Problemen met de HR? Kom in actie!

‘Als mensen mij een activist vinden, vind ik dat een groot compliment’, zegt Sam van Leeuwen. De student aan de lerarenopleiding zat de afgelopen jaren in de medezeggenschapsraad van ‘zijn’ instituut (de imr) en van de hele Hogeschool Rotterdam (de cmr). Namens die laatste raad pleitte hij in november voor het actief gebruiken van genderneutrale aanspreekvormen. Vooralsnog tevergeefs want het college van bestuur zegt dat het niet op het maatschappelijk debat wil vooruitlopen en het onderwerp eerst ‘wat diepgaander wil bespreken’.

‘Flauw’, noemt Sam deze opstelling, een paar weken na de bewuste vergadering. ‘Er worden door het bestuur altijd zoveel dingen vooruitgeschoven. En deze discussie, die loopt al tien jaar. Ook op de HR wordt erover gesproken, merkte ik door er met anderen over te praten; niet iedereen identificeert zich als man of vrouw. Ik hoop dat door mijn voorstel en de artikelen erover op Profielen het gesprek wordt gestart.’ Hij laat het er ook na zijn vertrek uit de cmr – hij hoopt komende zomer af te studeren – niet bij zitten. ‘Ik hoop dat het onderwerp door een ander cmr-lid wordt overgenomen. Ik houd in elk geval wel contact.’

Medezeggenschapsactivisme: de politieke kant

De student zat op de middelbare school al in de medezeggenschap van zijn school. Hij is nieuwsgierig naar de vraag hoe organisaties in elkaar zitten en vindt het leuk ‘dat je als persoon echt iets kunt veranderen’. Van Leeuwen: ‘Want als er beleid wordt gemaakt, wordt er niet altijd gekeken of leerlingen of studenten er baat bij hebben, ze worden er vaak niet over bevraagd.’

‘Zo’n onderwerp als genderneutrale aanspreekvormen is in elk geval op de agenda gezet.’

Inclusiviteit en genderneutrale aanspreekvormen zijn niet de enige onderwerpen die Van Leeuwen interesseren. In de cmr hield hij zich ook bezig met de kwaliteitsafspraken en met studentsucces, in plaats van studiesucces. ‘Ik snap vanuit de bekostiging (onderwijsinstellingen krijgen geen geld van het Rijk voor langstudeerders, red.) dat het accent ligt op studiesucces. Maar kijken naar studentsucces is beter voor de student. Dat gaat over je algemene ontwikkeling op welk gebied dan ook, zoals medezeggenschap en bestuurswerk. Ik heb weleens van een docent de vraag gekregen waarom ik dit doe, terwijl ik ook sneller kan afstuderen. Maar ik wil leren, ook van het werk als medezeggenschapper’, zegt de zesdejaars.

Sam van Leeuwen is van de ‘politieke kant’ van het activisme, zegt hij. ‘Dat past beter bij mij. Je vasthoudend ergens voor inzetten. ‘Dat doet hij ook via STUUR, de vorig jaar opgerichte Rotterdamse studentenbond die zich onder andere inzet voor (meer) studentenhuisvesting. Medezeggenschap, politiek, het heeft echt zin, ervaart de student. ‘In de cmr kan ik alles zeggen wat ik wil. En zo’n onderwerp als genderneutrale aanspreekvormen is in elk geval op de agenda gezet.’

Als voorzitter van de imr van de lerarenopleidingen hamerde Van Leeuwen er bij de directeur op dat zij besluiten met de medezeggenschap moest delen, ook als het om besluiten gaat waarop de imr misschien geen instemmingsrecht heeft. Zij zou dat alsnog moeten doen als adviesvraag of als klankbord. ‘Omdat wij het beter willen maken. Het is ook belangrijk om daarbij op procedures te hameren. Ik heb gemerkt dat je alleen iets voor elkaar krijgt als “het formele” wordt aangehouden. Dus dat je je bijvoorbeeld houdt aan termijnen waarop iets bekend moet worden gemaakt.’

Insta-activisme over opleidingsleed

‘Sam’s’ imr kreeg afgelopen jaar te maken met actievoerende studenten die klaagden over chaos bij de lerarenopleiding maatschappijleer. Dat klagen deden ze onder andere via Instagram en door Profielen te benaderen. In een later stadium, toen het ging over het compenseren van de gedupeerde studenten, werd ook de imr erbij betrokken. Zo was Sam namens de imr aanwezig bij een bijeenkomst met onder meer collegevoorzitter Bormans. ‘We hebben de verhalen van studenten aangehoord en hebben laten zien dat ze naar de imr kunnen komen als er problemen zijn.’

Het actievoeren, dat begon met reuring op onder andere Instagram en uiteindelijk de directie en het college van bestuur bereikte, had zin. Gedupeerde studenten kwamen in aanmerking voor een schadevergoeding; een commissie – met daarin ook imr-leden – bepaalde wie iets zou ontvangen en hoeveel dat zou zijn. Van Leeuwen: ‘Die commissie legde ook uit waarom er bij de opleiding bepaalde besluiten waren genomen. Dat was eerder niet gedaan en daardoor werden studenten boos. Het is tekenend voor de organisatie dat er besluiten worden genomen over de hoofden van studenten heen. Uitleggen geeft rust, en daar hebben we als imr, via de genoemde commissie, aan bij kunnen dragen.’ Problemen, zoals die bij maatschappijleer, moeten opgelost worden, stelt de vroegere imr-voorzitter. ‘En als het niet wordt opgelost, moet je niet stoppen met zeuren.’

