De kweekschool, de KLOS, de PA en de pabo, in 100 jaar heeft de opleiding voor leerkrachten in het basisonderwijs vele benamingen gehad en ontwikkelingen doorstaan.

De hele dag alleen maar orde houden

Over de oorspronkelijke Rotterdamse kweekschool van 100 jaar geleden is niet veel bekend. De school was gevestigd aan de Veemarkt in Crooswijk en we kennen allemaal wel de verhalen dat het er vroeger veel strenger aan toe ging.

Gelukkig is dat veranderd, zegt Els Fonville. ‘Maar bedenk daarbij dat de klassen toen veel groter waren. Ga er maar aan staan, een klas met 47 kinderen. Dan ben je de hele dag alleen maar orde aan het houden.’

Op lagere scholen was de directeur een man

Els is zelf begonnen als docent op de kweekschool voor kleuterleidsters, toen nog een aparte opleiding. ‘In 1985 werden de kleuterschool en de lagere school samengevoegd. We ontwikkelden met elkaar een nieuwe vierjarige opleiding. Dat was een spannende tijd.’

‘Opvallend was dat op de kleuterscholen vrouwen directeur waren en op de lagere scholen mannen.’ Na het samenvoegen werden de mannen directeur van de basisschool: ‘De vrouwen kozen zelf voor de adjunctfunctie.’

Kleuters: ‘De ingewikkeldste en boeiendste groep’

In die tijd werd het kleuteronderwijs volgens Els niet altijd even serieus genomen. ‘Persoonlijk vind ik dat de ingewikkeldste en boeiendste leeftijdsgroep. Een kleuter kan niet altijd goed vertellen wat zij of hij wil. Als leerkracht moet je goed observeren, luisteren en interpreteren. Dat is nu gelukkig meer erkend.’

‘Het ontstaan van de basisschool is een goede ontwikkeling geweest. Hierdoor verloopt de doorgaande lijn in het leerproces van kinderen van 4 tot 12 jaar op een natuurlijke manier.’

‘Afgestudeerde pabo’ers werden in het diepe gegooid’

Terugkijkend op een eeuw pabo vindt Els de introductie van de LIO-stage, zo’n 17 jaar geleden, een andere, goede ontwikkeling. Studenten lopen in het vierde jaar vijf maanden stage. Ze hebben dan drie dagen per week de volledige verantwoordelijkheid over een klas.

Zo’n stage was er vroeger niet. Els: ‘Na het afstuderen ging je werken en kreeg je te horen: hier is je klas, daar is de kapstok en succes. Je werd toen echt in het diepe gegooid met als resultaat dat er onder de startende leerkrachten veel uitval was. De LIO-stage zorgt ervoor dat studenten na hun afstuderen startbekwaam zijn om voor de klas te staan. Ze weten wat hen te wachten staat.’

Is de pabo wat voor mij? Hoe ga ik met ouders om?

Els vindt dat de pabostudent in al die jaren niet veel is veranderd. ‘Ze hebben dezelfde zorgen als 40 jaar geleden. Is de pabo wat voor mij? Lukt het mij wel om orde te houden? Hoe ga ik met ouders om? Dat was vroeger spannend en dat is het nu nog steeds.’

‘Natuurlijk is de tijd veranderd. Door het digitale tijdperk is veel materiaal snel voorhanden, maar dat is niet alles. Leuk zo’n YouTube-filmpje over vulkanen, maar neem ook regelmatig aanschouwelijk materiaal mee naar de les, iets wat tastbaar is. Dat maakt het onderwijs rijk.’

De studenten leren hoe ze de goede en juiste bronnen vinden

Voor de toekomst verwacht Els dat de lessen zich minder zullen richten op het vergaren van veel kennis. ‘We leven in het digitale tijdperk, we moeten de studenten klaarmaken voor de nieuwe wereld. Welke kennis heb je waarvoor nodig en hoe kom je daaraan? De pabo zal bijvoorbeeld de studenten moeten leren hoe ze de goede en juiste bronnen vinden.’

Een discussie die momenteel weer actueel is, is het salaris van de leerkrachten. Els: ‘Helaas worden ze niet genoeg gewaardeerd. Maar ik vind dat leerkrachten zich vaker en beter mogen profileren, omdat het een heel belangrijk beroep is. Vraag het verschillende mensen, iedereen kan zich nog een bepaalde leerkracht herinneren die van toegevoegde waarde was in zijn leven. Daar mogen wij als docenten trots op zijn.’

Barbara Hoogsteden

• Morgen, zaterdag 10 juni, is er op de locatie Museumpark van de Hogeschool Rotterdam een pabo-reünie.