| 
|
Afke Tangenbergh is hogeschooldocent bij de flexibele deeltijdopleiding van verpleegkunde. Houdt zich bezig met de compassievolle hogeschool en inclusiviteit. Blogt over taboes en rafelranden, bloed, zweet en tranen.
Foto: Paul van der Blom
Vorige week scrolde ik door Instagram en stuitte op een post van Profielen. Studenten werden bevraagd op hun tips voor eerstejaars. In de filmpjes kwamen verschillende studenten aan het woord. Wat me opviel was dat het allemaal witte jongens waren.
Niets mis mee, zou je denken, maar gezien de maatschappelijke aandacht voor diversiteit en inclusie kon ik het niet laten om onder het filmpje te posten: ‘Waren er alleen witte jongens die dag?’ Geen beschuldiging, slechts een oprechte vraag. Maar wat er toen gebeurde, tartte alle verwachtingen.
De reacties die ik kreeg, waren niet van mensen die het onderwerp wilden bespreken of die de post ook door een kritische lens wilden bekijken. Nee, in het merendeel van de commentaren werd ik uitgemaakt voor racist en beweerde men dat ik anti-blank was, whatever that may be. De ene na de andere reactie was geladen met een naar soort manipulatieve agressie: sommigen vroegen me hoe het kwam dat ik zo ‘haatdragend’ was tegenover witte mensen. Ik kon niets anders doen dan achteroverleunen en me verbazen over de wending die deze simpele vraag had genomen.
Mijn vraag was objectief. Er werd geen waardeoordeel geveld, geen aantijging gedaan. Toch werd ik meteen in een hoek gedrukt, alsof ik iets had misdaan door te vragen naar diversiteit op een publieke post van Profielen. Ik vroeg me af: waarom voelt men zich zo aangevallen als het gaat om dit soort onderwerpen? Waarom leidt een simpele vraag tot zulke vijandige reacties?
Wat me verwonderde, was niet eens het schelden of de beschuldigingen, maar de toon. Het voelde alsof ik in een ideologische loopgravenoorlog terecht was gekomen, waarin elke opmerking over diversiteit werd gezien als een aanval op henzelf als persoon. Alsof het idee dat anderen ook ruimte zouden mogen innemen, op de een of andere manier bedreigend was voor hun bestaan.
Deze dynamiek is niet nieuw, ik zie het overal om me heen. Ik ken het van X, ik zie het in de media en de politiek. Zodra het gesprek over representatie, inclusiviteit of gelijkheid gaat, gaan sommige mensen geheid in de aanvallende verdediging. Het ironische is dat deze mensen vaak het voorrecht hebben om niet eens na te hoeven denken over representatie; ze zijn namelijk altijd al vertegenwoordigd. En toch roept elke suggestie dat er meer diversiteit mag komen, een gevoel van bedreiging en agressie op.
Wat maakt dat mensen zo fel reageren op een onschuldige opmerking? Is het de angst dat de wereld, die altijd vanzelfsprekend aan hen toebehoorde, langzaam verandert? Dat het idee dat iedereen mee kan doen, betekent dat hun exclusieve positie wellicht niet zo vanzelfsprekend is als ze altijd dachten? Of is er iets of iemand dat hen triggert om dit soort opmerkingen te zien als een offensief tegen hun identiteit?
Wat het ook is, het aankaarten van diversiteit is geen aanval op wie dan ook. Het is een manier om ervoor te zorgen dat iedereen zich gezien voelt. Het lijkt me handig dat, als je mee wilt draaien in de maatschappij, je bereid bent om met open vizier naar dit soort kwesties te kijken.
Intussen zit ik me nog steeds af te vragen wat ‘anti-blank’ nu precies is. Het klinkt eigenlijk als een defensieve strategie om ongemakkelijke gesprekken over ongelijkheid te vermijden. Dat lijkt me geen erg nuttige overtuiging, en sowieso niet erg logisch voor mij, als witte vrouw.
De redactie waardeert het als je onder je eigen naam reageert.
Lees hier alle details over onze spelregels.
Wat een mooie blog weer @afke!
