Het grote geldonderzoek

Studenten hebben het zwaar, lezen we vaak. Door hun drukke studie hebben ze amper tijd om te werken, daarnaast hebben ze stress van het leenstelsel en zijn ze arm. Toch zie je op het eerste gezicht weinig arme studenten op de Hogeschool Rotterdam. Er staan bijna altijd mensen bij de koffiebar (waar je zo twee euro voor een cappuccino betaalt), de smartphones en laptops zijn up to date en de schoenen, jassen en tassen vaak van een merk én fonkelnieuw.

In januari 2020 – dus voordat corona ervoor zorgde dat bijbaantjes opdroogden en de studieschuld opliep – stuurde Profielen alle studenten een enquête met verschillende vragen over uitgaven, schulden en (verwachte) inkomsten na het afstuderen. We kregen bijna vierduizend ingevulde vragenlijsten terug en de onderzoeksresultaten die je in dit verhaal leest, zijn op deze antwoorden gebaseerd. Dank voor het invullen!

Voor het gemak even een schets van de gemiddelde student die aan het onderzoek heeft meegedaan. Dat is een man van 23 jaar oud die bij zijn ouders woont, 25 uur per week besteedt aan zijn fulltime studie én twee dagen per week werkt, niet rood staat en zich zorgen maakt over z’n financiële toekomst.

Inkomsten en uitgaven

Een lening bij DUO en/of een (bij)baan, dat is hoe de meeste studenten aan hun geld komen. 85 procent van de studenten heeft een bijbaan. Voltijdstudenten werken gemiddeld 12 uur per week bovenop de 25 uur die ze aan hun studie besteden, deeltijdstudenten zijn 15 uur per week druk met hun studie én werken daarnaast nog 30 uur. 45 procent van de studenten krijgt een financiële bijdrage van ouders, verzorgers of andere familieleden.

Hoeveel tijd besteed jij per week aan werk of bijbaan?

Hoeveel tijd besteed jij per week aan je studie?

Op de vraag ‘Waarom werk je?’, antwoordden de meeste studenten dat ze anders geen geld hebben om leuke dingen te doen of iets voor zichzelf te kopen. De antwoorden die daarnaast het meest werden gegeven, waren ‘om de noodzakelijke kosten te betalen’ en ‘voor professionele ontwikkeling’. Bijna niemand werkt om bij te kunnen dragen aan de vaste lasten thuis. Dat zien we ook in het uitgavenpatroon van de studenten: thuiswonende studenten geven gemiddeld slechts 25 euro per maand uit aan wonen.

Hoeveel geld ontvang je maandelijks van DUO?

Waar ze de rest van hun geld aan uitgeven

De helft van de studenten ontvangt geld van DUO, maar de andere helft redt zich zonder stufi. Iets minder dan 11 procent maakt nog aanspraak op de basisbeurs, de rest valt in het leenstelsel en leent geld en/of krijgt een collegekrediet. Hoeveel geld DUO iedere maand naar onze studenten overmaakt, zie je in de onderstaande infographic.

Hoeveel geld besteed je per maand aan …
(gemiddelde bedragen)

Verzekeringen: 109,02 euro

Wonen: 213,21 euro

Telefoon/internet: 28,96 euro

Eten en drinken: 142,15 euro

Cadeaus: 18,41 euro

Financiële steun aan familie: 17,55 euro

Giften/goede doelen: 5,09 euro

Sparen: 172,94 euro

Vakanties/weekendjes weg: 44,55 euro

Stappen/uitjes: 68,80 euro

Vervoer: 53,76 euro

Persoonlijke verzorging: 32,07 euro

Kleding: 56,66 euro

Medische kosten niet gedekt door verzekering: 12,05 euro

Hobby’s: 23,28 euro

Sport: 17,83 euro

Totaal uitgaven thuiswonend:

---

+

725 euroTotaal uitgaven uitwonend:

---

+
1502 euro

Meer dan driekwart van de studenten staat nooit rood, omdat ze het niet kunnen en omdat ze het niet willen.

Hoe komen studenten rond

Over het algemeen kunnen we stellen dat mannen makkelijker rond kunnen komen dan vrouwen. Dat thuiswonende studenten het financieel beter voor elkaar hebben dan hun uitwonende klasgenoten. Dat studenten in het eerste jaar makkelijker rondkomen dan later in hun opleiding. En dat studenten die thuis Nederlands spreken en studenten die geen fysieke of psychische aandoening hebben, het beter doen dan studenten die thuis een andere taal spreken of een beperking hebben.

Als we studenten vragen naar hun financiële opvoeding, dan blijkt het overgrote deel zeer tevreden, slechts 14 procent beoordeelt deze als matig of slecht. Maar een aantal laat wel weten dat ze graag beter willen leren omgaan met geld.

Schulden en stress

Antwoorden over schulden en roodstand bevestigen dit beeld: veruit de meeste studenten hebben hun financiële zaakjes prima op orde. Meer dan driekwart van de studenten staat nooit rood, omdat ze het niet kunnen en omdat ze het niet willen. 3 procent staat altijd rood, 4 procent vaak.

