Blog Menno: Taal maakt nog meer kapot dan geweld
Blog van MennoGepubliceerd: 3 days ago
| 
|
Senad Delic is geboren en getogen in Oostenrijk en woont sinds oktober 2017 in Nederland. Hij volgt de lerarenopleiding Duits, daarnaast is hij (slam-)dichter en schrijver. Hij schrijft vooral satirische stukken en anekdotes uit zijn leven als expat in Nederland.
Toen ik 19 jaar was en naar Nederland verhuisde, had ik net genoeg vocabulaire om mezelf voor te kunnen stellen, een kebab te bestellen en iemand in een alledaags gesprek een willekeurige ziekte toe te wensen. Sommigen zouden zeggen dat ik op dat moment al teringgoed in de Nederlandse samenleving geïntegreerd was!
Mijn communicatie met anderen verliep aan het begin echter niet altijd vlekkeloos. Wat was precies het probleem? Ik vertel je het verhaal over hoe ik in de keuken van de McDonald’s klaar was gekomen!
Vlak na mijn aankomst vond ik werk bij de McDonald’s in Delft Centrum. Je hoefde niet echt veel Nederlands te kunnen, behalve ‘Ja’, ‘Is goed, baas’ en ‘Wat moet ik nog doen?’. Zolang je maar bezig bleef en een goede kindsoldaat des grootkapitaals werknemer was, was het niet erg dat je nog geen boeiende gesprekken op de werkvloer kon voeren. Dat was zo’n beetje de cultuur daar. Niet lullen, maar poetsen.
Ik wilde gesprekken echter zeker niet volledig vermijden. Als ik door iemand aangesproken werd, werd het voor mij tijd om mezelf te bewijzen. Ik moest en zou bewijzen dat ik geen luie international was die de taal niet leert – ik deed even mijn best om communicativiteit en integratie uit te stralen! Dat betekent: ik probeerde in het Nederlands te reageren, niet het Engels.
Toen mijn manager aan mij vroeg ‘hoe het ermee ging’ terwijl ik burgertjes stond te grillen, keek ik hem direct in de ogen en zei: ‘Ja, ik kom wel klaar, alles goed’.
Stilte.
Mijn manager keek mij met een verwarde blik aan, zijn wenkbrauwen schoten omhoog. Alle collega’s die toevallig dichtbij stonden, keken naar me. Hun gezichtsuitdrukkingen werden samengevat door een cruciale vraag: ‘Wat zei-ie nou?’
Kort daarna besefte ik mijn fout. Ik heb de uitdrukking ‘klaarkomen’ letterlijk fonetisch uit het Duits vertaald en nam aan dat de betekenis hetzelfde was. In het Duits heb je namelijk ook de uitdrukking klarkommen, maar dat betekent dan gewoon ‘goed met een situatie om kunnen gaan’ of ‘zichzelf wel kunnen redden’. Als je in het Duits ‘Ich komme klar‘ zegt, dan zeg je zoiets als ‘Ik red me wel’.
Mijn brein maakte op dat moment niet de verbinding dat ‘klaarkomen’ in het Nederlands hoogstwaarschijnlijk iets anders betekende en ik hier dus de uitdrukking niet direct had moeten vertalen. Misschien zei ik zelfs iets vulgairs?
Dat was de dag waarop ik leerde dat ‘klaarkomen’ in het Nederlands een manier was om te zeggen dat je een orgasme hebt. Een belangrijke toevoeging aan het vocabulaire, maar wel een zeer ongemakkelijk moment.
Wil je op donderdag (rond lunchtijd) het heetste nieuws van afgelopen week in je mailbox ontvangen? Meld je aan voor onze nieuwsbrief. De redactie waardeert het als je onder je eigen naam reageert.
Lees hier alle details over onze spelregels.
(Hihihi. Ik weet bijna zeker dat er ooit ergens heus wel een McDonald’s medewerker is klaargekomen op de werkvloer. Of op de bakplaat.)
