Noah de Jong is derdejaarsstudent aan de lerarenopleiding aardrijkskunde. Hij maakte dit jaar een studiereis door Ghana die invloed heeft gehad op zijn docentschap. ‘Iedereen weet wel iets van het slavenverleden, alleen in mijn geval was die kennis ook best wel oppervlakkig. Ik voelde daardoor een soort schaamte opkomen.’

‘Tijdens de reis door Ghana waren er twee echt ingrijpende momenten. Een daarvan was in de hoofdstad Accra waar e-waste wordt verzameld. Al het elektronische afval dat wij hier in Europa produceren wordt verscheept die kant op. We zijn daar op de verbrandplaatsen geweest waar ze in de open lucht die apparaten verbranden om het koper eruit te halen. Daar liepen allemaal twintigjarige gasten rond waarvan je weet dat ze ziek worden als ze te lang in die omstandigheden werken. Er waren ook kinderen, en vooral het beeld van een halfnaakt kind dat daar zonder broekje rondliep is mij bijgebleven.

‘Al het elektronische afval dat wij hier in Europa produceren wordt verscheept die kant op.’

‘Ook de slavenroute op de een-na-laatste dag maakte veel indruk. We zijn onder andere naar Fort Elmina gereden, waar Nederlanders slaven verhandelden. Dat was hemel en hel op een plek: het fort zelf is een prachtig wit kasteel maar vanwege de geschiedenis is het ook een vreselijke plek. Bij binnenkomst was er een soort van gevangenis met een doodshoofd boven de deur. Slaven die zich misdroegen werden met tien man tegelijk in die kleine ruimte gezet, vertelde de gids. De deur werd op slot gedaan en pas weer geopend op het moment dat iedereen was overleden.

‘De deur werd op slot gedaan en pas weer geopend op het moment dat iedereen was overleden.’

‘Bij de vrouwelijke dungeon was een binnenpleintje met een balkon waar de Nederlandse gouverneur zijn vrouwen uitkoos. Die werden vervolgens door hem verkracht en een maand lang vastgezet totdat ze ongesteld waren en hij zeker wist dat ze niet zwanger waren. Gebeurde dat niet, dan werden ze meteen uitgezet. Het is bizar dat deze geschiedenis nog altijd zichtbaar is in de lichtere huidskleur van een deel van de bevolking van dat stadje. Zij zijn afstammelingen van kinderen van de vrouwen die werden verkracht.

‘Als je daar dan rondloopt en de verhalen hoort van de gids, dan komt het allemaal heel hard binnen. Iedereen weet wel iets van het slavernijverleden, alleen in mijn geval was die kennis best wel oppervlakkig. Ik voelde daardoor een soort schaamte opkomen. Schaamte vanwege het feit dat ik het niet wist, en dat er dus te weinig erkenning voor is. Dat deed heel veel met ons allemaal.

‘We zijn elkaars vrienden maar op dat moment keek ik om me heen en vond ik jullie eigenlijk allemaal klootzakken.’

‘Gedurende de tour was het vrij stil in de groep. Toen we die avond samen bij het strand zaten, praatten we over hoe we die dag hadden beleefd. Een meisje dat oorspronkelijk uit Curaçao kwam zei: “We zijn elkaars vrienden maar op dat moment keek ik om me heen en vond ik jullie eigenlijk allemaal klootzakken.” Ik begreep haar heel goed. Het was niet persoonlijk bedoeld, het gevoel kwam puur door die vreselijke geschiedenis die ineens heel dichtbij kwam. Het klonk misschien grof, maar iedereen wist precies wat ze ermee bedoelde.

‘Ik ben over dit gedeelte van de geschiedenis ook anders gaan denken. Het wordt over het algemeen te mild beschreven en te weinig in detail besproken, vind ik. Ik heb me daarom voorgenomen om dit verhaal aan iedere klas te vertellen die ik in mijn leven zal krijgen. Zodat zij het gevoel van schaamte dat ik had, omdat ik er niet vanaf wist, niet hoeven te hebben.

‘Ik ben over dit gedeelte van de geschiedenis ook anders gaan denken.’

‘Eenmaal terug in Nederland heb ik tijdens lessen foto’s laten zien en het verhaal verteld zoals ik het op die dag had meegemaakt. Ik vond het mooi om te zien hoe de leerlingen reageerden. Ze waren geschrokken en ik merkte dat het kwartje viel: ze zagen en begrepen dat er echt een grote ramp was gebeurd.’

Tekst: Wietse Pottjewijd
Foto: Via Noah de Jong

Volg ons op Instagram