Verrassing: We hebben het hier over een plan dat nu wordt gezien als de grootste stedenbouwkundige fout in Nederland. De Bijlmer. Op papier leek het zo mooi. Wat ging er mis?

De Bijlmer is het voorbeeld van een plan dat de ’menselijke maat’ voorbij is gelopen. De grootschalige hoogbouw met veel groen en afstand tussen de woningblokken zorgde ook voor een scheiding tussen de mensen. Een ruimte is vaak veel groter dan ons fysieke lichaam en we willen ons graag geborgen voelen: de menselijke maat, dit geeft ons een veilig gevoel. Als je je in een grote open ruimte bevindt, voel je je al snel kleiner en minder verbonden met de wereld om je heen. Terwijl je in een bos dit gevoel veel minder krijgt doordat je je bevindt tussen hoge bomen die om je heen de ruimte klein laten voelen.

Je kunt je dus voorstellen wat deze zee aan open ruimte in de Bijlmer voor gevoel en gedrag veroorzaakte. Er was geen overzicht, buren kenden elkaar niet en kwamen elkaar nauwelijks ergens tegen. Ze voelden zich daardoor ook minder verantwoordelijk voor, bijvoorbeeld, het groen. Door de hoogbouw waren bewoners nog meer verwijderd van wat er zich op de begane grond afspeelde. Het scheiden van de wegen resulteerde erin dat ‘s nachts de paden en wegen doodstil en onveilig werden. En door de honingraadstructuur raakten mensen ook snel uit het zicht. Tot slot was er in de Bijlmer een overschot aan woningen en werd het een opvangplaats voor migranten. Dit alles werkte niet mee om de saamhorigheid van de wijk te verbeteren.

Nu is hoogbouw niet meer weg te denken en geeft het helemaal niet het ‘onmenselijke’ gevoel. Een belangrijk verschil hierbij is dat er zich in de huidige plannen vaak activiteiten op de begane grond afspelen, bijvoorbeeld in winkels of restaurants in de ‘plinten’ van een gebouw. Dat ging ook mis in de Bijlmer: Amsterdam was aan het uitbreiden terwijl de bevolking kromp, maar het plan was al betaald. Er werd een hoop bezuinigd, er kwamen geen voorzieningen, geen liften op elke hoek en geen verbindingen tussen de gebouwen. Juist deze inpassingen had het plan nodig.

Nu is er gelukkig in de Bijlmer een hoop veranderd. Veel flats zijn gedeeltelijk gesloopt en gerenoveerd. Het parkeren gebeurt nu op straatniveau, winkelcentrum Amsterdamse Poort werd gerenoveerd en de wijk kreeg een nieuw treinstation. Ook kreeg men de kans een kluswoning te kopen, dit trok verschillende bevolkingsgroepen aan. Er zijn sportvoorzieningen bijgekomen. Er gebeurt kortom nu veel op het maaiveld en dit maakt de buurt veiliger.

Wat het verhaal van de Bijlmer ons leert is dat de menselijke maat erg belangrijk is om rekening mee te houden. Veel ruimte hebben is prachtig, maar je moet wel zorgen dat mensen zich er niet verloren voelen.

Volg ons op Instagram