| 
|
Corstin Dieterich is hogeschooldocent social work en (mede-)voorzitter van de medezeggenschap van ISO. Hij heeft zo zijn eigen gedachten over wat hij ziet en hoort op school. Die deelt hij in dit blog.
Foto: Paul van der Blom
In de vakantie zag ik de Duitse film System Crasher, over een meisje dat vanwege haar gewelddadige gedrag overal weggestuurd wordt. De hele Duitse hulpverlening komt aan bod in de film, maar er is geen plek waar dit meisje geholpen kan worden, omdat ze zich gewoon niet kan gedragen. Ze is echt een system crasher.
Je krijgt in de film goed te zien krijgt hoe de hulpverleners proberen het meisje een plek te geven in het hulpverleningssysteem.
Als dat niet lukt, dan wordt de oorzaak eerst gezocht bij het meisje. Zij is té getraumatiseerd, té gewelddadig, ze luistert te slecht. Zij moet zich aanpassen aan ‘het systeem’, zodat zij geholpen kan worden. Maar het meisje past zich niet aan, omdat ze dat niet kan. De hulpverlening is onmachtig en je krijgt als kijker het gevoel dat zij net zo hard tegen het systeem opbotsen als het meisje.
En wat nog belangrijker is: het systeem blijkt soms gewelddadiger te zijn dan het meisje zelf. Ze wordt verstoten, hatelijk toegesproken, opgesloten en platgespoten. Allemaal gelegitimeerd door de regels en voorzieningen waarvan je dacht dat ze behulpzaam moesten zijn. Natuurlijk zijn er ook de ‘goede’ hulpverleners, maar ook zij zijn uiteindelijk niet bij machte het meisje te helpen en raken gefrustreerd. Het systeem waar zij van op aan moeten kunnen, keert zich tegen hen.
Ik moest aan deze film denken toen ik vorige week door de school liep en alle pijlen, rode kruizen en andere aanwijzingen zag die ervoor moeten zorgen dat niemand besmet wordt met het coronavirus. Het is allemaal nog nieuw en onwennig, maar ook dit is een systeem in wording. En net als bij het hulpverleningssysteem is de bedoeling ervan in eerste instantie goed. Maar ook dit systeem heeft een onverbiddelijke kant. Die pijlen zijn dwingend en dat voel je als je toch een keer de andere kant oploopt.
In de eerste teamvergadering met mijn collega’s hadden we het er al over dat het absurd is dat je nu een heel lokalenblok moet omlopen om bij de koffieautomaat drie meter verderop uit te komen. Toevallig ging de uitzending van Nieuwsuur die avond (25 augustus) over dezelfde gekkigheid op een middelbare school. Daar moeten leerlingen zelfs via een andere verdieping lopen om op een toilet uit te komen dat naast het lokaal zit waar ze les hebben.
Die absurditeit vind ik eigenlijk wel goed, want als we die kant van een systeem blijven zien, dan vertrouwen we het wat minder en blijven we ons eigen koppie gebruiken. Dat is toch een van de doelstellingen van ons onderwijs, nietwaar?
Dat we zelf moeten blijven nadenken is nodig om de meest dwingende en gewelddadige kanten van de systemen waarin wij leven te kunnen blijven zien. En we hebben het nodig om op een goede manier te kunnen omgaan met de system crashers. Want ook bij ons op school zullen er (hopelijk) mensen zijn die – om wat voor reden dan ook – niet passen in ‘het nieuwe normaal’. Eigenlijk is dat helemaal niet zo gek.
Wil je op donderdag (rond lunchtijd) het heetste nieuws van afgelopen week in je mailbox ontvangen? Meld je aan voor onze nieuwsbrief. De redactie waardeert het als je onder je eigen naam reageert.
Lees hier alle details over onze spelregels.
Mooie boodschap maar dit is echt appels en peren vergelijken.
Een persoon die hulpbehoevend is omdat ze niet bij machte is zichzelf in de samenleving te kunnen voegen is een heel andere context dan een persoon die denkt zelf te kunnen bepalen aan welke coronamaatregelen wel en niet hoeft te worden gehouden.
Iemand die om moet lopen naar een koffieautomaat of toilet is geen hulpbehoevend persoon met een ingrijpende problematiek die functioneren belemmert (voeg hier grapje toe over caffeine-noodzaak). Het is iemand met een begrijpelijke maar kleine ergernis.
