Maja Simisic is vierdejaars fashion design en heeft de afkeer voor haar afkomst omgezet in liefde. ‘Ik vraag mensen wel waar ze zich thuis voelen, maar ik merk dat ik nog steeds een beetje bang ben om die vraag aan mezelf te stellen.’

‘Ik ben geboren in Duitsland maar heb een Servisch paspoort. Mijn ouders zijn Servisch en vanwege mijn moeders werk bij de ambassade moesten we vaak verhuizen. We woonden vier jaar in Duitsland en dan weer vier jaar in Servië, dat wisselde zich steeds af. Voor mij als kind was dat best traumatiserend want ik was nergens echt thuis. Tijdens de middelbare school in Belgrado voelde ik me daardoor vaak onbegrepen en anders. Toen mijn ouders ook nog gingen scheiden en de band met mijn vader verslechterde, kreeg ik het mentaal zwaar. Uiteindelijk besloot ik alles achter me te laten en naar Nederland te gaan. Ik dacht: als ik hier eenmaal weg ben dan gaat het met mij vanzelf wel goed.

‘Helaas werkt het niet op die manier. Ik kwam hier als een heel boze puber van twintig, vatte alles persoonlijk op en kon me niet focussen op mijn problemen. Maar gaandeweg werd ik kalmer en kon ik dingen beter overzien. Voor het eerst woonde ik op mezelf en dat gaf me de vrijheid en ruimte om eens goed na te denken. Ik ben in therapie gegaan, yoga gaan doen, en ben me in het boeddhisme gaan verdiepen. Zo leerde ik beter naar mezelf te kijken.

‘Ik besefte dat het niet nodig was om te leven met al die haat.’

‘Na twee jaar ben ik ook weer met mijn vader gaan praten. Ik besefte dat het niet nodig was om te leven met al die haat. Er zijn nog altijd dingen die ik niet kan loslaten, maar daar ben ik me nu meer bewust van. Toen ik begon met de therapie wist ik niet wat er met me aan de hand was, alleen dat ik zoveel woede en angst in me had en dat ik er niet mee om kon gaan. Nu kan ik een stap opzij zetten, het van een afstandje bekijken en eraan werken.

‘Bij de Willem de Kooning had ik meteen een goed gevoel. De opleiding heeft een uniek concept met verschillende stations; werkplekken waar je je ideeën kunt omzetten in creaties. Hierdoor kom je makkelijk in aanraking met allerlei verschillende disciplines. Omdat ik geen traditionele fashion designer ben en me in heel veel dingen interesseer, was dit een mooie manier om van alles te ontdekken. Dat heeft echt een wereld voor mij geopend. Ik ben gaan beeldhouwen, heb video’s gemaakt, en ben zelfs aan het dj’en geslagen. Al die disciplines hebben in mijn beleving heel erg met elkaar te maken. Je leert nieuwe dingen waardoor je evolueert als maker en ook andere vragen gaat stellen.

‘Ik ben gaan beeldhouwen, heb video’s gemaakt, en ben zelfs aan het dj’en geslagen.’

‘We krijgen veel vrijheid en dat vind ik erg fijn, maar natuurlijk zitten daar ook wel nadelen aan. Omdat het zo vrij is kan het een uitdaging zijn om je eigen weg te vinden. Veel studenten kunnen zich wat verloren voelen en dat had ik aan het begin ook wel een beetje. Niemand vertelt je wat je moet doen. Ik ben daar nu blij mee, maar natuurlijk was het voor mij ook wel even zoeken. Als je jong bent dan heb je soms ook even dat duwtje in de rug nodig. Toch heb ik er veel van geleerd.

‘Inmiddels heb ik zeker het gevoel dat ik mijn weg heb gevonden, want ik weet welke onderwerpen ik belangrijk vind. Ik merk dat ik steeds meer met de Balkan bezig ben. Historisch gezien is die regio zo interessant, en – sorry dat ik het zeg – ook zo fucked up. Wat ik interessant vind, is dat alle politieke en economische problemen de cultuur enorm beïnvloeden. Ik zal niet zeggen: hoe slechter het gaat hoe beter de kunst, maar het heeft zeker invloed en dat is inspirerend. Of zoals Kurt Cobain ooit zei: “Thank you for the tragedy. I need it for my art.”

‘Historisch gezien is die regio zo interessant, en – sorry dat ik het zeg – ook zo fucked up.’

