Blog Donna: Kwart eeuw crisis
Blog van DonnaGepubliceerd: 1 day ago
| 
|
Okke de Jong is hogeschooldocent en coördinator van het Excellentieprogramma van de Rotterdam Academy. Daarnaast is hij startup coach voor de Startup Academy. Hij schrijft graag over zijn studenten, de vele facetten van het docentschap en zichzelf. Eerdere blogs van Okke vind je hier.
Foto: Paul van der Blom
Rotterdam heeft 2021 uitgeroepen tot het Jaar van de Taal. En dat is goed nieuws, want zonder taal geen beschaving. Zonder taalvaardigheid kan je niet afstuderen. En bovendien: taal, en dan met name lezen, is zo ongeveer het leukste wat er is.
Oké, misschien is een koud pilsje op een zonnig terras ook wel leuk. Of een nacht vol ondeugend plezier in een parenclub. Of urenlang zombies doodschieten op je spelcomputer. Maar lezen biedt nogal wat bonussen. Het lezen van literatuur versterkt je fantasie, vergroot je empathie, geeft je esthetisch genot, vergroot je woordenschat, verbetert je spelling en grammatica en maakt je een wijzer en beter mens.
Literatuur heeft invloed gehad op de wereldgeschiedenis, of schetst een treffend tijdsbeeld: De hut van Oom Tom van Harriet Beecher Stowe heeft bijgedragen aan de afschaffing van de slavernij. 1984 van George Orwell is een tijdloze waarschuwing voor totalitaire regimes. Gerard Reve heeft De avonden expres retesaai geschreven, omdat iedereen zich eind jaren ‘40 inderdaad te pletter verveelde. Literatuur zegt iets over de condition humaine: je bibliotheek bevat niet alleen boeken, maar een wijze beschrijving van de ‘menselijke staat’ door de eeuwen heen.
Mijn persoonlijke favoriet is De verborgen geschiedenis van Donna Tartt. Dit wondermooie verhaal gaat over een clubje studenten die Griekse taal en filosofie studeren aan een exclusieve universiteit aan de Oostkust van de Verenigde Staten. Na een bacchanaal met dodelijke afloop en in een sfeer van jeugdige overmoed en arrogantie besluiten ze een van hun studiegenoten te vermoorden. Wat natuurlijk niet zo aardig is. Maar eigenlijk gaat deze erudiete roman over schoonheid, in al haar gruwelijke verschijningsvormen.
Het mooiste aan literatuur is misschien wel de gelaagdheid: Moby Dick van Herman Melville gaat niet alleen over de jacht op een witte walvis, maar ook over de zoektocht naar God. Maar literatuur verandert ook je perspectief op de werkelijkheid: na de eerste veertig bladzijden van Karl Ove Knausgårds romancyclus Mijn strijd zag ik alleen nog maar dood en verderf om me heen. Een beangstigende, maar toch verfrissende ervaring. Mijn ogen waren geopend. Ik had de rode pil genomen.
Ik hoop hartstochtelijk dat jullie dit jaar een boek gaan lezen. Al is het er maar één. Want George R.R. Martin had groot gelijk: ‘Een lezer leeft duizend levens voordat hij sterft. De man die nooit leest, leeft er maar één.’
De redactie waardeert het als je onder je eigen naam reageert.
Lees hier alle details over onze spelregels.
Lezen is heerlijk, ik lijk er echter steeds minder tijd voor te hebben. Of te maken. Ik héb natuurlijk wel tijd, iedereen heeft tijd, maar het is veel te makkelijk om dit in te vullen met instant gratification-activiteiten (meestal op een scherm). Uit een boek (literatuur/fictie) kun je zoveel meer halen dan uit een film, maar het vergt een investering. Een boek is als een schets, en de lezer mag hier dan haar/zijn eigen kleuren op loslaten. Het verhaal raakt dan ook veel meer verweven met je eigen belevingswereld, dan als een ander (bv regisseur, cast en crew) de kleuren al voor je heeft uitgekozen (uitgekauwd). Maar het is wel meer werk, dus. En vaak overwint dan de weg van de minste weerstand.
De anarchopunkerts in de 70s/80s wisten dit al wel en raadden toen al aan je tv gewoon uit het raam te smijten. Of nou ja, breng maar beter effe naar de milieustraat.
Fijn dat je Donna Tart hier noemt. Ik heb dit boek onlangs opnieuw met veel plezier gelezen
Ik voelde me ook alsof ik duizend levens geleefd had toen ik door George R.R. Martin’s A Dance of Dragons heen probeerde te ploegen. En niet op een goede manier.
Verder kan lezen absoluut fantastisch zijn, voor mij is een boek als Moby Dick niet primair over walvisjagen (waar je echt veel over te weten komt) of God maar primair over de tragiek van een obsessief bestaan en hoe het volgen van deze obsessie tot zelf-destructie kan leiden. Laat je meeslepen door een verhaal en verplaats je in de schoenen van de personen die je volgt. Heerlijk.
Genre, maakt niet uit, als je maar meegenomen wordt in het perspectief van iemand anders. Iedere weergave van een verhaal, nodigt uit tot eigen interpretatie, en het overwegen van of en hoe je eigen perspectief zoud verschillen van degene die beschreven is. In het mooiste geval komt daar iets uit wat een beetje van de schrijver en een beetje van jou bevat.
Voor de scherm-kijkers (en Bart :P) moet ik overigens opmerken dat een goede film, serie of game deze rol ook absoluut kan vertolken, mits het geen oppervlakkig vermaak of uitgemolken concept betreft. Goede science-fiction bijvoorbeeld gaat bij uitstek over de ‘human condition’ en roept vragen op in plaats van slechts gebeurtenissen te presenteren, waarbij klassiekers als 2001 A Space Odessey of Blade Runner (de originele, niet de remake) genoemd mogen worden. Niet dat ik deze films per se prettig vind om te kijken, maar ze bevatten wel stof tot nadenken. Er zijn vast betere voorbeelden (en allicht iets minder gedateerd) maar ik kan ze even niet bedenken :P.
Voor mij is 2020 wel het jaar geweest waarin ik me weer ben gaan verliezen in het lezen van boeken. Hoe? Waarschijnlijk niet voor iedereen haalbaar, maar ik ben op mijn ereader gaan lezen ‘s avonds tijdens het voeden van mijn kind, ipv doelloos scrollen op allerlei sociale media en nieuwssites. Maar zoiets moet ook te bedenken zijn voor mensen die geen baby kunnen of willen baren ;). Vind een moment in de dag waarop je vaak op je telefoon zit (misschien na het eten ‘s avonds? Of juist voor het slapen gaan?) en zet op je telefoon een ebook. Dit kan bijvoorbeeld ook via de bibliotheek. Ga in die tijd die je normaal ‘ verscrollt’ een boek lezen. Dit kan dus ook maar 10 minuten per dag zijn. Tot het moment dat je gegrepen wordt door een boek: dan wil je ieder vrij momentje verder lezen…
@ S. Heikamp: Hier een groot fan van de science-fiction serie The Expanse (via Amazon Prime te bekijken).
@Mariska Okkinga, ik ken de serie, ik heb twee seizoenen gezien en het is fantastisch. Helaas heb ik geen zwaarwegende redenen om geld te besteden aan Amazon Prime, dus ik zal een andere manier moeten vinden om de andere drie seizoenen te kijken. Bedankt, het is zeker een goede tip!
Overigens heb ik na het kijken van de serie Altered Carbon de boeken daarvan aangeschaft, en binnen rap tempo verslonden. Zoals in veel gevallen, waren de boeken echt beter (en ik hou van de serie).