Fijne en helaas nodige verwondering van een witte vrouw. Jammer dat er aanvallend/defensief op wordt gereageerd door de maatschappij (of het pro-blanke volk?). Blijf respectvol in gesprek met elkaar over inclusie en diversiteit.
Vrouw maakt een racistische opmerking en springt dan door alle hoepels om het niet racistisch over te laten komen maar het juist een goed iets is? Denk eraan als dit een groep van donkere jongens was en ik zou in de comments zetten ‘Waarom alleen maar zwarte jongens? Zijn er geen blanken?”
Bizar hoe @afke op de hogeschool mag werken.
@ Tim, Hoezo zou iemand met een andere (potentieel discriminerende) mening niet op de HR werken?
@ algemeen
Het komt omdat we (blanke mensen, vooral mannen) continue als de boeman worden neergezet. ‘minder Marokkanen’ uitspraak mag van de rechter niet, zeg je dat Nederland of een institutie ‘te wit’ is en dat het minder moet, maakt je tot nationaal coordinator discriminatie en racisme bestrijding.
Je kan en mag alles zeggen over blanke/witte mensen en zelfs uitsluiten in sommige gevallen, dat is divers en inclusief. Doe je het over/met iemand die een andere kleur heeft, is het (structureel en institutioneel) discriminatie/racisme.
Dit soort onzin wordt zelfs op scholen gepredikt.. En maar gek vinden dat in Nederland, Europa of het westen in het algemeen (extreem) rechts in opkomst is.
de (imo gespeelde) verbazing van Afke is naïef op zijn best en vuil in het slechtste geval. Laat ik dan maar uitgaan van naïviteit.
PS Anti-blank is het zelfde als anti-zwart.. Als er anti-zwart racisme is, is de andere kant anti-wit/blank racisme.
Wie dit niet kan bedenken (of wil bedenken/erkennen) tja… is belachelijk.
Beste Jasper,
“Anti-blank is het zelfde als anti-zwart.. Als er anti-zwart racisme is, is de andere kant anti-wit/blank racisme.
Wie dit niet kan bedenken (of wil bedenken/erkennen) tja… is belachelijk.”
Je gaat met deze enkele zin volledig voorbij aan zowel de historische als hedendaagse machtsverhoudingen die spelen tussen witte mensen en mensen van kleur. En in mijn ogen zijn machtsverhoudingen wanneer we het over discriminatie hebben, of dat nu over racisme, sexisme, sexuele geaardheid of wat dan ook gaat, het fundament van de interpretatie van die vormen van discriminatie.
Als je het concept racisme platslaat tot een binair “de 1 discrimineert de ander” dan kun je inderdaad stellen dat iemand van kleur een wit persoon kan discrimineren. Maar met zon simplistische benadering hebben we weinig gereedschap om (vaak structurele) vormen van discriminatie in onze maatschappij aan te pakken. Dan kaderen we concepten als racisme af tot iets individueels, terwijl het voor de meesten juist interessant is om het in een historisch en breder maatschappelijk kader te analyseren.
Ik kan hier een heel essay over gaan optekenen, maar dat is al duizend keer gedaan door mensen die daar veel meer verstand van / ervaring mee hebben. En gek genoeg (ervan uitgaande dat jij dezelfde Jasper bent), refereerde je recentelijk in de comments naar Gloria Wekker, dus ik ga ervan uit dat je haar werk al hebt gelezen? En toch neem je niet de moeite om deze benadering van het concept racisme met de daarbij behorende argumenten te weerleggen.
Daarmee verwater je deze discussie tot een oninteressante semantische discussie over het woord racisme, terwijl je (als je Wekker hebt gelezen) ongetwijfeld wist dat het daar helemaal nooit over ging. Dat is in het beste geval naïef, en vuil in het slechtste geval 😉
Welke hedendaagse machtsverhoudingen? omschrijf die eens dan, want dit hoor ik vaker maar kan er geen chocola van maken.. Wat is het verschil in macht tussen mij en mijn beste vriend (Kaapverdiaan)?
Ik ben vaker geweigerd voor een baan door iemand met een andere kleur, die dus macht had, is dat opeens geen racisme?
ik kijk niet naar historische context, aangezien ieder volk in de historie gediscrimineerd is, als slaven verhandeld, enzovoort.
