‘Als we kinderen aan het lezen willen krijgen, vind ik dat we de graphic novel niet kunnen overslaan’
Iefke Tet-Bakker de Leeuw volgt de versnelde opleiding leraar Nederlands, is leesfanaat, en hoopt dat de graphic novel ook jongeren weer aan het lezen krijgt. ‘Ik merk wel dat veel mensen denken dat het een veredelde strip is en dat het geen toegevoegde waarde zou hebben in de les.’
‘Ik heb de liefde voor het lezen van mijn vader meegekregen. In juni geeft Vrij Nederland altijd een thrillergids uit en mijn vader ging vroeger alle boeken kopen die vier of vijf sterren hadden gekregen. Hij leverde dan gewoon zijn lijstje in bij de lokale boekhandel. Daarna ging hij ze lezen en noteerde in elk boek hoeveel sterren hij het waard vond. En zo gingen wij als kinderen op een gegeven moment meelezen en kregen we met elkaar discussies over die recensies.
‘Tegenwoordig doe ik nog steeds precies hetzelfde. Ik koop de VN-thrillergids – nachten van tevoren lig ik daar al wakker van haha – en dan schaf ik alle boeken aan met vier of vijf sterren. Ik heb zelfs een bookstagramaccount, boekflix, waarmee ik nu ook sterren uitdeel.
‘Ik vind het jammer dat mensen en vooral kinderen steeds minder gaan lezen.’
‘Ik vind het jammer dat mensen en vooral kinderen steeds minder gaan lezen. Er zitten namelijk heel veel voordelen aan. Er zijn wetenschappelijke studies gedaan waaruit blijkt dat lezen ervoor zorgt dat je meer inlevingsvermogen krijgt en daardoor ga je de wereld om je heen ook beter begrijpen. We moeten ervoor zorgen dat we op de een of andere manier die leerlingen motiveren om toch te gaan lezen. Ik ben er daarom een voorstander van om de graphic novel op de leeslijst te krijgen.
‘Vorig jaar kregen we de opdracht een betoog te schrijven over fictie in het leesonderwijs. In een facebookgroep voor leraren Nederlands, zag ik een aantal docenten lobbyen om de graphic novel op de leeslijst te krijgen. Ze hadden een klein boekje gemaakt met allemaal tips en dertig titels. Ik zag dat en dacht: daar ga ik mijn betoog over houden. Ik heb me er toen in verdiept en zag dat het echt een mooi medium is om kinderen meer te laten lezen.
‘In een facebookgroep voor leraren Nederlands, zag ik een aantal docenten lobbyen om de graphic novel op de leeslijst te krijgen.’
‘Ik merk wel dat veel mensen denken dat het een veredelde strip is en dat het geen toegevoegde waarde zou hebben in de les. Maar wat mij vooral aanspreekt is dat het voor kinderen veel toegankelijker is omdat er veel minder tekst in staat. De plaatjes nemen de leerling echt mee in het verhaal. Dat kan helpen om kinderen weer een beetje plezier te laten krijgen in het lezen. Je moet je ook afvragen wat het doel is. We leren vanuit de opleiding dat we het bijvoorbeeld moeten hebben over perspectief, tijd en ruimte. Dat kan je met een gewoon verhaal doen maar kan ook heel goed met een beeldverhaal.
‘Het boek Hartenstorm – stormhart – je kan het twee kanten op lezen – is een mooi voorbeeld. Dit boek gebruik ik weleens in de les als ik het over perspectief wil hebben. De ene kant is vanuit het perspectief van het meisje geschreven en getekend en de andere kant vanuit het perspectief van de jongen. Daarmee kan je heel goed laten zien dat je het verhaal vanuit verschillende standpunten kan bekijken en dat de belevingswereld van de een kan verschillen met die van een ander.
‘We zeggen allemaal Harry Mullisch en Gerard Reve, dát zijn de grote literaire meesters. Maar wat maakt een boek nou van literaire kwaliteit?’.
‘Als we nadenken over hoe we kinderen aan het lezen krijgen, hoe ze in aanraking kunnen komen met dit medium, vind ik dat we de graphic novel niet kunnen overslaan en ook niet weg moeten zetten. Wel moet er kritisch naar gekeken worden want er is veel kwaliteitsverschil. Ik heb van Harry Mulisch het boek De Aanslag gelezen en daar is ook een graphic novel over gemaakt, maar die is qua literair gehalte niet hetzelfde.
‘Wanneer iets literair is, is natuurlijk sowieso de grote vraag. We zeggen allemaal Harry Mullisch en Gerard Reve, dát zijn de grote literaire meesters. Maar wie zegt dat? Dat vinden veel mensen, maar wat maakt een boek nou van literaire kwaliteit? Het is een beetje wat je er zelf van maakt. Een goede thriller kan ook een literair boek zijn qua schrijfstijl, motieven, ruimte en hoe alles in elkaar valt. Ik wil vooral weten wat een boek met iemand doet.
‘Door te lezen kan ik me verliezen in een andere wereld.’
‘Zelf lees ik iedere avond. Door te lezen kan ik me verliezen in een andere wereld. In spanning die ik zelf niet zo fijn vind als het mij in het echt overkomt. Ik kan ook fysiek op een boek reageren, dat het mijn keel dichtknijpt of mijn hart sneller gaat kloppen. Ook kan ik door te lezen even ergens anders zijn met mijn gedachten. Mijn man is ernstig ziek, als gezin zijn we daardoor heel erg met de dood bezig. Mijn studie zorgt voor een welkome afleiding en ’s avonds lees ik om me even terug te trekken uit de harde realiteit. Daarom hou ik erg van lezen.’
Tekst en foto: Wietse Pottjewijd
En ik kan het hier niets anders dan hartgrondig mee eens zijn!
Ik denk dat de combinatie van beeld, tekst en je eigen interpretatie (die wordt gevoed door je achtergrond, opvoeding, ervaringen, kennis, cultuur en fantasie) een ontzettende sterke hefboom is voor het verdiepen van je eigen begrip en kijk op de wereld om je heen. De mensen die als jagers-verzamelaars de wereld bevolkten waren degenen die begonnen met het vastleggen van beelden op rotsen. En in wezen zijn we op veel vlakken nog steeds hetzelfde als die eerste mensen, alleen hebben we nu veel meer mogelijkheden, verleidingen en afleidingen. Dan is teruggrijpen op het redelijk oude beeld van een tekening, een plaatje om iets in een bepaalde context te begrijpen of je te verwonderen een hele mooie aanvulling op ons toch al rijke leven. Ook in tijden van corona en daarna…