| 
|
Maartje Fokkema is docent algemene economie op het Instituut voor Financieel Management (IFM). Eerdere blogs van Maartje lees je hier.
De laatste lesweek van dit schooljaar is ook de laatste lesweek van mijn leven: binnenkort ga ik met pensioen. Welke goede raad kan ik, terugkijkend, geven aan jullie, collega’s die hier de komende tien, twintig of dertig jaar nog blijven?
Als je pas begint in het onderwijs, heb je tijd nodig om uit te vinden welke stijl bij jou en bij je studenten past. Net als je dat een beetje uitgevogeld hebt, wordt het hele curriculum op z’n kop gezet. De eerste onderwijsvernieuwing in je loopbaan is een feit.
Onderwijsvernieuwingen komen elke zeven tot tien jaar en bewegen zich tussen twee uitersten: de student krijgt weinig sturing en moet alles zelf uitzoeken óf de student wordt strak geïnstrueerd, gepamperd en achter de broek gezeten. Op dit moment zitten we in een pamperperiode. Er is veel aandacht voor didactiek en pedagogiek, docenten worden aangemoedigd te werken aan ‘binding’ en het lesprogramma en de toetsing zijn volledig voorspelbaar.
Maar vroeg of laat gaan we op weg naar het andere uiterste. Dan komt er een doctrine die voorschrijft dat studenten hun eigen leerweg moeten uitstippelen en zelfstandig kennis moeten vergaren. Hun zelfbedachte leeruitkomsten bewijzen zij, bijvoorbeeld, in assessments. Vakken bestaan niet meer. Alles wordt diffuus. Als je dat als docent nog nooit hebt meegemaakt, weet je niet wat je overkomt.
En nu mijn advies aan jullie, collega’s: schiet niet in de weerstand. Hoe krankzinnig de plannen ook zijn, het heeft geen zin je te verzetten. Wie zich kritisch opstelt, wordt neergezet als een starre ouderwetse docent en komt op een zijspoor terecht. De bedenkers van de plannen organiseren reeksen slaapverwekkende studiedagen en zetten een leger aan onderwijskundigen in om de heilzaamheid van het nieuwe leren te verkondigen.
Beweeg mee: bied aan alvast een pilot te starten. Je leidinggevende herkent in jou een early adopter. Dat is goed voor je loopbaan. En wellicht kun je de scherpste kantjes er nog van afslijpen.
Houd moed, ondersteun de studenten zo goed mogelijk en houd je vak bij. Niemand zal de resultaten van de vernieuwing evalueren. Na zeven jaar komt er gewoon weer wat anders.
De redactie waardeert het als je onder je eigen naam reageert.
Lees hier alle details over onze spelregels.
Beste Maartje,
heel veel levensgeluk de komende jaren, bedankt voor deze column, ik heb ook regelmatig dit gevoel heb Eb en Vloed. Alle richtingen van veranderingsprocessen zie op je verschillende plaatsen, op hetzelfde moment, in de hogeschool. We centraliseren, decentraliseren, hervormen het onderwijs keer op keer maar de constante factor is dat een deel van de studenten een diploma krijgt en een een deel niet.
Dank nog voor je noeste werk in de CMR.
“Je gaat het pas zien als je het doorhebt.” Johan Cruijff
Beste Maartje,
bedankt voor al je columns en je vaak grappig verwoorde blik op onderwijs.
Met het evaluatie-punt dat je maakt, ben ik het niet eens. Van de vele opleidingen die afgelopen jaren hun hoorcolleges hebben omgegooid naar projectonderwijs en werkcolleges, zijn allemaal student- en collega-evaluaties uitgevoerd. In de vorm van enquêtes, rondvraag door SLB/PI-coaches maar ook meer officieel in een studentenarena door een onderwijsadviesbureau.
Good luck with the flow!
Klinkt niet als een al te beste cultuur. Kritiek, mits constructief, moet op ingespeeld worden als feedback. Want een top down one size fits all verandermanagementplan bestaat niet, en een ingehuurde onderwijskundige kent gewoon niet de details van de organisatie die precies het verschil maken. Daarom moeten de docenten, en studenten overigens ook, als bron gezien worden.
Dit weerkaatsen van kritiek lijkt mij samen te hangen met het gebrek aan evaluatie. Een gebrek aan evaluatie kan leiden tot angst voor stiekeme, informele evaluatie en afkeur. Misschien zijn de bedenkers van plannen bang dat wanneer er geen evaluatie maar wel kritiek is, ze op het matje geroepen worden. Zij hebben er zelf ook plezieriger werk als ze zich meer konden focussen op de kwaliteit in plaats van verkoopbaarheid van hun plannen.
Volledig herkenbaar verhaal!
Wederom een zeer herkenbaar verhaal! Er wordt veel veranderd om het veranderen.
