Blog Menno: Taal maakt nog meer kapot dan geweld
Blog van MennoGepubliceerd: 5 days ago
| 
|
Serge Feldmann was van 2011 tot 2024 studentendecaan op de HR en is nu senior beleidsadviseur studentenwelzijn. Hij blogt om de wereld een klein beetje te helpen veranderen. Zijn eerdere blogs lees je hier.
Foto: Paul van der Blom
Veel studenten die bij me op gesprek komen over bijvoorbeeld stress, angst of de somberheid die ze ervaren, plakken hun gevoelens vaak op een oorzaak. Bijvoorbeeld dat ene struikelvak dat nog moet om door te mogen, die ene stagebegeleider from hell of de slopende ziekte waarmee een familielid worstelt. Maar dat is niet de oorzaak. Je bent het zelf.
Dat klinkt hard, maar ik bedoel het met elke vezel compassie die ik in me heb. Het goede nieuws is dat hierin ook je verlichting of zelfs verlossing besloten ligt. Er is een mooie analogie die dit principe goed verbeeldt. Stel je de stress of pijn voor die veroorzaakt wordt door die ene gebeurtenis, als een pijl die jou treft. Dat doet pijn, er is schrik en misschien ook wel boosheid en verontwaardiging over. Maar – en nu komt het – die pijl hoort bij de aard van het leven. Veel situaties kunnen we niet uit de weg gaan of voorkomen, laat staan voorzien.
Onze reactie op die eerste pijl – vaak in de vorm van weerstand, vechten, vluchten of bevriezen – veroorzaakt nog meer stress, pijn of verdriet. Dat is de tweede pijl. En ben je goed op dreef en bevecht je ook weer dat verder toegenomen lijden – ‘Zie je wel, dat gebeurt MIJ weer! Waarom ik?!’ – vuur je pijl nummer 3 af en misschien ook 4 en 5.
Boodschap? Lijden hoort bij het leven, maar je kunt wel beïnvloeden hoe lang, intens en overheersend je lijdt. Want het ligt uiteindelijk niet aan die gebeurtenis. Dat was enkel een trigger. Een gegeven omstandigheid. Het gevecht is altijd: jij tegen jij. Daar ligt tegelijk de oplossing.
Benader die (mentaal) vechtende jij eens met alle liefdevolle vriendelijkheid die je in je hebt. Zoals je dat zou doen richting een klein kind dat leert en zich ontwikkelt, een dier of iemand van wie je veel houdt. Erken empathisch de emoties die er zijn. Ze zijn er nu eenmaal. En ze hebben een signaalwaarde. ‘Ik heb even pijn’. Dat mag erkend worden. Dat is die eerste pijl. Vraag jezelf dan vervolgens eens: ‘Wat zou ik nu kunnen doen om goed voor mezelf te zorgen?’ Even genieten van de zon? Een gezellige afspraak plannen met een vriend, hard meezingen met je favoriete track, een rondje rennen. Wat ook maar. Als het maar helpend en zorgzaam is. Want het is nooit jij tegen dat/de ander, maar jij tegen jij.
De redactie waardeert het als je onder je eigen naam reageert.
Lees hier alle details over onze spelregels.
Hoi Serge,
Ik denk inderdaad dat de manier waarop iemand met lijden omgaat nog meer lijden kan betekenen, of misschien juist een verzachting ervan. Toch vind ik dat je deze gedachte wel wat te ver doorvoert. Als je een onvoldoende haalt voor een toets, is het vrij eenvoudig om te bedenken wat je voor jezelf kunt doen: een wandelingetje, vriend bellen, etc. Het wordt volgens mij anders als het lijden groter is: je bent door een beroerte in een rolstoel beland en herkent jezelf soms niet meer omdat ook je karakter veranderd lijkt. Je hebt zowel je vader als broer in korte tijd verloren aan kanker. Je herbeleeft een trauma van vroeger keer op keer en zelfs na twee keer in therapie te zijn geweest, lukt het maar niet om je angsten te verminderen. In dit soort situaties is het geen kwestie van “het lijden mag er even zijn”, maar staat het LIJDEN met hoofdletters in je gezicht te brullen. Laten we in dat soort situaties alsjeblieft niet tegen mensen zeggen dat het niet het lijden zelf, maar de manier waarop ze ermee omgaan is, die het lijden veroorzaakt.
Hartelijke groet,
Saskia
Hoi Saskia,
Dankjewel voor je reactie. En voor dit voorbeeld, omdat het de gelegenheid geeft te laten zien hoe ook in dergelijke situaties het zelfde wel op gaat. Uiteraard zou je nooit zeggen tegen iemand die volop in de pijn van de eerste pijl zit: Dit lijden doe je zelf. En zelfs bij die tweede (nog) niet. En sterker nog: ik heb dit nooit letterlijk gezegd in een dergelijke situatie. Waar je naar op zoek gaat is hoe je dat lijden dragelijk maakt, hoe je het enerzijds toelaat en tot acceptatie komt, terwijl je tegelijk ook goed voor jezelf zorgt of dat weer gaat doen. Ook goed om te zeggen: ‘je doet het zelf’ is geen oordeel, maar een erkennen van de menselijk aard. Onze natuurlijke neiging.
