Blog Okke: Morele ambitie
Blog van OkkeGepubliceerd: 2 days ago
| 
|
Jonnick is student aan de docentenopleiding maatschappijleer en werkt bij ProDemos. Hij schrijft graag over problematiek die hij tegenkomt in het onderwijs, maar een lichter onderwerp op zijn tijd gaat hij niet uit de weg. Eerdere blogs van Jonnick lees je hier.
Foto: Paul van der Blom
‘Het onderwijs is links’ is een zin die ik niet meer wil horen. Het is een belediging voor mij, een belediging voor mijn collega’s een belediging voor mensen die daadwerkelijk rechts zijn. Meld deze blog maar bij je Forum-meldpunt als dat is wat je wilt, maar laat mij eerst even uitleggen wat ik bedoel.
Als docent maatschappijleer is het mijn verantwoordelijkheid om groepen leerlingen kennis te laten maken met een breed scala aan verschillende opvattingen en denkbeelden. Dat is een hele kunst an sich. Je eigen wereldbeeld verkondigen lukt iedereen wel, maar de opvattingen van een ander zo uitleggen dat die goed tot hun recht komen, dat is vakwerk.
Ik heb er geen enkel probleem mee om rechts-conservatief gedachtengoed uit te leggen, te herkennen en te verdedigen wanneer leerlingen er niet kritisch genoeg over nadenken. ‘Rechts is slecht’ is geen leerdoel tijdens mijn lessen. Er zijn immers zat redenen om rechts of conservatief te zijn. Keuzevrijheid voorop, beloond worden als je harder werkt dan een ander, realistisch zijn over hoe gelijk men in de praktijk kan zijn en het behoud van normen voor harmonie in de samenleving zijn prima principes om mee door het leven te gaan. Ze komen vaak aan bod tijdens burgerschap.
Willen de mensen die pleiten voor ‘rechtser’ onderwijs dan dat ik meer aandacht schenk aan die onderwerpen? Als ik ze hoor praten, denk ik van niet. Ik hoor vooral een pleidooi voor eigen grieven en stokpaardjes. Dat er geen les gegeven zou moeten worden over sekse en gender. Dat klimaatverandering niet echt is/niet zo heel erg is/we misschien gewoon moeten accepteren dat we allemaal toch een keer doodgaan.
Dit zogenaamde ‘rechtsere’ onderwijs wijs ik niet af omdat ik rechts of conservatieve opvattingen schadelijk vindt. ‘Rechtser’ onderwijs is schadelijk omdat het afbreuk doet aan de kernwaarde van goed onderwijs: een zo eerlijk en compleet mogelijk beeld geven van de realiteit. Je kan nog zo stellig vinden dat klimaatverandering onzin is, maar dat sterk wetenschappelijk onderbouwen gaat je niet lukken. Je kan nog zo hard denken dat transpersonen of homoseksualiteit een hype is die is overgevlogen uit de VS, maar kennis over de geschiedenis, andere volken en culturen ondersteunt die mening gewoon niet.
Onderwijs is niet rechts of links, omdat je als docent geen meningen maar feiten overdraagt. Op basis waarvan leerlingen hun eigen mening kunnen vormen. Ik ken rechtse en conservatieve mensen, over het algemeen vind ik het redelijke mensen wiens visie op de maatschappij ik begrijp, maar waar ik het niet mee eens ben. De pleiters voor rechts onderwijs, daarentegen, zijn op iets heel anders uit: hun mening aan leerlingen opdringen. En daar gaat goed onderwijs godzijdank niet over.
De redactie waardeert het als je onder je eigen naam reageert.
Lees hier alle details over onze spelregels.
Hear hear!
Dus de realiteit en waarheid kan per definitie niet rechts zijn?
@Arie, die stroman had je beter in het veld kunnen laten staan.
Interessant stuk waar ik me goed in kan vinden. Vanuit objectiviteit wordt ik wel getriggerd door de zin “Ik ken rechtse en conservatieve mensen, over het algemeen vind ik het redelijke mensen wiens visie op de maatschappij ik begrijp, *maar waar ik het niet mee eens ben*.”