Buiten dat kan je de geschiedenis niet veranderen en word het gebruikt als een wapen om te kunnen discrimineren en zeggen ‘muh historische context’
ik sla niets plat, ik geef aan dat er een wezenlijk verschil is tussen racisme in institutionele zin en individuele zin, beide kunnen ook tegen witte mensen plaatsvinden. Ik denk dat jij degene bent die het plat slaat door zogenaamde machtsverhoudingen die objectief gezien onzin zijn (niet te staven).
Ja, ik ben die Jasper, en ja, dat heb ik gelezen. Gelukkig wordt ze (G. Wekker) in de wetenschap niet heel serieus genomen (haar werk) omdat ze zo te ontkrachten is (al gedaan ook).
Ik verwater de discussie niet tot een semantische, woorden hebben een betekenis, dat woke Nederland een niet-kloppende definitie uit de VS overneemt, dan hoef ik het nog niet te doen.
“Welke hedendaagse machtsverhoudingen?”
Laten we als voorbeeld de technische studies nemen. Daarin is namelijk ook een makkelijk bruggetje te trekken naar het artikel van Afke. Ik doe dat ook gemakshalve even op basis van gender rollen, om hopelijk het argument dat dit niet alleen relevant is voor racisme wat kracht bij te zetten.
Hoewel sommigen graag roepen dat anno nu de maatschappelijke man-vrouw verhoudingen tegenwoordig z.g.a. gelijkgetrokken zijn, zien we nogsteeds bijna uitsluitend mannen bij de technische opleidingen. Voor sommige opleidingen is dat letterlijk op 1 hand te tellen. Dat is problematisch, want onze maatschappij schreeuwt om technici.
Hoe kan het dan dat niet-mannen die opleidingen grotendeels links laten liggen? Ondanks dat het vaak uitstekende kansen biedt op de arbeidsmarkt of voor verdere studie? Aan vrouwen als individu zal het niet liggen. Veel vrouwen stonden tenslotte aan de wieg van baanbrekende technologische vooruitgangen.
Als je dat wil begrijpen, dan ontkom je er imho niet aan om de historische context te overwegen. Voor ons in Europa is die context veelal de erfenis van het christendom en de manier waarop die een rolverdeling op basis van gender toebedeelde. Hierin werd geacht dat de vrouw zorgzaam was, voor het gezin zorgde en ook ondergeschikt was aan haar man. Gelukkig zijn we het er tegenwoordig grotendeels over eens dat dit soort denkbeelden volledig achterhaald zijn en hebben ook veel christenen herzien hoe ze hierin staan. Maar pak en beet 2000 jaar aan culturele vorming is niet zomaar verdwenen.
Blijkbaar is de drempel om je als vrouw aan te melden voor een technische studie alsnog erg hoog. Terwijl we (in mindere mate) het omgekeerde zien in zorgopleidingen (en ook daar hebben we tekorten..). Als we dan in acht nemen dat vrouwen tot 150 jaar geleden niet eens mochten studeren, en dat toen dat eenmaal mocht het alsnog niet eenvoudig was (mijn moeder mocht in de jaren 60/70 naar de huishoudschool, de universiteit was voorbehouden aan mijn oom(s), dan is de ondervertegenwoordiging van vrouwen in exacte wetenschappen niet zo verwonderlijk. En als mijn generatie nog opgroeit met dit soort verhalen, dan werken die logischerwijs door in het heden. En dat de automatische reflex is om dan voor een zorg georiënteerde opleiding te kiezen boven een technische opleiding, lijkt mij een logische consequentie van de gender rolverdeling zoals we die geërfd hebben uit verouderde maatschappelijke opvattingen.
Dan kun je met je armen over elkaar zitten en doen alsof dat allemaal prima is, of je kunt je afvragen hoe je dat kan veranderen. Bijvoorbeeld door te zorgen dat mensen zich gerepresenteerd voelen in promotiemateriaal, en dat is precies wat Afke in haar blog suggereerde. Want ik kan me prima voorstellen, met de verhalen van mijn (groot)ouders in het achterhoofd, dat ik me niet zo snel aangetrokken zou voelen tot een studie als ik in de promotie alleen maar mannen zie.
