Budgetteren als een baas: eerste hulp bij geldnood

Madelaine: Zorg voor inzicht en weet precies wat je uit kan geven

‘Ik krijg regelmatig boodschappentassen vol met administratie’, zegt Madelaine Vos (27), deeltijdstudent sociaal financiële dienstverlening aan de Rotterdam Academy (RAc). Ze werkt bij een bewindvoerderskantoor en ondersteunt mensen met financiële problemen en mensen die zelf niet in staat zijn hun geldzaken te regelen.

Bewindvoerders zorgen eerst voor stabiliteit, legt Madelaine uit. ‘We schrijven allerlei instanties aan en proberen regelingen met hen te treffen.’ Niet zelden komen er bij haar cliënten her en der lijken uit de kast ‘zelfs als je al jaren voor ze bezig bent.’ De zorgverzekering is koploper bij de probleemschulden, zegt ze. ‘Veel mensen weten niet dat deze verzekering verplicht is. Tegen de tijd dat ze dat ontdekken, is de vordering vaak al flink opgelopen.’

Overigens maakt deze onwetendheid deel uit van een groter probleem. ‘Mensen hebben vaak geen idee van hun plichten maar ook niet van hun rechten. Dat geldt zeker ook voor jongeren, waaronder studenten. Ook door stress kun je het overzicht kwijtraken.’ En als je eenmaal in de schulden zit, wordt die stress bepaald niet minder. Wees proactief, benadrukt Madelaine, en verdiep je in de mogelijkheden voor jouw situatie.

‘Ik ben zelf 27 en aan mijn tweede hbo-opleiding bezig. Vooraf heb ik helemaal uitgezocht waar ik nog aanspraak op kan maken, bijvoorbeeld het levenlanglerenkrediet. Er zijn altijd mogelijkheden, bijvoorbeeld fondsen waarop je een beroep kan doen. Maar die komen echt niet zelf naar je toe.’ Als je problemen hebt gekregen met geld, is het advies hetzelfde: benader instanties en regel zo snel mogelijk iets, bijvoorbeeld betalen in termijnen. In probleemsituaties neigen mensen soms naar het tegenovergestelde: ze houden zich stil en openen de post niet meer in de hoop dat het zichzelf oplost. Onnodig te zeggen dat dat nooit gebeurt.

‘Mensen hebben vaak geen idee van hun rechten en plichten.’

Zelf weet Madelaine precies wat haar inkomsten en uitgaven zijn. ‘Daar ga ik heel lekker op’, lacht ze. ‘Niet spannend of sexy, maar daar een overzicht van maken is het eerste wat ik deed toen ik op mezelf ging wonen. Het is ook het eerste wat we doen met cliënten.’ Vervolgens is het natuurlijk zaak inkomsten en uitgaven op elkaar af te stemmen. ‘Mijn weekbudget voor boodschappen is tussen 40 en 60 euro’, zegt Madelaine. ‘Ik zorg dat ik niet elke dag naar de supermarkt hoef en ik ga ook weleens naar twee verschillende, voor de aanbiedingen.’ Madelaine is vrij nuchter. ‘Kijk naar je uitgaven en stel jezelf de vraag: wat zijn de dingen waar ik zonder kan? Ontleen je nou echt je identiteit aan die nieuwe iPhone? Stel de juiste prioriteiten. Ik weet dat het lastig is, in de maatschappij waar we in leven. Je krijgt elke dag wel duizend prikkels om dit of dat te kopen.’

Marc: Leef onder je stand en zorg voor meer vrijheid

Toen Marc den Ouden – nu tweedejaars ruimtelijke ordening en planologie – zich rond zijn zeventiende ging oriënteren op het halen van een rijbewijs viel bij hem het kwartje: sommige dingen zijn echt duur. ‘Ik kreeg het rijbewijs van mijn ouders als ik niet ging roken’, vertelt hij. ‘Maar als je het zelf moet betalen is het vaak niet binnen bereik.’

Tenzij je een plan hebt, waarmee je financieel steeds fitter wordt, bedacht hij, toen hij zelf ook nog graag zijn motorrijbewijs wilde halen. ‘Het is net als met sporten: je ziet resultaat en dat motiveert’, zegt hij. Voor hem is meer verdienen en minder uitgeven inmiddels een sport geworden. ‘Aanvankelijk bezorgde ik pizza’s voor het minimumloon. Maar daarna kon ik een beter baantje krijgen in een distributiecentrum.’ Een beetje afzien, maar hij ging er financieel wel op vooruit.

‘Ik begin tussen vier en zes uur ‘s ochtends en werk dan tien uur. Lange en rare tijden, maar ik verdien wel het dubbele.’ Daarnaast begeleidde hij toeristen, iets dat hij in zijn mbo-opleiding toerisme en recreatie had geleerd; dat hij vlakbij Kinderdijk woonde was een voordeel: ‘Ik ging survivallen in het bos met kinderen en fietsen met Fransen. De talen en sociale vaardigheden die ik leerde kan ik ook weer inzetten bij ander werk.’ Hij startte ook nog een eigen bedrijf met medestudenten. ‘We zijn begonnen met voor 200 euro aan hebbedingetjes te importeren via Ali Express en die te verkopen. Vervolgens gingen we over op onderdelen voor mobiele telefoons.

