Een gloednieuw studiejaar is begonnen. Dat betekent je vakantiemodus uitzetten en jezelf mentaal klaarstomen voor de tijd tot de volgende zomervakantie aanbreekt. Maar hoe?

Om als hbo’er mentaal wendbaar en weerbaar te zijn, moet je kritisch kunnen denken. Maar kritisch denken ontwikkelt zich niet spontaan, dat moet je expliciet leren! Wees gerust: ik ga je hier niet onderwerpen aan een lesje kritisch denken – daar staat de HR (hopelijk) garant voor –  maar ik neem je wél mee naar de struggles ervan in het dagelijks leven.

In tijden van desinformatie en fake news (deze blog is niet fake!) wordt te allen tijde een beroep gedaan op je kritische denkvermogen: wat is de betrouwbaarheid van een nieuwsbron? Het begint al met je zoekopdracht op Google: vaak genoeg kwam ik door een minuscule typefout niet uit op de betrouwbare kwaliteitswebsite www.theguardian.com maar www.xvideos.com. Laatstgenoemde heeft niks meer te maken met het nieuws en informeert je slechts mondjesmaat over de oorlog in Oekraïne. Trap daar dus niet in!

Dat niet alleen: dankzij psychologisch onderzoek weten we dat verschillende vormen van cognitieve bias ons denken beperken, met als uitkomst een vooringenomen of bevooroordeelde gedachtegang. Voorbeelden te over. Het Dunning-Krugereffect bijvoorbeeld zorgt ervoor dat de meest incompetente personen in de groep hun prestaties hoger inschatten dan deze in werkelijkheid zijn. Het equivalent van de wijsheid ‘hoe meer je weet, hoe meer je weet dat je niks weet’, maar voor deze groep dan precies omgekeerd. Terwijl de mensen die werkelijk bovengemiddeld competent zijn, juist de neiging hebben hun eigen kunnen te onderschatten. Ik deel mezelf natuurlijk in bij die laatste groep. Of wacht …

Misschien nog een ander belangrijk element van kritisch denken is redeneren voordat je een standpunt inneemt. Met als vervolgstap: verklaren waarop dat standpunt is gebaseerd, voordat Twitter ermee aan de haal gaat. Stel: je leest een artikel dat gaat over allesverwoestende oorlogen waar kindsoldaten minstens tien uur per dag in aanraking zijn met wapens. Je schrikt je het leplazarus en gaat hier meteen een alarmerende tweet over sturen. Totdat je opmerkt dat het artikel eigenlijk gaat over de première van de schietgame Call of Duty (CoD): Modern Warfare 2.

Ik kan nog even doorgaan, maar het brein dient na zo’n mentale inspanning even te pauzeren, zoals een spier traint en rust. In ieder geval geef ik je mee alle struggles als een leermoment te zien, want straks gaan alle HR-docenten in colleges beroep doen op je kritisch denken.

Volg ons op Instagram