Docent Paul Peters van social work gaat in oktober met pensioen, maar nam vorige week al afscheid van de Hogeschool Rotterdam. De studenten stonden voor hem altijd centraal: ‘Ik moet niet over m’n graf regeren, het enige wat ik anderen wil meegeven is dat je echt contact met studenten mag maken als je wilt dat ze iets leren.’

‘Tijdens mijn afscheid vorige week in het atrium vertelde een van mijn studenten in een toespraak van twee minuten hoe ze mij zag. Dit heeft heel veel indruk op me gemaakt en ik hield het dan ook niet droog. Het was een samenvatting van wat ik had willen zijn, en wat ik volgens haar dus ook geweest ben. Het raakte mij om van haar te horen dat ons contact echt was, dat ik haar als mens zag en dat ik er voor haar kon zijn wanneer dat nodig was.

‘Ik heb als docent altijd gevonden dat je de student als uitgangspunt moet nemen en niet de opleiding. Kijk naar de persoon en wat die nodig heeft om van a naar b te komen. En niet: Dit is de opleiding en we gaan je er doorheen duwen, hier is een studiehandleiding en succes ermee. Ik vind dat je er samen voor moet zorgen dat het een goede match wordt.

‘Het beoordelen van studenten heb ik altijd lastig gevonden en daar heb ik best weleens wakker van gelegen. Alles moet tegenwoordig controleerbaar zijn en daardoor krijg je van die vreselijke beoordelingsformulieren met leeruitkomsten en competentieomschrijvingen, waar zowel de student als ik maar weinig van snapten. Social work is geen exacte wetenschap; je werkt met mensen en dat is moeilijk te beoordelen aan de hand van zo’n systeem.

‘Ik probeerde tijdens het beoordelen altijd te kijken naar wie ik voor me had. Ik vroeg me af of die persoon een goede hulpverlener in spe was. Was het antwoord  ‘ja’ dan zou de student een voldoende moeten krijgen. Maar dan vulde ik die verschillende beoordelingen in en kwam er onder aan de streep een 5.3 uit, terwijl ik die student misschien wel een 6 waard vond. Wat ik daarom samen met sommige andere collega’s deed, was ervoor zorgen dat iemand die we een 6 vonden ook een 6 kreeg. We vulden de formulieren gewoon zo in dat het juiste cijfer eruit kwam, met daarbij natuurlijk een goede onderbouwing. Ik noem dit gebruikmaken van de discretionaire ruimte; de ruimte die je hebt om grijze gebieden te hanteren.

‘Er zit iets autoritairs in mij en dat heb ik ontwikkeld toen ik van mijn twaalfde tot mijn vijftiende in een internaat zat. Het internaat is een verschrikkelijk systeem: overal word je gezien en gecontroleerd, je krijgt schuldcomplexen aangepraat en je ontwikkelt je seksualiteit heel slecht of op een verkeerde manier – denk aan al die verhalen over mannen die jongens misbruikten. Daar is bij mij het gevoel ontstaan dat je mensen niet in systemen kan proppen, dat je het niet kan maken om op die manier met mensen om te gaan.

‘In het eerste jaar pleegde ik mijn eerste anarchistische daad. Omdat mijn ouders geen geld hadden voor nieuwe sportkleding, droeg ik tijdens het voetballen een afgedragen voetbalbroekje met dito voetbalshirt en gebruikte voetbalschoenen van het internaat. Ik stond op het voetbalveld, terwijl ik daar helemaal niet wilde zijn. Toen ik de bal kreeg aangespeeld, nam ik hem aan, draaide ik me om en schoot ik hem keihard in mijn eigen doel. Ik heb daarna nooit meer hoeven voetballen. Dat was het begin van mijn eigen revolte en van mijn gevecht tegen het systeem.

‘Heel langzaam heb ik mij ontworsteld aan die systemen en aan de boosheid die ze bij mij veroorzaakten, al zit het er nog steeds een beetje. Hoe ik destijds werd behandeld heeft de manier waarop ik ruim 35 jaar in de zorg  heb gewerkt én hoe ik nu omga met studenten sterk beïnvloed. Ik probeer de studenten te leren dat waar je vandaan komt maakt wie je bent, en dat je daar gebruik van mag maken. Je kunt niet net doen alsof het er niet is. Je moet en mag het gebruiken om verder te komen.

‘Uiteindelijk ben ik tevreden over wat er van me terechtgekomen is. Ik ben geen grijze gehaktbal en dat wilde ik ook niet zijn. Een vriend van mij waarschuwde dat ik niet over mijn graf heen moest gaan regeren en dat ga ik ook niet doen. Ik ga niet vertellen hoe je les moet geven. Het enige wat ik anderen echt wil meegeven is dat je echt contact met studenten mag maken als je wilt dat ze iets leren. Ik denk dat dat wezenlijk is. Als je voor de klas gaat staan en je gaat geen relatie met de studenten aan, dan gaat het niet.

‘Officieel gaat mijn pensioen vanaf oktober in. Ik heb nagedacht over hoe ik die overgang wilde maken en heb bedacht dat ik er een soort ritueel van ga maken. In november ga ik naar een dorp in de jungle van Suriname, Pikin Slee, waar ik bij lokale houtkunstenaars les neem in houtbewerking. Ze maken daar boten uit een boomstam, van die totempaalachtige dingen. Ik wil daar een flink beeld maken en dat naar Nederland laten verschepen als ik in januari terugkom. Zo ga ik een beetje terug naar mijn roots want ik heb als beeldhouwer altijd met steen gewerkt.

‘Ook zal ik de laatste zinnen uit de toespraak van mijn student Whitney Muanza in gedachten houden: “Ga nog meer leven, meneer Peters. Ook al stap je zo voor de laatste keer de deur uit. Kijk niet meer om. Ik beloof, nee wij beloven, met mijn rechterhand op mijn hart: wij zullen altijd blijven spreken over Paul Peters.”’

Tekst en foto: Wietse Pottjewijd

Volg ons op Instagram