Toch is het voor veel studenten bepaald geen makkie om rond te komen, zie je in de infographic. De redenen die studenten het meest opgeven voor hun financiële droogte zijn ‘weinig inkomsten’, ‘omdat de studie zo duur is’, ‘omdat ik m’n geld te makkelijk uitgeef’, ‘omdat ik hoge vaste lasten heb’, ‘omdat ik veel grote uitgaven heb gehad’ en ‘omdat ik op mezelf ben gaan wonen’.

Studenten die hebben aangegeven dat ze een financieel probleem hebben (ongeveer 30 procent), geven aan dat ze ‘veel geldstress’ ervaren en ‘niet mee kunnen doen met activiteiten’, ‘niet kunnen kopen waar ze op dat moment zin in hebben’ en ‘noodzakelijke kosten’ niet kunnen betalen. Studenten die niet rond kunnen komen, hebben daar last van: 20 procent voelt zich ongerust en gestresst, 12 procent kan zich niet altijd goed op de opleiding concentreren door deze zorgen en 10 procent overweegt weleens met de opleiding te stoppen vanwege geldzorgen.

Hoe goed kun je op dit moment financieel rondkomen?

6 procent van de studenten heeft op dit moment rekeningen waarvan de betalingstermijn is verstreken. Van de studenten die openstaande rekeningen hebben, heeft de helft een onbetaalde factuur van de zorgverzekering liggen, 30 procent moet het collegegeld nog betalen, 17 procent is geld schuldig aan de belastingdienst en 15 procent staat in het krijt bij z’n telefoonprovider. Studenten met een betalingsachterstand hebben gemiddeld twee facturen liggen waarvan de uiterste
betaaldatum is verstreken.

Het gaat over het algemeen om kleine bedragen: veruit de meeste rekeningen zijn lager dan 50 euro. Slechts 15 procent is meer dan 100 euro en 4 procent is hoger dan 1000 euro.

Van de studenten met financiële problemen kon 56 procent de afgelopen maanden niet pinnen, heeft 27 procent een afbetalingsregeling getroffen met een bedrijf, incassobureau of deurwaarder, heeft 15 procent brieven van de deurwaarder ontvangen en heeft 2 procent (dat zijn toch dertien gevallen) een deurwaarder aan de deur gehad. 9 procent van alle studenten heeft weleens een afbetalingsregeling voor het collegegeld getroffen.

Studieschuld en toekomst

De gemiddelde studieschuld van de studenten die de vragenlijst invulden was in januari 2020 13.737 euro. Hoe verder studenten in hun opleiding komen, hoe hoger hun schuld wordt. Ondervraagde studenten denken tegen het eind van hun studie een schuld van 23.252 euro te hebben opgebouwd. Dat studenten na hun afstuderen zo’n groot bedrag moeten aflossen, baart hen zorgen. Twee derde geeft aan bezorgd te zijn.

Heb je in de afgelopen maanden een van de volgende gebeurtenissen meegemaakt?

Wat denken studenten te gaan verdienen?

We vroegen studenten ook wat ze netto (nadat alle belastingen en premies eraf zijn) denken te verdienen in hun eerste baan. Gemiddeld was dit zo’n 2.263 euro. Studenten van het Rotterdam Mainport Institute (RMI) denken met 2.647 euro het meest te verdienen na hun opleiding, onze toekomstige kunstenaars van de Willem de Kooning Academie (WdKA) rekenen zichzelf met 1.866 euro per maand het minst rijk.

Wat denk je: hoe hoog wordt je maandsalaris als je straks bent afgestudeerd?

Vrouwen maken zich vaker zorgen over het afbetalen van hun studieschuld dan mannen. Wat misschien niet zo gek is, gezien het feit dat vrouwen lagere verwachtingen hebben van hun toekomstige inkomen. Mannen denken vanaf hun eerste salarisstrook al meer te gaan verdienen dan vrouwen. Mannen verwachten na hun eerste maand 2,398 euro te krijgen terwijl vrouwen 2.132 binnen denken te harken. Dat scheelt 266 euro per maand.

Het verschil in verwachting heeft vooral te maken met de opleidingen die studenten kiezen. Aan de grote instituten ISO (sociale opleidingen) en IvL (lerarenopleidingen) studeren meer vrouwen dan mannen terwijl de banen waar zij voor opgeleid worden minder goed betaald zijn dan die op de door mannen gedomineerde instituten RMI en IGO (gebouwde omgeving). Maar zelfs als we salarisverwachtingen binnen opleidingen uitvragen, denken vrouwen minder te gaan verdienen dan hun mannelijke klasgenoten.

Tot slot

Met de meeste van onze studenten gaat het financieel gezien dus best goed. De helft van hen bouwt een studieschuld op en een groot deel daarvan maakt zich daar zorgen over. Een klein gedeelte van de HR-studenten heeft weinig geld of zelfs schulden. Dat die studenten er ondanks die situatie in slagen een opleiding te volgen, is eigenlijk alleen maar bewonderenswaardig.