Als onze wereld ophield bij de grenzen van Amsterdam, dan zouden de geweldsincidenten van bijna twee weken geleden niet meer zijn dan wat rondvliegend stof. Een vlag, een gebroken ruit, enkele relschoppers met stokken en vuisten. Maar zo zit de wereld niet in elkaar.  

De grote steden, zoals ook Rotterdam, zijn ingebed in een wereldwijde context. Het geweld van de relschoppers is onderdeel van een bredere werkelijkheid: verhalen over blokkades van humanitaire hulp in Gaza, families die worden verscheurd, Joden die in Amsterdam angst voelen om in het openbaar een keppel te dragen. Al die contexten droegen bij aan de voedingsbodem waarop deze geweldsdelicten ontstonden.

Helaas lieten de gebeurtenissen ook zien hoe snel lokale en nationale spanningen worden gebruikt om politiek te bedrijven. Zoals de Israëlische Minister van Buitenlandse Zaken dit geweld aangreep voor een pr-campagne om wandaden in eigen land uit te breiden en te rechtvaardigen.

Het maakte van onze hoofdstad wereldnieuws. Maar ook in Nederland zelf gooiden politici op X en andere media olie op het vuur en buitelden ze over elkaar heen om dit te framen en in de schoenen van hele bevolkingsgroepen te schuiven met termen als ‘pogroms’ en ‘Jodenjacht’. Met als gevolg dat allerlei vormen van correctie, nuance, kritiek in kiem werden gesmoord en weggezet als antisemitisme.  

Dagen nadien, terwijl Israël afspraken uit het internationaal recht en internationaal humanitair wegwuift, spreken in politiek Den Haag partijen van een integratiecrisis. Hoewel de precieze feiten van donderdagnacht nog niet bekend zijn, verwijst premier Dick Schoof toch expliciet naar de afkomst van een deel van de mogelijke daders. Dat ‘vraagt om een krachtige aanpak’: een debat over de mogelijkheid om daders te vervolgen voor antisemitische geweldpleging en daarmee het Nederlanderschap te ontnemen.  

Hiermee creëren we echter een gevaarlijk onderscheid tussen ‘wij’ en ‘zij’. Burgers met een migratieachtergrond worden hiermee neergezet als ‘niet geïntegreerd’ of ‘niet passend binnen onze normen en waarden’. Ondertussen hoeven niet-migranten zich nooit te verantwoorden voor hun integratie, hoe ernstig hun daden ook zijn.

Socioloog Willem Schinkel pleit, net zoals ik nu, voor de afschaffing van het integratiebeleid omdat het concept ‘integratie’ – in tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt – niet insluitend maar uitsluitend werkt (zie ook zijn boek Denken in een tijd van sociale hypochondrie).  

De kern van mijn betoog is dit: als we écht willen werken aan samenleven, moeten we stoppen met retoriek die de verantwoordelijkheid verplaatst naar een specifieke groep, want taal jaagt de beeldvorming aan en is erger dan geweld.

Geweld is duidelijk; concreet, hard en pijnlijk. Beeldvorming is ongrijpbaar, duwt de keel dicht en kilt langzaam; de sociale dood. Het is dus tijd om met de verhalen in media en politiek te verenigen en niet verder te verdelen.