We hebben ons oude onderwijssysteem geërfd uit het industriële tijdperk. Dit stoffige, haast militaire systeem heeft in de loop van de jaren al flink wat veranderingen meegemaakt, maar is in essentie hetzelfde gebleven. Innovatie en onderwijs zijn twee woorden die vaak in één zin passen, maar waarvan vaak het pragmatische ontbreekt. Hoe kunnen we goede studenten leveren die bijdragen aan de kenniseconomie als het onderwijssysteem zelf zo stoffig is als de pest?

Pillen
Sir Ken Robinson, een denker over innovatie en creativiteit, betoogt in deze video dat kinderen van de huidige generatie snel worden afgeleid door allerlei digitale apparaten: iPhones, iPad's en gameconsoles. Die voortdurende stroom van afleiding vindt ook in het klaslokaal plaats. Leerlingen die niet op kunnen letten, worden al snel gediagnosticeerd met ADHD en krijgen pillen. Robinson vindt het niet verantwoord om kinderen te drogeren: 'We should be waking them up, instead of putting them to sleep' (6:29).

Daar zit eigenlijk wel wat in. Waarom worden leerlingen gedupeerd als de schuld bij een falend onderwijssysteem ligt? Nu gaat het toevallig over middelbare scholieren met ADHD, maar je kunt dit veel breder trekken. In het hele onderwijssysteem zitten scholieren en studenten die zich slecht kunnen concentreren.

Student 2.0
Zo ook op de Hogeschool Rotterdam, zoals ik in mijn blogpost 'Afleiding in het klaslokaal' al schreef. Daar had ik het over de komst van de student 2.0, een student die opgroeit in de 'connected world' en 'in control' wil zijn. Een statisch klaslokaal volgens het industriële model voldoet niet meer. De toekomst van het klaslokaal moet de student zelf laten participeren. Creativiteit en technologie zijn daarbij de magische sleutelwoorden.

In het boek 'Het Geheugenpaleis' van Joshua Foer wordt een hoofdstuk besteed aan 'The Talented Tenth', een groep studenten van de Amerikaanse geschiedenisdocent Raemon Matthews. Matthews doceert geschiedenis maar doet het op een onconventionele manier. Zijn studenten maken gebruik van mindmaps om alles te onthouden.

Aftakkingen
Mindmapping is een creativiteitstechniek van geheugen- en creativiteitsgoeroe Tony Buzan. Een mindmap is eigenlijk een gestructureerde versie van de chaos die in je hoofd spookt rondom een bepaald thema. Bij een mindmap zet je één thema centraal, en vervolgens maak je verschillende aftakkingen zodat je alle diepe lagen van een thema ontdekt. Als ik aan een koe denk, dan denk ik bijvoorbeeld ook aan melk.

De kracht van een mindmap zit voornamelijk in het gebruik van visuele beelden en kleur. Door elke aftakking te illustreren ontstaat er een beeld wat je sneller onthoudt. Zo gebruikten de studenten van Matthews het om alle presidenten van Amerika te memoriseren. Door het maken van een mindmap waren de leerlingen ten eerste veel beter in staat om dingen te onthouden, ten tweede waren ze ook meer betrokken bij hun eigen prestaties. Ze waren aan het participeren.

Lezen en stampen
Een recenter voorbeeld is afkomstig van mijn eigen opleiding. Voor het vak media & creativiteit heb ik het boek 'Iedereen' van Clay Shirky gelezen. Nu moet ik wel eens vaker boeken lezen voor mijn opleiding en meestal ervaar ik dat als een lineair proces. Je leest het boek, maakt een samenvatting, gaat vervolgens de tekst stampen en hoopt dat je een voldoende haalt.

Maar dit keer was het anders. Wij moesten het boek namelijk presenteren. De klas werd in groepen verdeeld en iedere groep kreeg een eigen hoofdstuk. De gedachte hierachter was dat het ook een vaardigheid is om iets te kunnen uitleggen. Door zelf les zelf vorm te geven werden wij uitgedaagd om de stof van buiten naar binnen te kennen, kunnen als kunnen uitleggen.

Toepassen
Dit was voor mij een revolutionair idee. Ik merkte dat ik veel bewuster bezig was met de stof en heb het boek meerdere malen intensief doorgenomen. Er valt genoeg te schaven aan deze methode maar het is wat mij betreft iets dat meerdere malen toegepast mag worden en dat ook bij andere opleidingen van de Hogeschool Rotterdam zou passen.

Het is dus mogelijk om te participeren in het onderwijs, ook op de Hogeschool Rotterdam. Maar, en dit is misschien wel het belangrijkste punt dat ik wil maken, er zijn nog te weinig studenten die zich er ook maar een beetje om bekommeren. Het zijn studenten die school zien als een systeem waar ze liever geen onderdeel van zijn. Het zijn studenten die denken dat onderwijsvernieuwing alleen in de handen van docenten en overheid ligt.

Wees niet bang
Tegen die studenten zeg ik: Doe vooral je ogen open. Je bent nu misschien onderdeel van een disfunctionerend systeem, maar wees dan juist niet bang om je ongenoegen te uiten. Want als jij het niet doet, wie moet het dan voor je doen? De overheid? Dan hebben we over 200 jaar nog steeds een slecht functionerend systeem.

Kilian Drewel