Blog Donna: Kwart eeuw crisis
Blog van DonnaGepubliceerd: 16 hours ago
| 
|
Okke de Jong is hogeschooldocent en coördinator van het Excellentieprogramma van de Rotterdam Academy. Daarnaast is hij startup coach voor de Startup Academy. Hij schrijft graag over zijn studenten, de vele facetten van het docentschap en zichzelf. Eerdere blogs van Okke vind je hier.
Foto: Paul van der Blom
Ze fronste haar wenkbrauwen, wat onheil voorspelde. En ja hoor, ze kwam met een vraag die mijn uitleg van zojuist helemaal onderuit haalde. Hakkelend moest ik een nuance aanbrengen in mijn betoog aan de klas. Ik voelde me een domme sukkel toen ik haar vragen om mijn oren kreeg.
Om mijn eigen autoriteit niet onderuit te halen gaf ik maar niet openlijk toe dat deze student beduidend slimmer is dan ikzelf. Voor een docent is het niet altijd een feestje om een hoogbegaafde student in je klas te hebben.
En dat gebeurt vaker dan je denkt: naar schatting is 1 op de 10 studenten in het hoger onderwijs hoogbegaafd. Grote kans dus dat er minstens één hoogbegaafde in je klas zit. Als docent met meerdere klassen geef je dus hoogstwaarschijnlijk ook les aan studenten die jou een domme, kortzichtige sufferd vinden. Of nog erger: een achterlijke holbewoner die zijn eigen vak onvoldoende beheerst.
Is het voor de hoogbegaafde zelf een feestje? Vast wel toch? Want je bent superslim (met een IQ van minstens 130), je hebt brede interesses, je bent verbaal sterk, je hebt een uitzonderlijk grote woordenschat, je kunt jezelf heel goed concentreren en je bent heel nieuwsgierig en leergierig. Ultrahandige eigenschappen als je studeert, zou je denken. Zo’n studie is dan echt een eitje.
Maar de waarheid is anders. Je wordt namelijk niet genoeg uitgedaagd door het normale curriculum. Je vindt het saai. Je krijgt veel vaker dan gemiddeld een bore-out. Je hebt een grotere kans op depressie. Je mist veel sociale contacten, omdat je medestudenten je niet kunnen volgen en je vreemd vinden. Zelfs je docenten kunnen je niet altijd volgen, of hebben de tijd niet om dieper op de stof in te gaan. Je ziet het nut niet van veel opdrachten, omdat je de stof allang begrijpt. Wat natuurlijk zeer demotiverend werkt. Feit is zelfs dat je al hoogbegaafde een grotere kans op uitval hebt. Ondanks alle voordelen die je hebt.
Mijn hoogbegaafde studente is uiteindelijk glansrijk geslaagd. Het was extra speciaal om haar tijdens haar diplomering in De Kuip toe te spreken. Ik was extra trots op haar, omdat ze haar belemmeringen had overwonnen. Ze stond daar uitbundig te stralen, klaar om haar toekomstige werkgevers zeer lastige vragen te stellen. Ik nam op dat moment het besluit om hoogbegaafdheid in een vroeg stadium te leren herkennen. Want die veelzeggende frons wilde ik niet nog een keer meemaken. Ik wilde die frons voortaan kunnen ombuigen naar een heerlijke glimlach.
De redactie waardeert het als je onder je eigen naam reageert.
Lees hier alle details over onze spelregels.
Wat een eye opener voor mij. Ik ben nu 66 en toen ik laatst mijn kleinzoon vertelde, n.a.v. De week van het pesten, dat ik vroeger niet alleen door kinderen, maar ook door de leerkracht werd gepest. En nu ik uw artikel lees, bedenk ik mij dat vooral mijn blik de irritatie bij de leerkrachten opwekte. Ik hoorde vaak, “daar heb je Lammy weer, kijk niet zo”, waar ik niets van begreep. Op de lagere school en op de ULO liep ik hier tegenaan. De ULO waar ik hard voor moest vechten om daar te komen, (zelf toelatingsexamen aangevraagd) want mijn vader was garage monteur, dus zou de huishoudschool passend voor mij zijn. Mijn zoon maakte de opmerking: “ach mam, het raakt je nog steeds”. En ja, het raakt mij nog steeds, omdat het toen zo oneerlijk voelde. De leerkracht zat fout, waarom wilde die dat niet toegeven? Wat goed dat er tegenwoordig steeds meer aandacht voor is, al blijkt het nog steeds een lange weg te gaan.
Ik heb me jarenlang afgevraagd waarom er altijd zo veel aandacht is geweest voor degenen die aan het onderste uiterste van de IQ verdeling zitten en zo weinig voor degenen die aan het hoogste uiterste zitten, tot ik er ook achter kwam dat deze groep simpelweg werd gezien als de normaal maar dan beter in leren.
Onze samenleving is echter geijkt op de norm, en niet op de uitersten. Dit is eenvoudig in te zien wanneer we een beperking zien waar al decennia lang ondersteuningsmechanismen voor zijn maar hoogbegaafdheid, en dit is ook letterlijk aan de term af te lezen, wordt geinterpreteerd als meer capaciteit, meer capabel. Iemand die meer capaciteiten heeft, zal geen hulp nodig hebben met de norm waar ze bovenuit steken. Voorbeelden van succesvolle genieën worden aangehaald om dit beeld te staven maar degenen die buiten dit succesbeeld vallen, consequent vergeten.
Voeg daar nog eens aan toe dat de grootste groep mensen, die dus ook de norm defineert, meer naar extrovert neigt dan introvert. Opleidingen richten zich niet puur op theoretische vaardigheden en kennis waar een hoogbegaafde misschien nog zou uitblinken (als ze zich niet uit verveling gaan richten op het minimum om te slagen) maar ook op samenwerken, communiceren en presenteren. Je moet maar net het soort hoogbegaafde zijn die de karaktereigenschap heeft daar goed mee om te kunnen gaan, anders is het gegarandeerd frustratie, demotivatie en een onvermijdelijk slecht resultaat.
Teamwerk en flexibiliteit zijn het Valhalla van professionaliteit en daar zit je dan als hoogbegaafde in een weelde van onbegrip met mensen die je gedachten niet volgen en soms een totaal andere taal lijken te spreken. “Een beetje vreemd” gevonden worden is de mildste uitkomst die je kan verwachten. Asociaal, of betweterig, of irritant gevonden worden zijn veel voorkomende reacties en natuurlijk sinds het begrip meer ‘mainstream’ is geworden word het woordje ‘autist’ te pas en te onpas rondgeslingerd.
Ik kan dit blog alleen maar toejuichen. Zelfs wanneer er aandacht wordt besteed aan hoogbegaafdheid, stuit dit vaak op onbegrip van de omgeving vanwege de louter positieve connotatie. Het feit dat als hoogbegaafde je je slecht kan schikken naar die alom-vertegenwoordigde norm is tegenstrijdig met de notie van de capaciteit die je zou moeten hebben. De consequentie is eerder onderprestatie dan overprestatie, of uitval in plaats van slagen.
Het is prachtig om te lezen hoe deze studente haar diploma heeft gehaald, maar ik vrees ook voor haar. Niet alle toekomstige werkgevers zijn even blij met lastige vragen. Intelligente werknemers worden niet altijd als een aanwinst gezien maar als een bedreiging door hun direct leidinggevenden, want die genoemde autoriteit speelt mee. Ik hoop dat deze (voormalig) studente goed terecht komt, bij een organisatie die haar wel waardeert en die intelligentie de ruimte weet te geven die het nodig heeft.