Op feestjes en sociale gelegenheden is het niet altijd even makkelijk om docent maatschappijleer te zijn. Voor een land vol mensen die naar eigen zeggen niet zoveel hebben met de politiek, moet ik een hoop ongevraagde meningen en opvattingen aanhoren. Uit al die gesprekken heb ik wel een ding opgepikt: We kijken te vaak naar de democratische rechtstaat alsof het een bedrijf is.

De overheid wordt, mijns inziens, door mensen te veel gezien als een maatschappelijke klantenserviceorganisatie. Niet omdat het onredelijk is dat men wil dat de overheid problemen oplost, maar omdat men verwacht dat de overheid natuurlijk hun problemen wil oplossen. Zo werkt het bij de klantenservice ook, toch? Ik kom aan met een probleem, en de onderbetaalde vertegenwoordiger van het bedrijf loopt samen met mij een flowchart af en als het goed is hebben we aan het einde van het gesprek een passende oplossing en kan ik tevreden naar huis.

Maar zo werkt een democratie simpelweg niet.

Laten we een voorbeeld nemen: Vind je het minimumloon te laag? De FNV vindt dat ook. Werkgevers, groot en klein, zitten waarschijnlijk niet op een (verdere) verhoging van het minimumloon te wachten, zeker niet als ze dat zelf moeten ophoesten. In het democratisch bestel hebben beide partijen het recht om door de overheid gehoord te worden, maar het moge duidelijk zijn dat het niet mogelijk is dat beide partijen alles gaan krijgen wat ze willen; hun belangen staan haaks op elkaar. 

Wij zijn in ons dagelijks leven niet gewend om op die manier met belangen om te gaan, zeker niet met grote organisaties. Bedrijven en individuen kunnen kiezen met wie ze zaken doen, hebben vaak belangen die op elkaar afgestemd kunnen worden en hebben baat bij een soepele uitkomst. In de politiek is dit gewoon niet zo; jouw klachten kunnen het gevolg zijn van iemand anders behartigde belangen. Waarom zou de ander dat zomaar opgeven?

Juist daarom is de promotie van actief burgerschap zo ontzettend belangrijk. Leren je belangen te behartigen, te bestrijden wat jij ziet als onrechtmatigheid in de samenleving op een manier die bij jou, je omgeving of bij de problematiek past, is de enige manier waarop dingen beter worden.

Veel jongvolwassenen zijn de dupe van een gefaald studieleningssysteem. Ik hoor daar zelf ook bij. Een huis kopen zit er voor velen van ons voorlopig niet in, deels door de studieschuld die niet mee zou tellen in de hypotheekberekening (oeps!). Maar ik word gek van hoe vaak ik hoor: ‘Tja, maar nu kan ik er niets meer aan veranderen’. Het is je reinste onzin: als een generatie (oud-)studenten zich organiseert om de studieschuld af te schaffen of op een andere manier te compenseren, dan is er een manier om dit te doen. Het is een politieke keuze: waar geef je het geld aan uit? Je moet er dan dus wel comfortabel mee zijn dat ergens anders bezuinigd wordt.

Het is nooit te laat om fouten uit het verleden recht te zetten met beleid. Je moet alleen bereid zijn om je er – soms langdurig – voor in te zetten. En dat is wat anders dan even de klantenservice bellen. 

Volg ons op Instagram