Moet iedereen dwangmatig in iedere situatie, zelfs wanneer er geen ziel in de buurt is, die omweg maken; allicht niet, maar we weten allemaal hoe dat liedje gaat. Zodra mensen gaan bepalen dat ze zich niet aan regels hoeven te houden is het punt waarop ze stoppen met de regels naleven totaal arbitrair. De mooie boodschap over zelf nadenken vervalt al snel in de illusie dat ergens tegen zijn hetzelfde is als ergens kritisch over zijn.
De regel dat we altijd zelf moeten nadenken en altijd zelf moeten bepalen wanneer we welke regels opvolgen is een regel die an sich ook aan de kaak gesteld mag worden. Contrair zijn is ook een systeem en als je moeite hebt met het “dwingende” aspect van systemen is het raadzaam bij jezelf na te gaan waar het probleem nu eigenlijk ligt en wat je echt opoffert door de regels te volgen, wat je echt wint met er tegen in gaan.
Vergeet niet dat je altijd de mogelijkheid hebt de situatie een positieve interpretatie te geven. 50 meter omlopen? Extra lichaamsbeweging! 1.5 meter afstand? Persoonlijke ruimte! Gezichtsmasker? Eindelijk een start van je carriëre als ninja, of gewoon een nieuwe accessoire. Je kan je druk maken over wat je “verliest”, of je kan nadenken over wat je er uit kan halen. Waar we aan gewend zijn is slechts een norm.
Zonder system crashers kwam er nooit verandering. Genoeg voorbeelden in de geschiedenis. Ik ga ze niet noemen, giyf, maar ik denk dat Jeugdzorg aardig wat hits oplevert). En de vergelijking met corona gaat wel degelijk op: hoge boetes, politie-invallen op kinderfeestjes, tot in de woonkamer bepalen wat je mag doen met je leven (niet meer dan 6 personen op je verjaardag), maar dat geldt alleen voor het gepeupel, de elite komt ermee weg alles wat zij opleggen te negeren. Want het systeem houdt hen in het zadel.
Het zijn de mensen die ‘het positieve’ overal uithalen die de meest enthousiaste (en gratis) pleitbezorgers zijn van falende systemen. Who needs a spindoctor als je deugende burgers hebt die niet nadenken maar opvolgen en genoegen nemen met ongemakkelijkheden, want als ze rebelleren dreigen ze teveel te verliezen.
Hulde aan de schrijver van dit stuk. De wereld is voor een heel groot deel stuk en Nederland is daarin zeker geen uitzondering.
Beste Madeleine, ik ben heel blij te horen dat het zo goed met je gaat. Als je referentiekader zo positief is dat je het krijgen van een boete bij het willens en wetens overtreden van een noodverordening gelijk stelt aan het fundamentele lijden aan een onvermogen te functioneren in sociale kringen welke verhindert dat je ooit een zelfstandig en bevredigend bestaan kan opbouwen, kan ik alleen maar concluderen dat je leven tot nu toe grotendeels fortuinlijk is geweest.
Ik heb helaas wel slecht nieuws voor je. De overheid bepaalt al je hele leven wat je in je woonkamer mag doen. Ik ga er van uit dat je niet daadwerkelijk gelooft dat alles wat je in je woonkamer doet legaal is. We hebben al heel lang wetten in dit land, inclusief wetten die stellen dat de wetshandhaver je woning mag binnenvallen wanneer jij in je woonkamer deze wetten overtreedt. Er is slechts een tijdelijke noodverordening bijgekomen.
Heb je verder nog enige bronnen die aangeven dat de politie kinderfeestjes binnenvalt? Welke feestjes is dit allemaal gebeurd? Wie is die zogenaamde “elite” waar je naar verwijst, heb je daar nog enige bronnen van? Wat context zou leuk zijn, “het is een kinderfeestje” is namelijk geen excuus om een noodverordening te overtreden. Een virus is niet geinteresseerd in als wat voor soort feest mensen het gelabelled hebben. “De elite” verwijst niet daadwerkelijk ergens naar. Iets minder social media niveau argumentatie zou je positie sieren.
