Julia Benda-Poetsma is docent Mens en Techniek Gezondheidstechnologie en zong meer dan vijftig keer de Matthäus Passion. ‘De muziek van Bach is zo oneindig complex, interessant en mooi. Ik ontdek steeds weer wat nieuws.’

‘Nergens ter wereld wordt de Matthäus Passion – een klassiek muziekstuk over het lijdensverhaal van Jezus – zo vaak uitgevoerd als hier in Nederland. In 1829 heeft de Duitser Mendelssohn het werk van Bach opnieuw op schrift gezet en gaan uitvoeren. In Nederland pakte de Nederlandse Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst in Rotterdam het als eerste op. Zelfs in de oorlog zijn ze ermee doorgegaan. Andere Toonkunstkoren volgden later. Het Rotterdamse koor, dat nu Toonkunst Rotterdam heet, heeft dus een belangrijke rol gespeeld in die geschiedenis.

‘Ik was tien jaar toen ik voor het eerst door mijn ouders meegenomen werd naar de Matthäus Passion. Ik ben niet gelovig maar in mijn opvoeding was veel aandacht voor klassieke muziek, zo kwam ik ermee in aanraking. Het was voor mij vanaf dat moment een droom om ook in het koor te zingen. In 1985 0p mijn vijfentwintigste was het zover. Bij de eerste uitvoering in een uitverkocht De Doelen had ik de partituur mee van mijn moeder die vroeger ook in het koor zat. Ik raakte helemaal overweldigd en moest echt mijn tranen inslikken. 

‘Ik raakte helemaal overweldigd en moest echt mijn tranen inslikken.’ 

‘Inmiddels denk ik dat ik de Matthäus Passion misschien wel meer dan vijftig keer heb opgevoerd en het blijft bijzonder. De muziek van Bach is zo oneindig complex, interessant en mooi. Ik ontdek steeds weer wat nieuws. Ook in de tekst zit heel veel verborgen filosofie en mooie boodschappen waarmee ik me goed kan verenigen. Vooral het dramatische stuk waarin Petrus zich ineens bewust wordt dat hij Jezus heeft verraden vind ik mooi. Er is pijn en verdriet maar in de muziek hoor je als het ware de vergeving want daarna komt namelijk de prachtige aria ‘Erbarme dich’. Het laat zien dat het heel menselijk is om domme dingen te doen. En dat als een ander je kan vergeven, je ook jezelf kan vergeven. Dat vind ik heel mooi.

‘Als alt mag ik in de muziek van Bach vaak dissonanten zingen. Dat zijn interessante onverwachte noten die iets wat heel erg verdrietig begint, ineens heel mooi niet verdrietig kan laten eindigen. Het is een klank die tegen een andere klank aan zit en bijna klinkt alsof er een fout wordt gemaakt. Als baby’s het horen gaan ze vaak lachen. Bach heeft er eigenlijk pure jazz van gemaakt. Alle hedendaagse muziek is op de een of andere manier wel door hem geïnspireerd. 

Bach heeft er eigenlijk pure jazz van gemaakt.

‘Nu is er veel vergrijzing in de klassieke muziek, maar vroeger zaten er veel jonge mensen in het koor. Er werd veel gedold en we waren allemaal ook heel verschillend: verpleegkundigen, studenten, huisartsen in opleiding, havenarbeiders, onderwijzers, fysiotherapeuten. Het was een diverse groep jonge mensen die op koordagen bij elkaar kwamen en hem ook echt van jetje konden geven met flink feesten achteraf. Een heerlijke combinatie was dat. En we doen dat nog steeds! Misschien wel iets rustiger haha. Het is jammer dat de jongeren van nu het koor en de Matthäus Passion zien als iets voor grijze dametjes en statige grijze heren. Ik hoop dat ze, als ze echt de muziek van Bach gaan beluisteren, die bril kunnen afzetten. Als je muzikaal bent dan valt er zo veel moois, zo veel rijkdom te ontdekken.

‘Het gevoel van saamhorigheid, de concentratie en het plezier na die tijd —  dat gun ik iedereen.’

‘Het is een bijzondere ervaring om met honderd mensen, onder leiding van een dirigente die exact weet wat ze doet en wat ze wil, een niveau van perfectie te ontwikkelen. Om in een flow te komen waarbij je gewoon niet meer weet wat er om je heen gebeurt en alleen maar met de muziek bezig bent. Het gevoel van saamhorigheid dat je dan ervaart, de concentratie en het plezier na die tijd —  dat gun ik iedereen. Daarom zoeken we nu Rotterdammers tussen de achttien en dertig jaar die de Matthäus Passion met ons willen zingen. Je hoeft beslist geen operazanger te zijn, maar het is wel handig als je noten kan lezen en enige ervaring hebt. Er is een meezingconcert en een speciaal highlight-concert in de Laurenskerk met spoken word-artist Y.M.P. als verteller.

Voor meer informatie over data en opgeven: check de website van Toonkunst.

Tekst: Wietse Pottjewijd
Foto: Julia Benda