Blog Menno: Taal maakt nog meer kapot dan geweld
Blog van MennoGepubliceerd: 5 days ago
| 
|
Serge Feldmann was van 2011 tot 2024 studentendecaan op de HR en is nu senior beleidsadviseur studentenwelzijn. Hij blogt om de wereld een klein beetje te helpen veranderen. Zijn eerdere blogs lees je hier.
Foto: Paul van der Blom
Op de socials en op Profielen zie ik een oproep van de hogeschool aan studenten om mee te denken over een nieuwe slogan. Er staat een kruis door het ‘Overtref jezelf’ gekalkt. Mijn blijdschap staat echter nog een beetje in de schaduw van een nieuw speeltje uit de strategische agenda: ‘De pedagogiek van de hoge verwachtingen’.
Recent was ik bij de overhandiging van het onderzoek naar prestatiedruk door het Trimbosinstituut, RIVM en ECIO. Interessant gegeven is dat ‘prestatiedruk’ als begrip typisch Nederlands lijkt te zijn. Internationaal kent men het eigenlijk niet als zodanig en wordt vooral het begrip ‘stress’ gebruikt. Maar hoe je het ook noemt: die druk vormt een probleem voor het welzijn. Dat bleek ook uit onze eigen recente studentenwelzijnsmonitor.
Laat de hogeschool nu na ‘Overtref jezelf’, ‘de pedagogiek van de hoge verwachtingen’ omarmen. Ja, ik weet het en je hoeft het me niet uit te leggen: er wordt mee bedoeld dat je positieve verwachtingen hebt van je studenten. Dat je ervan uitgaat dat ze tot meer in staat zijn dan ze wellicht zelf denken en dat je daar als docent en school in positieve zin aan bijdraagt. Maar noem het dan ook zo! ‘Pedagogiek van de positieve verwachtingen’ of ‘pedagogiek van het vertrouwen’. TAAL DOET ERTOE!
Studenten zijn echt gevoelig voor dit soort woorden. Dit betoogde ik al eens over het woord ‘vertraging’. Zelfs een positiever woord als ‘hulp’ lijkt bij veel studenten al een dusdanig effect te sorteren dat ze deze alsnog niet opzoeken omdat het associaties oproept als: ‘Ik ben zwak, kan het niet zelf maar zou dat wel moeten kunnen’ of ‘Ik faal als ik hulp vraag’. Dus geweldig dat we studenten nu laten nadenken over een nieuwe slogan die minimaal tien jaar mee kan, maar laten we dan voorkomen dat we voor dit vehikel hetzelfde gaan doen over een jaar?
Ik hoor sommigen nu denken: ‘Moeten we allerlei woorden die mogelijk wat stress veroorzaken bij studenten dan maar cancelen? Maken we ze daar niet juist minder weerbaar door?’ Goed punt! Uit het onderzoek van Trimbos blijkt ook dat studenten minder negatieve berichtgeving willen over hoe slecht het met hen zou gaan, want dat helpt ook niet mee.
Mijn punt is echter dit: omdat taal ertoe doet, laten we soms iets langer nadenken over hoe we die gebruiken en welk effect we willen sorteren. Of heb ik nu een te hoge verwachting van de bedenkers van dit soort kretologie?
De redactie waardeert het als je onder je eigen naam reageert.
Lees hier alle details over onze spelregels.
Ik vond zelf “overtref jezelf” nooit echt een passende slogan omdat het onderwijs op de hogeschool vrij gestandaardiseerd is. Voor studenten met de ambitie door te gaan naar de universiteit is overtref jezelf een beetje alsof je de stelling inneemt dat HBO eigenlijk al het maximale is. Voor andere is het halen van een HBO diploma met een 6 gemiddeld een hele grote prestatie waarbij jezelf ook nog eens overtreffen misschien de spanning iets te hoog legt. Maar omdat de norm gelijk is voor iedereen gelijk is, is de vraag of je je eigen kunnen hebt overtroffen een erg persoonsafhankelijke stelling.