Op het moment dat je het er niet mee eens bent, geeft dat blijk van een vooringenomenheid en misschien zelf minder open staan voor een ander gedachtengoed. In hoeverre druist dit dan in tegen de kernwaarden van onze organisatie – inclusiviteit? Te meer omdat dit in de afsluitende paragraaf, dus de conclusie, staat.
Ik wil absoluut geen discussie triggeren over COVID, maar de wijze waarop er met wetenschappelijke feiten omgegaan is tijdens dit proces geeft aan dat ook wetenschap niet exact is. Sterker nog, nog niet zolang geleden werden mensen vermoord omdat ze pretendeerde dat de aarde rond was en niet plat. Dat wil zeggen dat het ook in de context van de kennis en informatie van die tijd gezet moet worden. Dus wat we nu voor waar aannemen kan over 100 jaar hopeloos achterhaald zijn.
Ha @Tom,
Als docent burgerschap denk ik niet dat het realistisch is om te pretenderen dat wij geen meningen of visies hebben over de materie waarover wij doceren. In een land vol politiek betrokken en geopinioneerde mensen zouden wij dan magischerwijs de enige professionals zijn zonder voorkeuren. Ik vind het ook nogal wat om het als implicatie te zien van het feit dat ik *incapabel* ben om mijn persoonlijke overtuigingen te scheiden van mijn takenpakket. Persoonlijk vind het bijvoorbeeld juist een leuke uitdaging om rechts en conservatieve standpunten uit te leggen en te verdedigen op een zo eerlijk mogelijke manier. Dat ik het niet zou kunnen omdat ik zelf niet zo denk of zou stemmen doet af van de kwaliteiten die docenten burgerschap van zichzelf al zouden moeten hebben.
@Arie-Jan De realiteit kan inderdaad per definitie niet rechts zijn, maar ook niet links.
Zo kun je bijvoorbeeld meten hoeveel CO2 er wereldwijd wordt uitgestoten, hoeveel de waterspiegel stijgt, en hoeveel een windmolen kost. Dat zijn allemaal feiten die bedrijven, journalisten, overheidsorganen en vooral wetenschappers verzamelen als input voor het maatschappelijke vraagstuk: klimaatverandering. Vaak zijn exacte aantallen lastig te bepalen en er is discussie over de beste onderzoeksmethode. Maar door rigoureus en veelvoudig onderzoek ontstaat er een algemeen consensus onder experts van wat de feiten zijn. Dit consensus is wat scholen onderwijzen en wat vaak wordt tegengesproken door zij die opperen voor “rechtser” onderwijs.
Wat er gedaan moet worden met de informatie uit het consensus is een persoonlijke opvatting. Hier is ruimte voor links en rechts. Hebben wij de morele verplichting de natuur te behouden voor mensen die pas in de toekomst leven? Als wij ingrijpende maatregelen moeten nemen, wie moeten daarvan de kosten dragen? Is een windmolen plaatsen voor de energietransitie belangrijker dan het behoud van een landschap? Deze vragen hebben geen objectief antwoord omdat het antwoord afhangt van je persoonlijke waarden. Het zijn daardoor politieke kwesties.
Het is belangrijk dat in het onderwijs leerlingen worden blootgesteld aan diverse waarden en opvattingen zodat zij voor zichzelf kunnen bepalen wat hun eigen waarden zijn. Zo kan een leerling voor de komst van een windmolen zijn vanuit een progressief standpunt dat de energietransitie belangrijk is voor de toekomst en haast vereist. Of de leerling is tegen de windmolen vanuit een conservatief standpunt dat het behoud van het origine landschap belangrijker is. Geen van beide conclusies is juist of onjuist en op school moet ruimte zijn voor beiden.