Een heel belangrijk uitgangspunt is de vaardigheid en het vermogen om toe te laten wat er is. Acceptatie. Hoe groter/pijnlijker die pijl, hoe uitdagender dat is en vaak ook hoe langer dat duurt. Maar het principe blijft dan ook: Kan ik – gegeven deze feitelijke omstandigheid – ook goed voor mezelf blijven zorgen. En ook de andere dingen in het leven zien en me ermee blijven verbindne. Kan ik mijn verdriet, dat brullende lijden de ruimte te geven, terwijl ik tegelijker tijd ook ruimte maak en geef voor vb steun van vrienden, een wandeling maken en kunnen ervaren dat de natuur moois is, het verdriet voelen en ervaren dat dit er niet alleen ook bij hoort, maar het me ook bewust maakt van dankbaarheid voor wat was en ik nu moet loslaten. Want alles is eindig.
Ik heb – mede door mijn werk – vele voorbeelden gezien van studenten met dat brullende lijden in het gezicht, die – uiteraard dus na de nodige tijd – met meer wijsheid, veerkracht en soms ook een grotere kwaliteit van leven uit dergelijke situaties kwamen. En dan is wat gebeurde nog steeds verdrietig en pijnlijk, maar heeft het ook bijgedragen aan een nieuw, ander perspectief. Het verschil wordt dan ook of je jezelf identicifeert met die eerste pijl, of dat je die weliswaar erkent en waarneemt terwijl je ook ruimte ziet en blijft geven voor wat er ook allemaal nog naast bestaat, lukt, kan, de moeite waard is, etc. Sommige van mijn eigen momenten van groot lijden, hebben gezorgd dat ik ontwikkelingen door kon maken die ik anders nooit voor elkaar had gekregen. Er is altijd een silver lining.
Het vraagt oefening, zeker bij groot lijden. Mijn uitnodiging aan iedereen zou zijn: oefen door klein te beginnen. Als er dan groot lijden komt, heb je een zekere conmditie opgebouwd.
Hoi Serge, ik denk dat we het wel eens zijn (en anders ook geen ramp natuurlijk). Het verschil zit in nuances. Volgens mij IS er lijden, ook los van wat je ermee doet. En natuurlijk moet je dan kijken hoe je op de best mogelijke manier met dat lijden om kan gaan en dat KAN betekenen dat je een nieuwe betekenis aan dingen geeft, wellicht zelfs een grotere kwaliteit van leven, etcetera. Maar dat hoeft niet zo te zijn, ik geloof echt niet dat lijden altijd een silver lining heeft. Toen mijn zus op haar vijfentwintigste in het ziekenhuis belandde met de diagnose leukemie, betekende dat lijden. Voor haar, voor mijn ouders (bang om hun kind te verliezen), voor de mensen om haar heen. Zij en ik zijn door deze periode dichterbij elkaar gekomen (een geluk bij een ongeluk, als je wilt een silver lining) en gelukkig is ze er goed doorheen gekomen. Maar voor hetzelfde geld was ze binnen korte tijd op een nare manier gestorven en waren met name mijn ouders gebroken achtergebleven, een verlies dat ze misschien wel niet te boven zouden zijn gekomen.
Lijden lijdt niet per definitie tot iets moois, tot meer veerkracht, meer diepgang, een silver lining. Soms is het lijden gewoon lijden en is de eerste pijl pijnlijk genoeg om iemand stuk te maken. Waar het mij om gaat, is dat ik het te makkelijk vind om dan de verantwoordelijkheid bij de persoon te leggen die er niet in slaagt de situatie de baas te kunnen. Je moet zeker niet stimuleren dat mensen zich in hun slachtofferrol gaan wentelen, maar soms IS iemand gewoon een slachtoffer van de situatie en dan begint het verminderen van dat lijden volgens mij juist ook van de erkenning daarvan. Vette pech, willekeur, pijn, verdriet, verlies. Zonder gouden randje maar gewoon wat het is: klote.
En nu ga ik een fijne wandeling maken door de avondzon 🙂
Groetjes,
Saskia
WE zijn het helemaal eens 🙂
Goh Serge en Saskia, bedankt voor het mee kunnen lezen in jullie mooie conversatie <3
Mooie blog het jij tegen jij en ook mooie reactie dat lijden groot lijden en klote mag zijn. Beiden leiden tot overpeinzing. Dank jullie!