Ik zal je blogs missen. Geniet van je pensioen.
Herkenbaar en triest inderdaad. Er is geen beroep wat zich zo de les laat lezen als dat van een docent. Nu ook bijvoorbeeld op HR-nieuws:
“Volgens mij is de traditionele rol van de docent als overbrenger van kennis en kunde grotendeels uitgespeeld. In principe staat dat alles ook online. Als docent word je veel meer coach en begeleider. Ik vind het een uitdaging hoe je die rol invult.”
Opvallend hoe vaak de progressieve ‘nieuwdenkers’ de plank zo mis kunnen slaan. Dit zijn dezelfde mensen die legitimiteit krijgen door angstvallig te roepen dat de wereld straks onherkenbaar is en we mensen onvoldoende opleiden voor ‘de beroepen van de toekomst’. Dat we daarom meer aan ‘generieke’ vaardigheden dan kennis moeten bijbrengen (pro tip: vaardigheden zijn domeinspecifiek – als je een bouwtekening kan analyseren wil niet zeggen dat je ook een sonnet van Shakespeare analyseren). Daar ga je dan met je ’21st century skills’. Alsof communiceren en problemen oplossen nog nooit eerder in de mensheid belangrijk was? Alsof daar niet gigantisch veel KENNIS voor nodig is? Ik word er zo moedeloos van…Waarom is er geen podium voor mensen die een tegengeluid willen geven? Waarom wordt er niet inhoudelijk gereageerd op argumenten maar meteen op de persoon gespeeld? Zo jaag je goede, geïnformeerde docenten uit het beroep en doe je de studenten tekort. Daar worden we als land (en Hogeschool) niet beter van.
Het is de zoveelste die achter de menigte aanholt, zonder kritisch besef van wat (niet) werkt. Is iedereen het Studiehuis vergeten? Nee? Dan doen we het op de Hogeschool wel dunnetjes over om de student te emanciperen van het verstikkende juk dat ‘school’ heet. Stel je voor, een student die ‘les’ krijgt en iets moet leren van een expert in zijn vakgebied!
Waarom is het onderwijs hier vatbaarder voor dan andere sectoren? Zou u ook naar een ziekenhuis gaan waar de arts u zou vragen: “Zeg het maar, mevrouw, u mag uw eigen behandelplan bedenken, waar u denkt beter van te worden!” Nagenoeg alle studenten en leerlingen die ik heb gesproken geven aan blij te zijn met een docent die ‘goed lesgeeft’ -> directe instructie (oftewel begeleiding), veel oefening en feedback.
Het wemelt van de mythes, slechte methoden en ongefundeerde theorieën in het onderwijs en op de HR. De pseudowetenschappelijke onzin is tot alle lagen van de organisatie doorgedrongen: van de beginnende docent die het voor zijn BKO met de paplepel krijgt ingegoten, tot de managementlagen en het CvB dat argeloos plannen voorschrijft t.a.v. 21st century skills en gepersonaliseerd leren enz. Lezen ze überhaupt wel wat hierover geschreven wordt in wetenschappelijke tijdschriften?
Lieve mensen, we willen allemaal het beste voor onze studenten zodat ze zich optimaal kunnen ontwikkelen. Er zijn gezette tijden waar je een student ruimte kan en moet geven om iets te ontdekken. Toch blijft de kern van goed onderwijs een docent die het leerproces bewaakt totdat een student het stokje over kan nemen en zelf op zoek kan gaan.
Voor diegenen die benieuwd zijn naar welk onderzoek ik refereer: ik sta open voor discussie en wil dit graag voor jullie onderbouwen met bronnen.
@Docent: ben het met je eens. Neem aan dat je bronnen o.a. onderzoekers als Paul Kirschner en Tim Surma zijn? Kirschner stond onlangs nog in NRC met het artikel “De leraar moet geen hamburgerbakker zijn”: https://www.nrc.nl/nieuws/2019/06/02/de-leraar-moet-geen-hamburgerbakker-zijn-a3962308
Veranderen om het veranderen is nutteloos, net als weerstand om de weerstand. Het advies “beweeg mee” is hiermee heel gevaarlijk: je diskwalificeert alle (ervaren) docenten die gefundeerde bezwaren (en oplossingen!) hebben. Met deze bezwaren kan je een onderwijsvernieuwing je juist een goede richting op sturen. Gemotiveerde en betrokken docenten raak je kwijt als je ze weg zet als conservatieven die alleen maar problemen zien. Ja, misschien zien ze inderdaad wel problemen die anderen niet zien, dat is toch alleen maar goed? Maar het verpest het veranderfeestje.
@ Sander: Precies. En Daniel Willingham mag daar gerust ook bij. Wat mij betreft verplichte kost voor elke docent.
@ Eelke: Mee eens! Goed verwoord.