Ik ken (en help) zelf ook een vriendin met Duitstalige achtergrond die Nederlands leert en het heel moeilijk vindt niet steeds terug te vallen op te letterlijke vertalingen vanuit het Duits. “Dat is halt zo!”, “Ik heb de bloemen op de tafel gesteld.” Eerlijk gezegd verbeter ik haar niet altijd, omdat het zo grappig en schattig kan klinken. Zij kan zich goed duidelijk maken, en ik kan er (eerbiedig en respectvol) om gniffelen, iedereen tevreden. Als iedereen een talentvolle maar onervaren niet-native speaker was, waar hij/zij ook woont of vandaan komt, dan zouden we met z’n allen teveel lol hebben voor oorlog en discriminatie. En daarmee onze handen vrij om iets te doen aan het grootkapitaal, zo u wilt.
@Bart
Bedankt voor jouw reactie, Bart!
Ik herken mezelf definitief in wat jij schrijft. En kijk, ik deed het net weer – “definitief”. In het Duits gebruik je dat woord om iets te bevestigen, terwijl “definitief” in het Nederlands betekent dat iets niet meer te veranderen valt. Oeps!
Na drie jaren Nederland ben ik mijn accent of mijn Duitse interferenties (germanismes) nog steeds niet helemaal kwijt. Dat kun je waarschijnlijk ook aan mijn teksten (of deze reactie) een beetje zien. Maar ik vind ook dat dit een onderdeel van de charme is, en ik schaam mij er ook zeker niet voor. Het zorgt vaak voor vermakelijke momenten en die horen simpelweg bij het leren van een taal…
Geweldig geschreven, tovert een lach op mijn gezicht!
Zeeeer herkenbaar. Ik heb lange tijd in Duitsland gewerkt. Mijn Duits was redelijk maar nog net niet goed genoeg. Bij mijn eerste reanimatie op de Intensive care in het Klinikum in Aken werd me ook zo een vraag gesteld door het hoofd van de IC. Bist Du gut klar gekommen bei der Reanimation? Ik keek wel even verbaasd en zei dat ik dat tijdens het werk niet prefereer dit te doen.
Mijn kinderen hebben een groot deel van hun jeugd doorgebracht in een voornamelijk Engelstalig gebied. Nu na jaren alweer terug in Nederland hoor ik nog steeds bijzondere vertalingen als “vier uur scherp” en “ik ben goed” in plaats van “nee, dankje”. (Eerlijkheid gebiedt te moeten zeggen, dat ik mezelf er ook nog wel eens op betrap). Wellicht kom je er dus nooit meer van af en in mijn ogen is dat ook helemaal niet erg.
@Senad: precies, ik vind het juist charmant. Jammer dat toch veel mensen zich ervoor schamen of ervan af willen.
Het valt me op dat sommige sprekers al in een paar jaar bijna accentloos zijn, anderen hebben juist na tientallen jaren nog een heel sterk accent. Kwestie van leeftijd ook denk ik. Niet alleen het sneler aanleren van de nieuwe taal, maar ook minder diepe wortels hebben in de “oude” taal. Los van accenten – als jij na slechts 3 jaar al op dit niveau kunt schrijven, dan denk ik dat dat getuigt van een zeer sterk gevoel voor taal.
Heel herkenbaar en leuk stuk. Ik ben als 6-jarige ooit op vakantie tegen een Duitse auto aangereden. Natuurlijk huilen, maar de Duitse eigenaresse probeerde mij gerust te stellen door te blijven herhalen: Das macht nichts. Ik wist zelf ook wel dat het niet mocht, dus steeds harder huilen. Het maakte ook eigenlijk niet uit, maar dat snapte ik toen nog niet. Het is nu zoveel later slechts een gelukkige herinnering. Auto was nog heel en ik ook. Alleen een litteken op de onschuldige kinderziel…