Per januari van dit jaar is de Hogeschool Rotterdam veertien procent gekort op de rijksbijdrage. Reden: de 2350 langstudeerders die hier rondlopen. Het aantal langstudeerders terugbrengen is daarom een gedeeld belang van de hogeschool en de student. Het lage studierendement staat al jaren op de agenda; de langstudeerwet heeft het onderwerp alleen urgenter gemaakt. Docenten, onderwijsmanagers en directies proberen de schade van de wet voor hun studenten en opleiding te beperken, en daarin lijkt studieloopbaancoaching (slc) een spilfunctie in te nemen. Zo ook bij de opleiding commerciële economie. Onderwijsmanager Niek Ploegman heeft twee slc’s op de langstudeerders gezet: ‘Zij benaderen de groep van 101 langstudeerders heel actief: “Welke vakken moet je nog? Hoe ga je je studieschema inrichten.” Ook kijken we of er vakken zijn die door veel studenten nog niet zijn gehaald. Die kunnen we eventueel aanbieden in de summerschool.’

Ploegman is al twee jaar bezig met het onderwerp langstudeerders, maar door de nieuwe wet heeft hij er een nieuwe groep bijgekregen: de switchers. ‘Voorheen waren ze voor ons geen langstudeerder als ze qua studieprogramma in de pas liepen, maar nu kan zo’n student door zijn studiejaren elders wel voor de boete in aanmerking komen. Misschien dat we in de toekomst met deze groep bijzondere studiecontracten gaan afsluiten, zodat ze zich bewust worden van hun risico op langstuderen.’

achterstevoren studeren
Ook bij de opleiding bouwkunde hebben slc’s hun handenvol aan de langstudeerders. 170 studenten op een totaal van 650 ‘zitten in de vertraging’. Natasja Beckers is sinds anderhalf jaar studieloopbaancoach langstudeerders, maar krijgt sinds dit collegejaar versterking van Jeroen Mol. ‘Het is nogal een klus’, vertelt ze. ‘Anderhalf jaar geleden begon ik met de zware probleemgevallen, studenten die al twaalf jaar stonden ingeschreven en die we nooit meer zagen. Door de wet breidt onze lijst zich uit’, aldus Beckers. ‘De groep is heel divers’, vult Mol aan. ‘Je hebt studenten die “achterstevoren” studeren. Ze hebben bijvoorbeeld door stage de voorbereidingsvakken voor hun minor gemist en kunnen dan niet aan de minor beginnen. Of ze hebben basisvakken niet gehaald, waardoor ze niet op stage mogen. Gevolg: studieachterstand. Dan is er een groep die achterloopt, maar denkt dat het allemaal wel in te halen is. En er zijn studenten met ernstige privéproblemen.’ Beckers: ‘Zoals de jongen die een auto-ongeluk heeft gehad en een jaar moest revalideren, maar dat nooit had gemeld.’ Welke aanpak je vervolgens loslaat op deze divers samengestelde groep, is iets waar Beckers en Mol nog mee worstelen. Mol: ‘We hebben niks te vergeven en ook geen stok om mee te slaan. Wat wij wel in de aanbieding hebben, is coaching, hulp bij studieplanning en bemiddeling. Heb je ruzie met een docent en durf je je punten niet “op te halen”? Dan gaan wij met je mee. Heb je een vak gemist? Dan kunnen we kijken of je ergens kunt inschuiven. Maar daarbij is de motivatie van die student wel heel belangrijk.’ Beckers: ‘Vaak is de binding met school een probleem. Wij hebben speciaal voor een groep van veertig langstudeerders een wekelijks slc-uur georganiseerd. Maar dat loopt nog geen storm; op de eerste twee bijeenkomsten kwamen maar drie studenten af.’

‘studiesprinter’
Misschien dat het slc-uur bij bouwkunde meer tijd nodig heeft, want zo’n vrij inloopuur is wel een beproefd middel. Het wordt ook ingezet bij de opleiding MER (management,economie en recht), alleen heet het dan de ‘sprintroom’, net zoals ‘langstudeerders’ hier zijn omgedoopt tot‘studiesprinters’. MER koos onder druk van een hoogaantal langstudeerders (bijna een kwart op het totaal) voor in dienst die zich 24 uur per week met de begeleiding van langstudeerders bezighoudt. En dat wierp al snel vruchten af. Van de 39 langstudeerders die in mei met pedagoog Jacqueline Jumelet begonnen, waren er in november 2011 al zestien afgestudeerd. Deze startgroep bestond uit voltijders die meer dan 145 ects (studiepunten) hadden (van de 180 ects voor de hoofdfase). ‘Maar inmiddels gaan we ook met deeltijd-, duale studenten en vertragers aan de slag.’ Hoe hebben Jumelet en het MER-team dit voor elkaar gekregen? ‘Allereerst heb ik het contact met de studenten hersteld. Ik zit twee avonden in de week van zes tot negen in de mediatheek. Studenten kunnen die tijd gebruiken om te studeren, maar ik kan ook helpen met structuur aanbrengen, een planning maken. Gemiddeld komen er per avond zo’n zes tot acht studenten. Ook laat ik in een aantal gevallen een mentale weerbaarheidstest doen. Daarin wordt gekeken naar uitdaging, vasthoudendheid, controle en vertrouwen. Dat levert nuttige antwoorden op over het waarom van de studieachterstand, en daarop kan ik gericht begeleiden. Ook kunnen studenten bijvoorbeeld peercoaching krijgen in de sprintroom en een workshop volgen over scriptie schrijven. Maar maatwerk of speciale afstudeertrajecten bieden we niet. De verantwoordelijkheid voor het afstuderen blijft bij de student liggen.’

Volgend collegejaar wordt een spannend jaar: voor de studenten én voor de hogeschool. Bij alle inspanningen die slc’s nu verrichten, wijzen ze er wel op dat voorkomen beter is dan genezen. De dit collegejaar verhoogde bsa-norm is een stap in de goede richting. Maar let op, zeggen docenten Beckers en Mol: ‘De langstudeerders in de dop lopen vaak al in het tweedejaar een achterstand op. Het zou mooi zijn als we daar winst kunnen boeken.’

Esmé van der Molen