Daarmee haal je hooguit 1 van de vele kleine drempels weg die historisch zo gegroeid zijn, want iemand ziet zichzelf vertegenwoordigd in een context die maatschappelijk bijna nooit gesuggereerd of zelfs ontmoedigd wordt. En precies die dynamiek wordt hier gelijkgesteld aan ‘anti-wit racisme’. Is de vertegenwoordiging van vrouwen in promotiemateriaal, met het oog op het afbreken van achterhaalde ideeën over gender rollen dan ook ‘anti-man seksisme’? Als het antwoord op de laatste vraag bevestigend is, dan voelt het voormij vooral alsof je vast wil houden aan achterhaalde conservatieve wereldbeelden en heeft het weinig met oprechte zorgen over seksisme te maken, want gelijkwaardigheid zal nooit het doel zijn. In tegendeel, het enige belang dat ik daar zelf ik kan herkennen is het in stand houden van ongelijkwaardigheid.
En als je Gloria Wekker haar werk wil ontkrachten, dan zie ik dat graag tegemoet. Hoewel ik het op veel vlakken niet met haar eens ben kaart ze waardevolle aspecten aan die ik (ten dele door mijn eigen achtergrond / perspectief) nooit in overweging heb genomen. Dan kun je al haar wel in de prullenbak gooien omdat je het met een aantal dingen niet eens bent, of je kan kijken welke dingen wel waardevol zijn en die gebruiken om je eigen wereldbeeld uit te dagen.
En dat is imho ook de essentie van (sociale) wetenschap. Daarin ligt geen universele werkelijkheid die voor iedereen geldt, maar zijn wel waardevolle perspectieven te vinden die je uit je eigen bubbel kunnen trekken. Wat die bubbel ook moge zijn.
Reacties als “Anti Blank” en “bizar dat zo iemand op de HR mag werken” zijn natuurlijk absoluut absurd en vraag me af wat voor mensen dit soort reacties plaatsen. Wat ik wel vind is dat het inmiddels lijkt alsof er in elke reclameuiting, foto, film, video, spotje, blog iets inclusiefs moet voorkomen. Een donker persoon, een minder valide persoon, een LHBTQ uiting of whatever je nog kunt bedenken om maar iets inclusiefs te laten voorkomen omdat het anders not done is. Hop, iemand in een rolstoel in je tv spotje en we voldoen weer aan alle eisen vd huidige maatschappij! Dat is natuurlijk niet zo! Want er zijn best dagen dat ik bv gewoon een blank groepje niet minder valide studenten bij elkaar zie. Niks mis mee toch? Als daar dan een filmpje of foto van gemaakt wordt en dat op social media of in een reclame wordt gebruikt, dan zou iemand zich af kunnen vragen: “waren er die dag alleen maar blanke studenten?”. Nee, natuurlijk niet! Maar waarom zou dat niet kunnen? Voelt iemand zich dan buitengesloten? Laten we gewoon doen zoals de maatschappij nu in elkaar zit: laat zien wat je vandaag de dag tegenkomt en als dat een groepje blanke mensen is: prima. Is dat een groepje donkere mensen prima! En als het allemaal door elkaar is: prima! De hele inclusiviteits discussie moet gevoerd worden, maar schiet inmiddels wat mij betreft zijn doel regelmatig voorbij.
Nederland was van nature een blank land, wat door kolonialisme en slecht immigratiebeleid diverser is geworden. Hoe graag ik mijzelf soms wil afzetten tegen dit feit, het is helaas een fout uit het verleden geweest waar we het nu gewoon mee moeten doen. Dat betekent echter niet dat we pontificaal van de daken moeten schreeuwen dat we divers zijn. We kunnen de multiculturele samenleving ook beschouwen als een onfortuinlijk feit. Het is er, we hoeven ons er niet tegen te verzetten. Maar we hoeven er niet speciaal elke dag de aandacht op te vestigen. Hetgeen nu wel gebeurt. En misschien nog het ergste is dat sommigen (niet allen) mij een schuldgevoel proberen aan te praten dat ik een blanke man ben. Dat terwijl mijn hele familie al generaties lang in dit land woont. Dat is omgekeerde discriminatie en dat moet ophouden!
