Studenten zijn voor de hand liggende proefpersonen: eenvoudig te werven, tijd genoeg en soms nog geïnteresseerd ook. En anders vallen ze makkelijk met een klein bedrag over de streep te trekken.

Vaker sociaal
Maar de ene student is de andere niet, stellen VU-wetenschapper Paul de Lange, zijn collega Michaéla Schippers van de Erasmus Universiteit Rotterdam en Daniel Balliet uit Singapore. Hun bevindingen lijken het cliché te bevestigen: psychologiestudenten zijn vaker sociaal dan individualistisch ingesteld, terwijl economiestudenten juist vaker aan zichzelf denken dan aan anderen. Ook zijn economen drie keer vaker competitief dan psychologiestudenten.

Moeilijk te porren
Dat heeft gevolgen voor de wetenschap. Sociale studenten zijn sneller geneigd zich voor een experiment op te geven dan individualistische . Wie een kleine vergoeding voor de deelnemers uitlooft, kan dat verschil neutraliseren, zeggen de onderzoekers. Maar helemaal representatief wordt het nooit: competitieve studenten zijn ook met een financiële vergoeding moeilijk te porren voor een rol als proefkonijn.

Vertekening
Zou het toeval zijn dat economen in hun theorieën vaker van eigenbelang uitgaan dan psychologen, die liever sociale drijfveren aanstippen? De Lange en Schippers vermoeden van niet. Aangezien onderzoekers hun theorieën vaak testen op hun eigen studenten, ligt het voor de hand dat er enige vertekening optreedt.

Vreemde eend
'Economiestudenten zijn een vreemde eend in de bijt', licht Van Lange toe. 'We hebben hun scores op een persoonlijkheidstest vergeleken met steekproeven van TNS NIPO en ze wijken echt af. Psychologiestudenten lijken veel meer op de doorsnee van de Nederlandse bevolking dan economiestudenten.' Dat was andere onderzoekers ook al eens opgevallen. 'Maar toen dachten ze dat het een leereffect was', zegt Van Lange. 'De opleiding economie zou studenten egoïstischer maken. Uit onze data blijkt iets anders. Ze zijn van meet af aan al egoïstischer dan psychologiestudenten. Dat komt niet door een leereffect.'

Niet representatief
Hij schat dat de experimentele economie in zo’n dertig procent van de gevallen gebruik maakt van eigen studenten. 'Daardoor zijn de uitkomsten dus niet representatief.'

HOP, Bas Belleman

Bron: Paul A.M. Van Lange, Michaéla Schippers & Daniel Balliet