Meme-activisme over salarisschaal 10

Op de Willem de Kooning Academie stoppen ze vooralsnog ook niet met ‘zeuren’. Toen Profielen afgelopen oktober berichtte over wat de Algemene Onderwijsbond AOb vindt van de inschaling van docenten met een masteropleiding in salarisschaal 10, werd dat opgepikt door het Instagramaccount WdKA-teachermemes. Op het account werd het artikel gepost. Memes op het account laten zien dat het onderwerp hier al langer leeft.

‘Het is tekenend voor de organisatie dat er besluiten worden genomen over de hoofden van studenten heen.’

Als Profielen contact zoekt blijken de personen achter de Instagrampagina alleen anoniem vragen te willen beantwoorden. Een door de personen ingeschakelde derde persoon – ook werkzaam op de WdKA – laat Profielen weten dat de mensen achter het account daadwerkelijk werkzaam zijn op de WdKA. Een maand later maakt het Instagram-account reclame voor specifiek drie WdKA-medewerkers die zich kandidaat stellen voor de instituutsmedezeggenschapsraad. Het drietal zit nu in de imr. Simon Kentgens is een van hen. Hij stelt de ‘salarisschaal-kwestie’ belangrijk te vinden en heeft erover contact met ‘WdKA-teachermemes’. ‘Het moet worden aangepakt.’

Uit de informatie die teachermemes inmiddels verzameld heeft wordt onder andere duidelijk dat er verschillende docenten bij de WdKA werken die zijn ingeschaald in schaal 10 terwijl ze meewerken aan de ontwikkeling en herziening van curricula, iets waarvoor je schaal 11 moet krijgen. ‘Er zijn zelfs collega’s die als werkplaatsdocenten in de “stations” werken voor schaal 9, terwijl ze een master hebben.’ Ook zij worden gevraagd curricula te ontwikkelen. ‘Sommige collega’s zijn bang om zich erover uit te spreken’.

Het ‘meme-activisme’ op de WdKA lijkt inmiddels de weg te hebben gevonden naar de medezeggenschap. De imr is de formele gesprekspartner van de instituutsdirecteur Jeroen Chabot van de WdKA en zal het onderwerp zeker bij hem aankaarten, vertelt ook Pendar Nabipour, een van de drie imr-leden die door teachermemes werd gepromoot. ‘De “schalenkwestie” komt bij collega’s vaak ter sprake. Voor mij is het een van de zaken waar we als imr mee aan de slag moeten. Hoe we dat gaan doen weten we nog niet. En ik weet ook niet hoeveel de imr te zeggen heeft. Maar we kunnen op z’n minst aandringen op discussie erover.’

Rechtszaak-activisme over plagiaat

Studenten komen ook individueel in actie als ze het niet eens zijn met besluiten van hun examencommissie, bijvoorbeeld over een cijfer. Dat kun je bij die examencommissie betwisten en als dat geen bevredigend resultaat oplevert kun je naar het college van beroep voor de examens. Dat is een onafhankelijk college van de HR met een externe voorzitter. Zij bekijkt, als een soort rechtbank, of het besluit van een examencommissie rechtmatig is. Het komt met enige regelmaat voor dat een examencommissie hierna een besluit moet herzien.

‘Ik kan niet zo goed tegen onrecht, dat heb ik nooit gekund.’

Bij Luc Vermaat is dat vooralsnog niet gebeurd. De student aan de lerarenopleiding werd vorig jaar beticht van plagiaat omdat hij in een bijlage in zijn werkstuk de bronvermelding was vergeten. Met hulp van zijn vader Dirk Vermaat, die advocaat is, stapte Luc niet alleen naar het college van beroep maar ook naar het CBHO, het landelijke college van beroep voor het hoger onderwijs. Ook een civiele rechtszaak ligt in het verschiet. Vader en zoon Vermaat vinden onder andere dat de HR een onjuiste definitie van plagiaat hanteert, eentje waarbij ook het onbewust vergeten een bron te vermelden als plagiaat wordt gezien. Dat is een veel ‘strengere’ opvatting dan bijvoorbeeld in het strafrecht. Het college van beroep is het daar niet mee eens, luidde het oordeel eind vorig jaar. ‘De Hogeschool Rotterdam hanteert een gangbare definitie’, stelt het college. ‘Waarbij bijvoorbeeld geen sprake is van een delict in strafrechtelijke zin.’ Het gaat om fraude ‘in wetenschappelijke of onderwijskundige zin’. Als de student een bronvermelding vergeet, of dat nou bewust of onbewust gebeurt, kan de docent niet goed ‘het kunnen en kennen’ van de student beoordelen.

Dat Luc het daar niet bij laat zitten en naar het landelijke CBHO stapt doet hij voor zichzelf maar ook voor andere studenten ‘die niet de middelen hebben om dit soort misstanden (dat van de onjuiste definitie van plagiaat, red.) aan te vechten.’ Luc: ‘Ik kan niet zo goed tegen onrecht, dat heb ik nooit gekund.’