’s collegevoorzitter Ron Bormans die in gesprek ging met het tweetal. ‘Hij bekommerde zich om ons en het was een fijn gesprek’, vertelt Ismail. ‘Hij zei dat we goed bezig waren als leraar en dat we ons niet hoefden te verantwoorden omdat we door de VS niet zijn toegelaten.’

Jos van Nierop