Economiedocent Felix van Hoften houdt zich hartstochtelijk bezig met economische ongelijkheid. ‘Voordat je andere problemen helemaal kan oplossen, zullen we er eerst voor moeten zorgen dat grote groepen in de samenleving echt mee kunnen.’

‘De eerste keer dat ik echt in aanraking kwam met extreme ongelijkheid was het moment dat ik tijdens mijn studie naar Zuid-Afrika ging, het land waar ongelijkheid tussen rijk en arm het allergrootst is. Als je op het strand in Kaapstad een flesje bier bestelt, dan betaal je een bedrag dat ongeveer gelijk staat aan een vijfde maandloon van iemand uit de sloppenwijken. Kaapstad zelf is geweldig mooi maar het is echt schrijnend om te zien hoe groot de verschillen zijn. Mensen die in het achterland wonen hebben geen kans en geen keuze. Wat ik daar zag en meemaakte heeft mij eigenlijk nooit meer losgelaten.

‘Wat ik daar zag en meemaakte heeft mij eigenlijk nooit meer losgelaten.’

‘Een aantal jaar geleden ben ik met mijn vriendin twee jaar op reis geweest, ditmaal door heel Afrika. Ook toen kwamen we continu in aanraking met ongelijkheid. De rijken wonen bij wijze van spreken altijd  aan de linkerkant van een gebied en de armen rechts. Tijdens die reis wilde ik mij verdiepen in hoe dat kan en ben ik alles wat ik meemaakte gaan opschrijven. Daaruit ontstond het idee om er een heel boek over te schrijven dat over tweeënhalf maand zal uitkomen. Ik wil er wel bij zeggen dat economische ongelijkheid op zich niet erg hoeft te zijn. Je zal altijd wat ongelijkheid houden in een samenleving, en uit wetenschappelijk onderzoek weten we dat een beetje ongelijkheid een mens ook kan stimuleren iets van zijn leven te maken.

‘Wie goede ervaringen heeft met vrijwilligerswerk zal misschien moeite met het boek hebben, want daar ben ik best kritisch over.’

‘Mijn boek gaat over de reis die we samen maakten, en op een impliciete manier beschrijf ik de economische vraagstukken die we onderweg tegenkomen, over het onderwijs in Afrika, ontwikkelingshulp of bijvoorbeeld vrijwilligerswerk. Wie goede ervaringen heeft met vrijwilligerswerk zal misschien moeite met het boek hebben, want daar ben ik best kritisch over.

‘Ik probeer uit te leggen waarom vrijwilligerswerk niet altijd goed is. Weeshuizen worden bijvoorbeeld vaak misbruikt om geld te verdienen. Als je een kaart bekijkt met daarop alle weeshuizen in Afrika, dan liggen de meesten rondom bekende National Parks zoals Serengeti, Masai Mara en South Luangwa. Dat is natuurlijk heel gek en dit komt omdat daar de meeste jonge vrijwilligers zitten, en die willen ook wat zien en beleven. Die weeshuizen moeten alleen wel gevuld worden met kinderen want anders kan er geen geld verdiend worden. De manier waarop dit gebeurt is heel shady.

‘Onderwijs is de grote gelijkmaker zeggen we in het Westen altijd, maar is dat wel zo?’

‘Ook op de hogeschool ga ik met dit thema aan de slag. Binnen de minor social marketing gaan we met een grote groep van tweehonderd studenten kijken hoe we sociaal-maatschappelijke problemen kunnen aanpakken. Met mijn studenten bekijk ik de wereld vanuit economische ongelijkheid. Grote gevestigde verhalen gaan we vanuit andere perspectieven bekijken om het kritisch vermogen van de student te trainen. Onderwijs is de grote gelijkmaker zeggen we in het Westen altijd, maar is dat wel zo? En het belastingsysteem, werkt dat wel helemaal eerlijk? Dat soort stellingen gaan we samen bekijken, en met de opgedane kennis gaan we een actieplan maken voor gedragsverandering.

‘Je zou kunnen zeggen dat er grotere problemen of uitdagingen zijn dan economische ongelijkheid. Neem de problemen met de biodiversiteit, stikstof of het klimaat. Maar ik ben ervan overtuigd dat als het verdelingssysteem niet meer werkt, mensen ook minder geneigd zijn om na te denken over de toekomst. Als je aan het einde van je geld nog een stukje maand over hebt, dan heb je daar mentaal minder ruimte en energie voor. Dus voordat je die andere problemen helemaal kan oplossen, zullen we er eerst voor moeten zorgen dat grote groepen in de samenleving echt mee kunnen.

‘Opvallend veel studenten hebben zich dit jaar ingeschreven voor onze minor.’

‘Schrijver en dichter Ramsey Nasr onderschrijft dit verhaal in zijn boek De Fundamenten. Hij ziet de extreme focus op winstmaximalisatie, waardoor er volgens hem teveel is bezuinigd op de zwakkeren en kwetsbaren in de samenleving. Het politieke en economische systeem heeft de fundamenten van onze samenleving aangetast en de pandemie heeft ons hierover aan het nadenken gezet, zegt hij. Ik denk dat dit gevoel ook doordruppelt bij jongeren. Opvallend veel studenten hebben zich dit jaar ingeschreven voor onze minor, en ik merk ook dat maatschappelijk ondernemerschap steeds populairder wordt. Het laat zien dat ze graag willen werken aan oplossingen voor deze problemen.

‘Dit onderwerp gaat hen zelf ook aan, voor een steeds grotere groep is bijvoorbeeld de huizenmarkt totaal onbereikbaar aan het worden.’

‘Dit onderwerp gaat hen zelf ook aan, voor een steeds grotere groep is bijvoorbeeld de huizenmarkt totaal onbereikbaar aan het worden. Onder de drie ton doe je niet meer mee voor een woning in de stad. Als jij een studieschuld hebt en geen rijke ouders, dan gaat ‘m dat niet worden. Jonge mensen zien en voelen dat ze de slag aan het missen zijn. Ik begrijp daarom ook wel dat er demonstraties worden gehouden. Dit kan ook leerzaam zijn voor studenten die bewuster worden hoe een democratie werkt. Het pas ook wel bij de kern van de minor, waarbij we onze studenten proberen kritisch te laten kijken naar wat er plaatsvindt in de maatschappij.

Tekst: Wietse Pottjewijd
Foto: Jordy Brada