Ik vrees dat jij degene bent die niet heeft nagedacht over deze situatie. Je hele reactie is een perfect voorbeeld van niet het verschil begrijpen tussen ergens kritisch over zijn en ergens tegen zijn. Nu denk ik, als we daadwerkelijk binnen de context van Corstin’s stuk willen blijven, dat je geen boete gaat krijgen in de gangen van de Hogeschoolgebouwen, dus geen zorgen. Je rebelse reactie heeft verder geen enkel doel of positieve consequentie, slechts negatieve. Iedereen, inclusief ik, wil graag deze situatie uit. Het zijn de personen die de regels aan hun laars lappen en daarmee de verspreiding van het virus in stand houden, die de oorzaak zijn van strengere en langdurige maatregelen. Er is geen noodzaak voor strengere regels als de verspreiding verder beperkt wordt.
Het systeem heef de functie om overtreders een boete te geven, het krijgen van een boete is geen inbreuk op het systeem maar een onderdeel er van. Weigeren eenvoudige instructies op te volgen is geen teken van een “falend systeem”, geen “system crasher”, het is een falend persoon. Een “rebel without a cause”, tegen om het tegen zijn. Van alle mensen die de wet overtreden is er maar een zeer beperkte groep overtreders die niet verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor hun gedrag, en dat zijn geen rebellen. Om ergens tegen te kunnen rebelleren, moet je eerst hetzelfde referentiekader kunnen gebruiken.
In tegenstelling tot de “system crasher” uit Corstin’s stuk hebben de meeste mensen, en ik vermoed ook jij, alle vermogens in huis om zich in een systeem te voegen maar zolang je alleen maar blijft staren naar hoe vervelend je de aanpassingen vindt, begrijp ik dat dat moeilijk is. Dat Duitse meisje KON niet anders, ze had een totaal andere rationaliteit dan de rationaliteit van het systeem. Als je in staat bent je positie te beschrijven zoals jij doet, maak je deel uit van dezelfde rationaliteit, je hebt slechts een ander perspectief. Ik geloof dat je alle tools in handen hebt om hier mee om te gaan. Je kan ook kiezen om een nutteloos verzet aan te houden en je de illusie voor te houden dat een boete krijgen een politiek statement op zich is. Helemaal aan jou.
Nog even en er komen verplicht camera’s te hangen in alle woonkamers. Hoe efficiënt, past perfect binnen het systeem van handhaven en controle. Dertig jaar geleden maakten we ons zorgen over de DDR. Das Lenden der Anderen. We zijn dit inmiddels armlengtes voorbijgestreefd.
En inderdaad: soms moeten wetten en regels willens en wetens overtreden worden om het systeem onder druk te zetten. Waarom je het normaal vindt om een boete te krijgen voor wat je binnen je huiskamer doet, maar het je sterk lijkt dat je een boete kunt krijgen in de gangen van de hogeschoolgebouwen is mij een raadsel. Maar dat zal wel passen bij het systeem, of zo…
“Weigeren eenvoudige instructies op te volgen is geen teken van een “falend systeem”, geen “system crasher”, het is een falend persoon.” Ik vind dit zeer griezelig klinken. Onderwijl sluit het coronatesten op Schiphol om zes uur ‘s avonds en kan daarna iedereen gewoon binnenkomen, geen test, geen quarantaine, het is dweilen met de kraan open. Dus zo efficiënt is dat systeem nu ook weer niet.
Er wordt van alle kanten zeer kritisch en zorgelijk gereagerd op het coronabeleid (en de -wet), dat inconsistent is en door de beleidsverantwoordelijken zelf (Grapperhaus, bruiloft, zegt dat je iets?) met voeten wordt getreden, maar wel keihard de gewone burger bestraft. Om even uit te leggen wie dan wel die elite is. Om het complete kapotgaan van de economie nog maar te zwijgen, net als zelfbeschikking, fundamentele mensenrechten, democratische principes.
Lees eens iets van Wim Voermans. Aanrader. https://www.nrc.nl/nieuws/2020/09/01/coronawet-zet-alle-democratische-principes-op-hun-kop-a4010476
Correctie: Das Leben der Anderen moet dat natuurlijk zijn (typo). En om nog even te refereren aan de klassenjustitie: https://nieuws.nl/algemeen/20200905/verzoek-om-schrappen-coronaboetes-zit-in-de-molen/
Beste madeleine, ik zou je absoluut aanraden Das Leben der Anderen nog eens te herkijken. Het is en blijft een fantastische film en als je hem weer eens herkijkt kan je direct zien dat wat zich daarin afspeelt, zich niet in ons leven afspeelt.
