In de muren van het statige lichtroze schoolgebouw zijn de kogelgaten nog te zien. Voor de ramen zijn smeetijzeren tralies aangebracht. Op het schoolplein beweegt een schommel zachtjes aan een roestige ketting en in een hoek staat een bunker. Vreemde aanblik? Niet voor een basisschool in de stad Pogradec in het oosten van Albanië.

Na de Tweede Wereldoorlog liet de communistisch leider en dictator Enver Hoxha in Albanië ruim 750.000 schuilbunkers bouwen voor de bevolking, zodat de onafhankelijkheid en veiligheid van het land zeker gesteld zouden zijn. Het land raakte onder zijn regime compleet geïsoleerd. Na een volksopstand in de jaren negentig kwam het communisme ten val, werd de economie geliberaliseerd en gingen onder meer de grenzen met buurlanden voor het eerst (beperkt) open.

Stempel in mijn paspoort
Deze zomer maakte ik een reis op de Balkan rond het meer van Ohrid. Het meer grenst aan de oostkant aan het toeristisch gedeelte van de Republiek Macedonië, de westkant aan het arme en afgelegen achterland van de Republiek Albanië. Het passeren van een zuidelijke grenspost tussen de twee landen moet lopend en bestaat uit het ter plekke aanvragen van een visum bij de douanier en een heuse stempel in mijn paspoort.

Tijdens een dagbezoek aan het Albanese Pogradec vraag ik me regelmatig af wie er het meest wordt bekeken: het kleine groepje toeristen door de lokale bevolking of toch andersom? Zo’n zes bedelende kinderen bewegen zich voortdurend met ons mee door de stad. Zouden zij ook zomervakantie hebben, of simpelweg niet naar een basisschool toe gaan? Een bejaarde man vist zijn avondmaal uit een hoop vuilnis op een binnenplaats. Deze rauwe Europese armoede op de Balkan lijkt een vergeten gebied te zijn.

Open riool
Albanië wil op termijn toetreden tot de Europese Unie, er zijn echter nog een hoop hindernissen. Zo is onderwijs lang niet voor ieder kind bereikbaar en kent het land een gebrekkige infrastructuur. Een typisch voorbeeld is het open riool dat door delen van de stad stroomt en een penetrante geur veroorzaakt. Door mijn hoofd flitst de gedachte aan de inententingen die ik nog even snel voor vertrek op de fiets heb gehaald bij de GGD op de Schiedamsedijk.

Inmiddels ben ik terug in Nederland en is mijn tweede studiejaar aan de masteropleiding pedagogiek van start gegaan. Ook ben ik weer aan het werk als leerkracht van groep zes. De eerste dag na de zomervakantie was er natuurlijk ruimte voor een vakantiekringgesprek. Op het digibord liet ik de kinderen  foto’s zien van mijn vakantie, de foto’s uit Pogradec ontbraken niet. Vanuit diverse invalshoeken hebben we gesproken over de verschillen in het leven van de kinderen daar en hier. “Ze hebben daar dus waarschijnlijk geen digiborden, juf?”

Ester Rietveld