Maar zij die opperen voor een “rechtser” onderwijs klagen vooral dat een stelling als “klimaatverandering wordt niet door de mens veroorzaakt” niet op school besproken wordt en dat scholen daardoor “links” zijn. Maar deze stelling is niet een links of een rechts standpunt. het is geen waarde en geen mening, maar een meermaals ontkrachte en dus onjuiste stelling. het onderwijs biedt zekerheid dat wat leerlingen leren de waarheid is. Zodat zij zelfstandig kunnen besluiten wat hun op feiten beruste waarden en meningen zijn.
Mocht jij rechts zijn en van mening zijn dat jouw meningen en waarden de meest logische conclusie zijn als je naar de feiten kijkt, dan ben je het er logischer wijze mee eens dat jouw standpunten het meest tot hun recht(s) komen als het onderwijs ruimte biedt voor verschillende meningen en standpunten, maar wel uitsluitend feiten onderwijst.
Wie is wanneer door wie vermoord vanwege de pretentie (?) dat de aarde rond was?
@Jonnick: Als ik de indruk heb gewekt je incapabel te vinden is dat niet mijn bedoeling geweest en dan hiervoor ook mijn excuses. Ik herken de uitdaging om standpunten van beide kanten zo eerlijk mogelijk duidelijk te maken. Ik wilde alleen aangeven dat een mening al een bepaalde vooronderstelling is. Waar die vooronderstelling op gebaseerd is (wetenschappelijk feiten), laat ik buiten beschouwing.
@Edith: figure of speech: Tijdens mijn geschiedenislessen (30 jaar geleden) heb ik begrepen dat in de middeleeuwen mensen op de brandstapel gegooid werden omdat ze overtuigd waren dat de wereld rond was en niet plat.
Ik denk dat je het verkeerd begrepen hebt of dat het verkeerd is uitgelegd dan 🙂
Dat de aarde bol is, is al sinds de oudheid bekend. In de Middeleeuwen dachten sommigen wel weer dat-ie plat was. Ik denk dat je je een verhaal over Galileo Galileï herinnert die wel in botsing kwam met de kerk (maar niet op de brandstapel) vanwege zijn standpunt dat de aarde om de zon draait (en niet het middelpunt van het heelal is).
@Edith van Gameren, inmiddels denken hele groepen mensen wederom dat de aarde plat is.
Ongeldige conclusie: we leven weer in de Middeleeuwen 😛
@Jonnick, goed stuk!
@Tom van Lint, wetenschap is inderdaad helemaal niet “exact”, dit is ook geldig voor de “exacte wetenschappen”. De realiteit is veel te complex om te stellen dat enige kennismethode of domein zo exact kan zijn. Wetenschap maakt hierom in de basis gebruik van het falsificatieprincipe, en dit leidt tot voortschrijdend inzicht.
De denkfout die regelmatig gemaakt wordt, en die we ook in de COVID periode zagen, is dat een enkel (of zelfs handjevol) onderzoeken (of erger nog, een mechanistische hypothese gebaseerd op ander onderzoek) definitief bewijs is voor een realiteit waarin dingen continu veranderen, contexten wijzigen en nieuwe kennis het denkbeeld verandert.
Dit zit in goede wetenschap ingebakken maar als mensen zijn we er best slecht in, we willen een “zeker” antwoord zodat we onze realiteit voorspelbaar, begrijpelijk en consistent kunnen houden. Wetenschap is de beste methode die we nu voorhanden hebben om tot kennis over deze realiteit te komen maar pretendeert nooit 100% zekerheid te geven.
De beste wetenschappelijke theorieën zijn degenen die falsificatie weerstaan. Het kan inderdaad zijn dat over 100 jaar dingen die we nu geloven hopeloos achterhaald zijn, maar zolang de theorie falsificatie blijft weerstaan kunnen we er niet van uit gaan dat dat ook gebeurt. We gebruiken nu nog steeds theorieën van eeuwen geleden, omdat ze niet falsificeerbaar lijken.
Ik denk dat de vraag die we over wetenschap moeten stellen niet is, of deze over 100 jaar anders zal blijken te zijn, maar waar de kennis die we nu kunnen hebbeb ons toe leidt en dat we met die realiteit moeten omgaan. De rest is, mijnsinziens, niets meer dan wishful thinking.