Ter gelegenheid van haar vijfentwintigjarig bestaan organiseerde de landelijke organisatie van studentendecanen in het hbo (LOShbo) gisteren een congres over ‘studiesucstress’. ‘Het lijkt erop dat ze steeds meer last hebben van stress- en angstklachten. Veel jongeren vinden het tegenwoordig moeilijk om niet succesvol te zijn’, zegt voorzitter Gritche Monsma. Ook zijn ze bang voor de financiële gevolgen van uitlopen, overstappen of stoppen met hun studie.

Maatschappelijke ‘ziekte’
Maar het probleem zit dieper, argumenteerde de Vlaamse hoogleraar en psychoanalyticus Paul Verhaeghe gisteren. Stress bij studenten is volgens hem een symptoom van een maatschappelijke ‘ziekte’: ‘Als samenleving bevorderen we concurrentie en jagen we jongeren angst aan. We geloven in de mythe dat de mens maakbaar is. Maar als je het niet maakt is dat dus je eigen schuld. Dan ben je lui en heb je gefaald.’

Het hoger onderwijs houdt die ‘indoctrinatie’ in stand, aldus Verhaeghe: ‘Competenties zijn persoonlijkheidskenmerken geworden, studenten moeten hun ‘marktwaarde’ verhogen.’ Het deel van de jongeren – en volwassen – dat het niet kan bijbenen kampt met spanning, stress en angst.

Teveel protocollen
Volgens Inholland-voorzitter Doekle Terpstra doen de vele regels het onderwijs in ieder geval geen goed. De overheid moet hogescholen en universiteiten weer vertrouwen geven, zodat docenten en decanen zich kunnen bezig houden met studenten in plaats van het volgen van protocollen. Dat zou de stress al kunnen verminderen.

Optimistisch is hij daar niet over: ‘Het is een illusie te denken dat we snel onder dat juk vandaan komen. Kijk maar naar het Kamerdebat vandaag over Inholland. Waarom spreekt de politiek nog steeds over één incident aan één hogeschool? Politiek opportunisme, zou ik bijna zeggen.’

Maar ook onderwijsbestuurders werken soms stress in de hand: ‘Ik wilde een korte cursus ‘leren studeren’ voor eerstejaars in het leven roepen’, vertelde een decaan van de Hogeschool Utrecht, ‘maar het faculteitsbestuur leek het een beter idee om dat pas in het tweede jaar te doen. Dan is een deel van de studenten al uitgevallen. Alsof je iedereen in een zwembad gooit en alleen degenen die de overkant halen zwemles wil geven.’

HOP, Petra Vissers