‘Mijn laatste werk ging over de undergroundscene die ontstond tijdens de bombardementen van de Navo (in 1999 voerde de NAVO precisiebombardementen uit op Belgrado, red.). Terwijl de straten werden gebombardeerd werden letterlijk onder de grond crazy technofeesten gehouden. Mensen waren aan het raven alsof er geen morgen zou komen Ook het Exit Festival is een goed voorbeeld. Dat het festival is opgezet omdat mensen probeerden te ontsnappen aan de realiteit en als protest tegen de toenmalige president Slobodan Milošević. Vandaar de naam Exit. Het zijn in beide gevallen vormen van verzet en het laat ook zien dat kunst ook een middel kan zijn om trauma’s te verwerken en er weer bovenop te komen.

‘Het is best goed aan mij te zien dat ik uit de Balkan kom met mijn lichte huid, donkere haar en opvallende wenkbrauwen. Vroeger haatte ik dit en probeerde ik constant mezelf te veranderen. Maar nu ik me meer open stel en er ook verder vanaf sta, kijk ik er op een andere manier naar. Nu ben ik heel erg blij met mijn geschiedenis en mijn achtergrond. Ik heb geleerd om kunst te gebruiken om de dingen die ik haat te veranderen in iets waarvan ik hou.

‘Nu ben ik heel erg blij met mijn geschiedenis en mijn achtergrond.’

‘Waar ik me nu het meeste thuis voel weet ik niet. Toevallig werk ik nu aan mijn afstudeerproject dat volledig gaat over thuis en waar we ons thuis voelen. Hiervoor heb ik vooral veel mensen uit de Balkan geïnterviewd. Ik ben begonnen met mijn eigen familieleden want die hebben ook op allerlei plekken gewoond, daarna ben ik mensen gaan zoeken die ik niet kende. Ik vond een café in de Afrikaanderbuurt in Rotterdam-Zuid dat wordt gerund door twee heel lieve vrouwen uit Sarajevo. Daar leerde ik mensen kennen die ik uiteindelijk mocht interviewen voor mijn onderzoek.

‘Bepaalde dingen die tijdens de gesprekken naar voren kwamen vond ik erg interessant en opvallend. Zo ontdekte ik allerlei specifieke rituelen die mensen thuis doen. Daar is een woord voor: idiosyncrasie. Mijn oma wordt bijvoorbeeld altijd om zes uur ’s ochtends wakker, dan maakt ze turkse koffie en gaat ze weer terug naar bed. Terwijl ze in haar bed ligt drinkt ze de koffie om vervolgens weer in slaap te vallen. Zo raar! Het beddengoed zit ook onder de koffievlekken. Ik vind dit zo schattig en het is ook zo persoonlijk.

‘Zo ontdekte ik allerlei specifieke rituelen die mensen thuis doen.’

‘Het viel mij op dat mensen dit soort dingen niet meteen bij zichzelf opmerken, maar ik kon er duidelijk aan zien: dit ben jij, dit is typisch voor wie je bent. Zo hebben ook veel mensen een vaste plek aan de eettafel, dat is ook heel persoonlijk en echt gerelateerd aan thuis. Ik kan nog niet alles verklappen, maar ik wil dit soort persoonlijke dingen, de emotionele connectie met objecten, gaan gebruiken voor mijn afstudeerproject.

‘Ik vraag al die mensen wel waar ze zich thuis voelen, maar ik merk dat ik nog steeds een beetje bang ben om die vraag aan mezelf te stellen. Ik voel me heel goed hier en hou van de mensen in mijn omgeving en van mijn vrienden. Ik heb ook vrienden in Servië, maar hier is mijn basis en hier heb ik duidelijk mijn weg gevonden. Vanuit dat oogpunt zou ik zeggen: ja, ik voel me thuis hier. Maar tegelijkertijd heb ik altijd nog een soort nostalgisch gevoel bij de Balkan.

‘Ik ben er niet zeker van wat ‘thuis’ precies betekent of wat het is.’

‘Vorig jaar ging ik op bezoek bij mijn opa uit Bosnië die negentig was geworden. Ik was er al tien jaar niet geweest en zag familieleden die ik al even zo lang niet had gezien. Het was midden in de bergen in de prachtige natuur en ik kreeg er echt een vredig gevoel bij. Ik weet niet of dat het gevoel van thuis is, maar het voelde gewoon heel goed en ook heel raar. Ik kan het niet helemaal verklaren. Dus ik ben er niet zeker van wat ‘thuis’ precies betekent of wat het is. Ik kan die vraag nu nog niet goed beantwoorden, maar misschien vind ik het antwoord straks wel tijdens mijn afstudeerproject.’

Tekst: Wietse Pottjewijd
Foto: Maja Simisic

Volg ons op Instagram