We hebben behoorlijk veel verdiend, uiteindelijk het bedrijfje verkocht en geld in een beleggingspot gestopt. Als ik met pensioen ga, kan ik het bijvoorbeeld gebruiken.’ Hij weet precies wat hij binnenkrijgt aan salaris en zorgtoeslag en verdeelt dat over drie potjes: later (sparen dus), noodzakelijke uitgaven en leuke dingen. Bij alles wat hij wil rekent hij of het wel of niet kan. ‘Naar festivals gaan bijvoorbeeld, dat vind ik leuk, maar op is op. Eerst de blijvende dingen, die nieuwe broek komt dan later wel weer. Ik heb de oudste portemonnee ter wereld. Als ik iets leuks doe met vrienden gaan we bijvoorbeeld naar de skatebaan en koken we samen thuis in plaats van uit eten te gaan. We bakken pannenkoeken of maken zelf kapsalon.’

‘Ik heb liever vrijheid dan stress.’

Zo heeft Marc veel slimme manieren om geld te verdienen of in je zak te houden en soms snijdt het mes aan twee kanten. ‘Ik wil graag zo goedkoop mogelijk geknipt worden en een vriendin van me heeft de kappersopleiding gedaan. Zij knipt mijn haar voor weinig geld. Ook zij studeert, ‘knipt’ het collegegeld bij elkaar en houdt ook nog een beetje over. Ja: je kunt ook maximaal lenen maar dan zijn je eigen kinderen straks uit huis en ben je nog steeds aan het afbetalen. Ik wil vooral onder mijn stand leven. Als ik een buurman zie wegrijden in een dikke BMW dan denk ik in eerste instantie “dat wil ik ook”. Maar als ik er langer over nadenk heb ik liever vrijheid dan stress. Een extra dagje vrij, dat is rijkdom voor mij.’

Nick: Wees gedisciplineerd en koop een huis

Nick van den Hoek (26) startte in 2012 met de lerarenopleiding omgangskunde en inmiddels doet hij de master leren en innoveren op de HR. ‘Zodra ik ging studeren ben ik op mezelf gaan wonen’, vertelt hij, ‘in een huurhuis. Ik wist meteen al dat ik op die lasten wilde besparen door op termijn een huis te kopen. Bij kopen komt het geld naar je toe, bij huren gaat het van je af.’ Hij werkte elk weekend en in de vakanties, deed er een tweede lerarenopleiding bij (gezondheidszorg en welzijn), liep daarvoor ook twee stages en leefde naar eigen zeggen als een kluizenaar. ‘Ik zag mijn vrienden in de vakanties’. In 2017 was hij klaar met stages en kreeg hij een contract als docent in het mbo. Daarbij kreeg hij ook een intentieverklaring, een document waarbij de werkgever toezegt op termijn een vaste aanstelling te gaan geven. ‘Dan kun je een hypotheek gaan regelen’, legt hij uit.

En dat deed hij. Hij kocht een klushuis in Rotterdam: een huis dat in slechte staat is en dat voor een aantrekkelijke prijs wordt verkocht. ‘Ik wilde een huis met een voor- en achtertuin en dat was de enige mogelijkheid binnen mijn budget. Ik ben totaal niet handig zelf, maar heb wel veel handige familieleden en vrienden. Ik doe het domme werk zoals sjouwen en voorbereiden, verzorg het eten en doe in ruil bijvoorbeeld leuke dingen met ze. Op deze manier lukte het me wel om een groot huis te kopen, met hulp van mijn netwerk. En in plaats van dure meubels te kopen heb ik gratis of tweedehands verzameld wat essentieel was en alleen het hoognodige gekocht.’

Om dit te bereiken is discipline nodig, dat geeft hij meteen toe. ‘Je moet nadenken waar je prioriteiten liggen en wat je op een laag pitje kunt zetten. Elk weekend feesten of elk weekend werken, dat is een heel verschil. Zo creëer je financiële speelruimte. Die kun je soms ook weer gebruiken om geld te besparen; als je jaarlijkse kosten zoals collegegeld ineens betaalt, scheelt dat je weer een paar tientjes administratiekosten. Plan vooruit. Heb je studiefinanciering, leen dan niet meer dan écht nodig, want de bank kijkt daar wel naar bij het afsluiten van een hypotheek.’

‘Elk weekend feesten of elk weekend werken, dat is een heel verschil.’

Nick blijft voorzichtig met uitgeven, ook al bespaart hij nu al maandelijks op woonlasten: ‘De huur was 800 euro, rente en aflossing zijn nu samen 545. Maar ik werk nu vier dagen en ga een dag naar school, plus het thuis studeren en het klussen in huis. Die vier dagen werken zou ik graag zo willen houden als ik ben afgestudeerd.’

Belangrijke tip: zoek een goede financieel adviseur bij een grote aankoop zoals een huis. ‘Die betaal je een flink bedrag als je een huis koopt, maar het levert ook wat op. Misschien heb je zo iemand in je eigen omgeving, nog beter. Denk in elk geval niet dat je zelf overal verstand van hebt of moet hebben.’