Binnenkort zijn er gemeenteraadsverkiezingen en ben ik voor het eerst in mijn leven verkiesbaar, in mijn geboortestad Waalwijk én hier in Rotterdam. Dat brengt veel vragen met zich mee. In eerste instantie  vragen die ik mijzelf reflecterend stel. Maar er komen ook verschrikkelijk veel vragen vanuit mijn omgeving, van vreemden op straat en via sociale media. Sommige onderwerpen vind ik makkelijk om aan te snijden: de wooncrisis, een schonere stad, het bestrijden van laaggeletterdheid. Je kan er lang over doorpraten en iedereen heeft er constructieve ideeën over. Maar één vraag vond ik lastig: ‘Waarom doen “jullie” altijd zo vervelend over identiteit, we zijn toch allemaal gelijk?’

Daarop heb ik eindelijk een antwoord: ‘Omdat ik een k*nkerflikker ben.’

Heftig, I know. Dus ik neem je even mee naar het begin van dit schooljaar. Ik was net begonnen als stagiair op het Libanon Lyceum, waar ik Engelse taal doceer. Het kostte mij wat moed, maar ik besloot compleet mijzelf te zijn en met make-up op les te geven. Omdat ik een man ben vinden sommigen dat apart. Op school ging dat gelukkig enorm goed, maar het ging mis toen ik naar huis fietste. Ik stond eventjes langs de weg stil om een ander muziekalbum op te zetten toen een aantal mannen vanuit een stilstaande auto dingen naar mij begonnen te roepen toen ze zagen dat ik make-up droeg. Ik negeerde het en fietste verder. Maar voor ik het wist reden ze naast mij, zo dichtbij dat ze mij bijna klem reden.  ‘Manwijf!’ riep er een. ‘Ik zal je op je bek slaan! Eh! Kijk me aan k*nkerhomo!’ kwam er overheen. ‘K*nkerflikker!’ Ik bleef fietsen, wipte ergens een vrijliggend fietspad op en de auto reed gelukkig door waardoor ik weer normaal door kon fietsen.

In Nederland kloppen we onszelf vaak op de schouder omdat we zo ruimdenkend zijn. We zouden heel goed ‘rationeel denken’ sinds de tijd van de Verlichting. We zouden niet meer afgaan op onderbuikgevoelens, stereotypen of mythes. In plaats daarvan zouden we met ons brein naar de wereld kijken. Uit dat denken komt ook het gelijkheidsideaal voort; we beoordelen individuen op hun daden, niet op hoe ze zijn, eruitzien of waar ze vandaan komen. Het maakt mij enorm blij dat de meeste mensen er ook zo over denken, in ieder geval in principe. Maar er zijn helaas nog veel mensen met een bekrompen wereldbeeld. Daarnaast zijn er ook veel mensen met goede bedoelingen en principes die blind zijn voor gedrag en culturele normen die schadelijk kunnen zijn voor anderen. Een vis die lekker met de stroom meezwemt is zich vanzelfsprekend niet bewust van de werking van het water om hen heen.

Het ding is, ik heb nooit gekozen voor een groepsidentiteit. Ik ben een panseksuele man (al identificeer ik nog maar losjes met ‘man-zijn’) omdat ik verliefd kan worden op mensen ongeacht hun geslacht. Ik draag make-up omdat ik dat leuk vind en mij daar goed bij voel. Als het aan mij ligt, zijn dat gewoon dingen die mij mij maken. Het is de toeschouwer die mij een groepsidentiteit oplegt. Zoals mijn ervaring op straat op een vrij heftige manier illustreert, ben ik voor die kerels in de eerste plaats een ‘k*nkerflikker’, mijn individualiteit doet er voor hen helemaal niet toe.

Maar dit fenomeen neemt natuurlijk vele vormen aan, het is echt overal. Sommige leerlingen zien mij in de eerste plaats als ‘homo’ en vinden mijn gedrag ‘fout’ of ‘mogen het niet steunen’. Volgens sommige mannen moet ik mij ‘niet zoals een wijf gedragen’ en op z’n allerkleinst zeggen mensen ‘jullie’ als ze iets over queer-personen willen zeggen. Soms vragen mensen mij ‘of ik een statement wil maken ofzo’. Nee. Ik doe gewoon mijn ding.