Behalve… bij het honours programma, waarmee een selecte groep zichzelf kan overtreffen. Dat is doelgericht op het creëren van extra leerervaringen en uitdagingen buiten het normale programma. Waarbij je meer doet dan van je verwacht wordt. Het zou dus een zeer passende slogan voor het honours programma zijn in plaats van de Hogeschool Rotterdam in zijn geheel.
Wat dan wel? Ten eerste onderscheid het HBO zich op een praktische toepassing van wetenschappelijk inzicht. Daarnaast zou de HR de HR niet zijn zonder Rotterdam. Een stad die geassocieerd wordt (door mij althans) met moderniteit, ondernemerschap, niet lullen maar poetsen, verbindende metropool voor omliggende plaatsen waar studenten vandaan komen maar ook vracht uit de hele wereld, een stad met veel diversiteit. Een grote stad met een grote maatschappelijk veld waar de HR een bijdrage aan levert door stages en andere samenwerkingen. Ik denk dat de nieuwe slogan moet passen bij het beeld van wat een afgestudeerde is een “nieuwe doener professional die met kennis verandering brengt in een moderne inclusieve en duurzame samenleving”. Om dat in 3 woorden of minder samen te vatten laat ik aan de communicatie studenten over die dat vast veel beter kunnen dan ik.
Normaal schrijf ik geen comments, maar na zeven jaar geworsteld te hebben in het systeem van de Hogeschool Rotterdam ben ik het met je eens dat “overtref jezelf” een positief bedoelde boodschap is met een verkeerde bewoording. Jezelf overtreffen is een never-ending proces waarin je eigenlijk altijd beter moet zijn dan je al bent, de lat wordt steeds hoger gelegd en blijft buiten bereik. Een andere slogan die hoofdzakelijk in lijn ligt met de capaciteit ontplooien van personen om tot een volwaardige beroepsprofessional te worden, zou veel beter aansluiten naar mijn idee. Ik kan er nu niet een bedenken maar ik weet wel dat het vooral intern gericht moet zijn in plaats van extern. Haal er uit wat er in je zit, de potentie die je al beschikt ontwikkelen en ontplooien, hoe lang dat ook mag duren. Veel van mijn mede afstudeerders zijn nogal onzeker over het werkveld induiken, gezien we ons allemaal bleven overtreffen. Hebben we onszelf genoeg overtroffen? Moeten we onszelf constant verder overtreffen? Of moeten we nu ineens accepteren dat we goed genoeg zijn als beroepsprofessionals, ook al lag er na elk behaald tentamen alweer de volgende op de loer waarmee we onszelf moeten overtreffen. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de regelmatige mate waarop de kaders van de Hogeschool niet representatief zijn voor de beroepspraktijk waar je voor wordt opgeleid. Daardoor voelt het eerder alsof je de Hogeschool moet overtreffen in plaats van jezelf.
Je potentie ontwikkelen is een goed proces, maar het is ook ontzettend belangrijk om terug te kijken naar hoe ver je al bent gekomen. De constante prestatiedruk (startend vanaf de basisschool) zorgt ervoor dat je geconditioneerd wordt om te blijven kijken naar de stappen die je nog moet zetten, in tegenstelling tot terugkijken naar de vele kilometers die je al hebt afgelegd.
Ik vind dat de slogan “Overtref jezelf” een goede slogan is. Het gevoel van zelfverbetering kwam ook sterk naar voren na mijn deeltijdopleiding Civiele Techniek. Op dat moment moest ik drie avonden per week naar school, terwijl ik daarnaast een fulltime baan had en verantwoordelijk was voor een huishouden. Na vier jaar hard werken voelde het alsof ik mezelf had overtroffen. Het was een overwinning waar ik trots op ben.
Overtref jezelf, maar een voldoende herkansen om jezelf te overtreffen, mag niet , dat heb ik nooit begrepen aan deze slogan