De telefoon is niet afgetapt. Er hangen geen camera’s van een geheime overheidsdienst in huis. Je mag gewoon over alle statistieken praten, berichten of toneel schrijven, negatief of positief. Hoe kan je beweren dat we die situatie zijn voorbijgestreefd terwijl we die situatie in de coronacrisis nooit hebben bereikt? Kennelijk is de vergelijking tussen een psychische stoornis en een poging tot rationeel argumenteren niet de enige slechte vergelijking die je weet te trekken.
Het IS nu eenmaal normaal om consequenties te ervaren als je in je huiskamer de wet overtreedt. Dit is niet iets nieuws. Dit bestond voor de coronacrisis. Waar haal je het belachelijke idee vandaan dat je alles in je huiskamer mag doen wat je wilt?
Je mag best kritiek hebben op de duidelijk imperfecte corona-maatregelen. Er is echter een verschil tussen kritiek hebben en simpelweg tegen zijn, ik heb hier al eerder naar verwezen. Je kan heel kritisch zijn op een systeem, pogen het te veranderen via de methoden die daarvoor beschikbaar zijn, terwijl je intussen de regels zo goed mogelijk probeert te volgen. Je keuze heeft namelijk consequenties voor andere mensen en jouw keuze overtreder te zijn, heeft dat ook.
Het is jammer dat je wetgeving griezelig vindt klinken. Ik zou je graag eens uitnodigen om het burgerlijk wetboek open te slaan en eens te kijken hoeveel regels je reeds wordt geacht je aan te houden en in hoeverre je dit daadwerkelijk al doet. Denk ook eens na over het simpele feit dat regels bestaan OMDAT mensen er aan gehouden moeten worden, de overtreder is een verwacht onderdeel van het systeem en bij uitstek hetgene waar het systeem tegenop moet treden.
Wat denk je dat griezeliger is, leven in een rechststaat of leven in een samenleving waarin mensen zich alleen aan de wet houden wanneer ze daar zin in hebben? Dat laatste is namelijk geen rechtsstaat, in een democratische rechtsstaat wordt iedereen geacht zich te houden aan de regels die gesteld zijn door de democratisch gekozen volksvertegenwoordiging, ongeacht of dat nu hun persoonlijke voorkeur was of niet. Bevalt het niet zijn er in de wet vastgelegde methoden om je onvrede uit te dragen, overtreding zit daar niet tussen.
Wat een ironie dat je klaagt over het verval van zelfbeschikking, fundamentele mensenrechten en democratische principes terwijl je je sterk maakt voor het verwoesten daarvan door middel van het ondermijnen van de rechtsstaat en je opwerpt voor eigenrichting. Als je wetten wilt veranderen zijn daar democratische methoden voor. Klaag gerust, hou je intussen aan de regels. Breng kritiek uit. Organiseer een protest. Probeer ze weg te stemmen. Je hebt legitieme opties die niet bestaan uit het in gevaar brengen van andere mensen, die niet ten koste gaat van hun vrijheid ten behoeve van de jouwe.
Ik vind het vanuit dat perspectief ook heel apart dat je een artikel van Wim Voermans linkt wat je positie totaal ondermijnt. Niets in dat artikel ondersteunt de notie dat jij zelf mag beslissen welke regels je volgt. Niet in dat artikel stelt dat de overheid niet het recht heeft om maatregelen te nemen. Integendeel, Voermans stelt dat de overheid prima een wetsartikel mag doorvoeren mits de maatregelen maar gecontroleerd worden door de volksvertegenwoordiging, tevens deel van de overheid. Op geen enkel punt stelt hij dat het volk het recht heeft om door middel van overtreding te protesteren.
Het is tevens bijzonder te noemen dat je van de situatie van Grapperhaus springt naar “de elite komt ermee weg alles wat zij opleggen te negeren. Want het systeem houdt hen in het zadel.”. Grapperhaus staat zwaar onder druk door deze situatie, het zou niet de eerste keer zijn dat een minister over de schreef ging en onder publieke druk moest aftreden. Zou je even kunnen uitleggen hoe deze situatie Grapperhaus in het zadel houdt en wie dan de rest van die zogenaamde “elite” moet zijn die baat heeft bij het negeren van de regels?