Jongeren uit het Caribische deel van het koninkrijk komen maar moeilijk door de selectie van zorgopleidingen als geneeskunde en fysiotherapie heen. Het afschaffen van loten is in hun nadeel geweest, blijkt uit onderzoek.

In het Caribisch deel van het Koninkrijk dreigen tekorten in de zorg, schrijft demissionair minister Robbert Dijkgraaf aan de Tweede Kamer. Er zijn daar bovendien weinig mogelijkheden om een zorgopleiding op hbo- of -wo-niveau te volgen.

Instroom en studiesucces onderzocht

Het kabinet heeft daarom onderzoek laten doen: hoe gaat het met de instroom en het studiesucces van Caribische studenten in opleidingen als geneeskunde, fysiotherapie en biomedische wetenschappen?

Het kan beter, is kortweg het antwoord van ResearchNed, het Kohnstamm Instituut en KBA Nijmegen. Tussen 2001 en 2022 stonden er slechts 1.082 studenten van Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba en Sint-Eustatius ingeschreven bij een hbo- of wo-zorgopleiding in ‘Europees Nederland’. Dat zijn er dus zo’n vijftig per jaar.

En het verschilt per opleiding. Sinds 2010 zijn er bijvoorbeeld minder dan tien Caribische studenten aan tandheelkunde begonnen. Zodra je iets dieper in de data duikt, worden de aantallen steeds kleiner. Soms krijgen de onderzoekers de data niet omdat de privacy van de studenten in het geding zou komen.

Tussen 2010 en 2022 hebben 184 Caribische studenten hun masterdiploma in de geneeskunde behaald. In die jaren werden er slechts 86 medici van de Caribische eilanden specialist, van wie ongeveer de helft huisarts.

Decentraal selecteren vormt drempel

Een van de problemen voor studiekiezers van deze eilanden: in 2017 is de landelijke loting voor opleidingen als geneeskunde afgeschaft. Opleidingen moesten allemaal decentraal gaan selecteren (zoals ze voor een deel van hun studenten al mochten doen sinds 2001). Dat is een drempel voor deze jongeren.

Toen zijn bovendien de ‘ministersplaatsen’ geschrapt, die aan studenten van de Caribische eilanden werden toegewezen: jaarlijks 23 studieplekken aan de universiteiten en 23 aan de hogescholen voor alle fixusopleidingen samen.

Maar de zorg op de eilanden is niet vanzelfsprekend geholpen met extra studenten die door de selectie komen. Eenmaal opgeleid in Nederland gaat minder dan de helft van de afgestudeerden terug naar de eilanden. Onder medisch specialisten is dat slechts een kwart. Ze hebben meer carrièrekansen in Europees Nederland, schrijven de onderzoekers.

Terugkeer aantrekkelijker maken

Enkele aanbevelingen: verbeter het funderend onderwijs op de eilanden, zodat Caribische studenten meer kans maken in het Europees-Nederlandse hoger onderwijs. Overweeg om weer ‘ministerplaatsen’ toe te kennen. Verlaag bovendien de drempel voor een opleiding tot medisch specialist.

En maak het aantrekkelijker om in Caribisch Nederland te gaan werken, is een andere aanbeveling. Want: ‘Een studieschuld in combinatie met een lager salaris en minder carrièrekansen in het Caribisch gebied maken dat een terugkeer niet altijd voor de hand ligt.’

Het kabinet heeft nog niet op de aanbevelingen gereageerd. De reactie komt in het voorjaar, belooft Dijkgraaf.

Tekst: HOP, Bas Belleman
Illustratie: Demian Janssen

Volg ons op Instagram