Verder wil ik tegen Afke wel zeggen dat ik het een steengoede blog vindt. Ik geloof zeker niet dat je opzettelijk wilde discrimineren toen je die vraag stelde. Het zal oprechte nieuwsgierigheid zijn geweest. En in hoeverre ik je blogs heb gelezen doe je mij helemaal niet denken aan een “Anti blanke linkse fascist”. 😉
@ Beau
Ik snap dat klassieke genderrollen een factor zijn, wat dat betreft kan je dat scharen onder historische context. maar daar houd het wel op, imo. Ik zie niet waarom we groepen anders moeten behandelen op basis van deze context.. Ik dacht dat we voor gelijk(waardig)heid stonden?
Dat verhaal over techniek en vrouwen heeft deels te maken met deze gender-rollen, pestgedrag van leerlingen/kinderen onderling, maar het grootste gedeelte is gewoon interesse op basis van biologische inslag. Dit zien we namelijk ook bij mannen gebeuren in de zorg, beroepen met kleine kinderen, basis-onderwijs e.d.
Het element dat vrouwen vroeger niet mochten studeren gaat hier ook niet op, er is de afgelopen decennia flink geïnvesteerd in een inhaalslag voor vrouwen, zo erg dat de mannen achter zijn gaan lopen. hoor je maar weinig over, trouwens.. ook hier zie je de tegenwoordige woke-tijd, waar mannen exclusief dader zijn/zogenaamd in de weg zitten en is er helemaal geen aandacht voor de mannelijke problemen, maar dat is voor een andere discussie.
De enige reden waarom het nog zo moeilijk is, zijn vooral de streng gelovigen (in het algemeen), imo. Het is wel zo normaal voor de overgrote meerderheid, en gelukkig maar.
Dat verhalen verteld worden en doorwerken in het verleden, vind ik een heel, heel zwak argument, niet ertoe doen. Ik ga ook normaal met Duitsers om, heb geen enkel afgunst of haat o.i.d. op basis van zijn afkomst en omdat mijn opa en oma de Nazis heeft meegemaakt.. Het is ook waar je je aan wil vastklampen en excuses te hebben voor eigen mislukkingen, tegenwoordig.
En is dat anti-man racisme? Het is wel seksisme als je mannen gaat uitsluiten, zeggen dat er geen seksisme tegen mannen mogelijk is, en dat gaat gebruiken op persoonlijk niveau. Als je mannen hun stem wil ontnemen omdat ze man zijn en het tijd is voor vrouwen of dat mannen maar vooral alles moeten pikken en moeten luisteren. Dat is pure seksisme.
Daarnaast praten we hier over 30 jaar geleden, misschien zelfs 20.. Slavernij e.d. is 160+ jaar geleden. Wanneer kan je de historische context niet meer gebruiken om te discrimineren en het tegen witte mensen te gebruiken omdat je verhaaltjes hebt gehoord van familie die verhaaltjes hebben gehoord..
Zo kan ik namelijk ook wel dingen verzinnen om dit soort argumenten te praten die we bij sociale studies leren, let op:
De PVV is een prima partij en de discriminerende taal en de veroordeling van Wilders is onterecht in het kader van de historische context m.b.t. de barbarijse slavernij. Het is namelijk zo dat Arabische inwoners/Nederlanders andere zien, specifiek witte Nederlanders, als minderwaardig. Dit stamt en zijn overblijfselen van de Barbarijse slavernij, zoals de trans Atlantische slavernij deed. De arabieren hebben toen koloniën opgezet, witte mensen van het Europese continent onderdrukt en gesloten om in te zetten als slaven. Om dat beeld en die maatschappelijke gevolgen te niet te doen is het prima dat mensen met een Arabische achtergrond worden afgewezen bij gelijke kwalificatie en dat racisme daardoor ook niet bestaat van witte mensen naar Arabische mensen, gezien de historische context (die ook nooit verdwijnt, want geschiedenis).
Ik geloof uiteraard niet wat ik hierboven heb geschreven. Laten we gewoon iedereen gelijkwaardig behandelen, ook witte mensen, ongeacht de context. anders krijgen we een hele enge samenleving.