Maar ik ben niet de enige die dit overkomt. Omdat dit onderwerp mij veel bezighoudt ben ik de laatste tijd veel rond gaan vragen. De verhalen zijn stuitend. Een zwarte man en goede vriend van mij vertelde mij ooit hoe hij in de gaten wordt gehouden door winkeliers en dat hij vele malen vaker werd aangehouden door de politie dan zijn witte broertjes. Een andere vriendin van mij krijgt wel eens te horen dat ze ‘zich niet zwart gedraagt’, wat dat dan ook mag betekenen. Ik ken transpersonen die door leraren of collega’s niet in lijn met hun identiteit worden behandeld, maar nog steeds worden aangesproken met de sexe waarmee ze ooit geboren zijn. En de verhalen van straatintimidatie zijn hier in Rotterdam ontelbaar.

In al deze gevallen gebeurt hetzelfde. Je wordt niet gezien als een volwaardig individu, maar als een ‘iets’, ‘een concept’. De groepsidentiteit wordt op je geplakt, samen met alle stereotypen en vooroordelen die daarbij horen, zonder dat er aandacht is voor de individualiteit van elk persoon. Je ziet het ook terug in het gebruik van ‘jullie’. Wanneer mij wordt gevraagd waarom ‘jullie’ zo moeilijk doen over identiteit, bedoelen ze de groepering die ze met mij associëren. Hetzelfde gebeurt bij vrouwen als het over feminisme gaat en bij mensen van kleur in gesprekken over racisme.

Wanneer de wind in je rug staat is het moeilijk te begrijpen waarom alle passanten zo moeilijk naar je kijken. Dat zie je terug in beleid. Wanneer NASA een vrouwelijke astronaut met honderden tampons voor een weekje de ruimte in stuurt kunnen we daar natuurlijk om lachen. Maar het is minder grappig wanneer vrouwen in een autobotsing 73 procent meer kans op ernstig letsel hebben, omdat de veiligheidsmaatregelen zijn gebouwd naar het mannelijk lichaam. Of wanneer blijkt dat jeugdzorg niet weet hoe ze om moet gaan met tieners die worstelen met hun gender of seksualiteit (Emmen, 2015) terwijl deze doelgroep vele malen vaker pogingen doet tot zelfdoding (Van Lisdonk, 2017).

Het wordt nog schrijnender als je een kijkje gaat nemen bij het toeslagenschandaal dat afgelopen jaar volop in het nieuws was. De autoriteit persoonsgegevens rapporteerde dat de wetten die leidde tot de toeslagenaffaire flink de privacywet overschreden en daarbij mensen met een biculturele achtergrond discrimineerde. Nadat de overheid maatregelen aankondigde trok Amnesty al vrij snel aan de bel omdat deze nog lang niet ver genoeg gingen. Omdat overheidssystemen nog steeds mensenrechten niet afdoende beschermen, is het onvermijdelijk dat deze vorm van institutioneel racisme zich zal herhalen.

Wanneer identiteiten benadrukt worden in de politiek is dat dus niet om bij een groepje te horen, om zieligheidspunten te scoren of om een uitzonderlijke behandeling te krijgen. Nee, het is juist om de waardigheid van het individu te herclaimen. Verdere segregatie is in niemands belang, maar soms moet je de aandacht naar je toe trekken om het speelveld gelijk te krijgen. De strijd is pas gestreden als iedereen als volwaardig individu over straat kan, kan werken en kan samenleven. Zonder wetten, instituties of culturele normen die je tegenwerken. Daar hoort beleid en wetgeving bij met oog voor ELK individu. Daarom is vertegenwoordiging in de Eerste en Tweede Kamer, de Provinciale Staten en ja, in de gemeenteraad, het besturend orgaan het dichtste bij het individu, oh zo belangrijk.

Op 14, 15 en 16 maart zijn de gemeenteraadsverkiezingen. Jij gaat toch ook stemmen? Overweeg dan om niet op de eerste de beste kandidaat te stemmen. Maar stem op een vrouw, lhbt’er of persoon van kleur. Niet omdat die zo zielig zijn, maar omdat het belangrijk en heel hard nodig is.

Dankjewel.

Willem Greve,
student illustratie aan de WDKA en docent Engels in opleiding