Over mensenhandel hebben veel mensen nog te weinig kennis, werd tijdens het symposium van de minor mensenhandel duidelijk. Op 19 januari deelden verschillende sprekers en experts hun inzichten over het thema en vertelden studenten over de beroepsproducten die zij hebben uitgewerkt tijdens de minor. Een belangrijke boodschap: we moeten samenwerken om mensenhandel zo veel mogelijk te bestrijden.

‘Het verbaasde me dat echt íedereen te maken kan krijgen met mensenhandel’, zegt social work-student Hazel die de minor volgde. Daarin zijn diverse vormen van mensenhandel behandeld. ‘Ons beroepsproduct gaat over seksuele uitbuiting. We hebben een signalenkaart ontwikkeld waarmee je leert hoe je seksuele uitbuiting kunt herkennen. Een pleger kun je bijvoorbeeld herkennen aan dat iemand ineens in een dure auto rijdt of veel geld heeft. Signalen bij slachtoffers zijn onder andere dat ze erg geïsoleerd worden, niet meer met vrienden omgaan of ineens in de schulden zitten. Soms kun je ook lichamelijk letsel zien. Als je zoiets herkent, kun je bijvoorbeeld bij de organisatie Veilig Thuis of Humanitas aankloppen. Of je belt de politie.’

Boeken en ervaringsdeskundigen

Het doel van de minor is om studenten van allerlei verschillende opleidingen bekend te maken met mensenhandel, zodat ze weten hoe ze het kunnen signaleren en hoe ze vervolgens moeten handelen. Dit wordt gedaan door theoretische kennis te delen, maar ook door verschillende sprekers uit te nodig om hun ervaring te delen vanuit slachtoffer-, dader- en handelingsperspectief.

Daarnaast moesten de studenten boeken lezen, zoals Fatale Fuik van Henk Werson. ‘Ik heb zelf het boek Rood Licht gelezen’, zegt Hazel, ‘waarin allemaal waargebeurde verhalen staan over vrouwen die seksuele uitbuiting hebben meegemaakt in Amsterdam. Dit zijn ook echt meiden van mijn leeftijd die nog op school zitten of werken. Door dat te lezen, voelde het allemaal erg dichtbij.’

Folder voor veiligheidskundigen

Veiligheidskundestudent Manon heeft ook de minor gevolgd. ‘Ik heb de minor gekozen omdat ik mensenhandel een interessant onderwerp vind waar ik nog weinig over wist en ik dacht dat het goed zou aansluiten bij mijn opleiding. Het lijkt me ook een interessante richting om op te gaan als ik klaar ben met studeren. Wat mij het meest shockeerde is dat mensenhandel zo’n grote rol speelt in de Nederlandse samenleving, maar veel mensen er bijna niks over weten te vertellen.’

Manon heeft samen met haar projectgroepje een folder gemaakt voor Integrale Veiligheidskundigen, waarin zij mensenhandel benaderen vanuit het perspectief van die beroepsgroep. Aan het einde van de folder staat een checklist die laat zien dat je zelf al snel kwetsbaar bent voor mensenhandel.

Verschillende vormen van mensenhandel

Op een markt konden de studenten hun producten presenteren, na afloop van het plenaire deel van het symposium. Daarin werden diverse vormen van mensenhandel toegelicht door studenten. Een panel met experts op het gebied van mensenhandel beantwoordde vragen van sprekers en publiek.

Social work-student Marieke trapte af met haar presentatie over seksuele uitbuiting. ‘Bij seksuele uitbuiting wordt iemand gedwongen om seksuele handelingen uit te voeren in ruil voor een betaling, een slaaplek, eten of kleding’, legt ze uit. Het einde van haar presentatie heeft ze interactief gemaakt. Ze leest stellingen voor en als je het met de stelling eens bent, moet je opstaan. Bij de stelling: ‘Je vindt dat er meer voorlichting moet komen over seksuele uitbuiting op scholen’, staat vrijwel iedereen op.

Arbeidsuitbuiting bij 500.000 bedrijven

Het onderwerp arbeidsuitbuiting werd gepresenteerd door informaticastudent Saad. Hij vertelt dat 500.000 bedrijven in Nederland zich schuldig maken aan arbeidsuitbuiting, een kwart van de bedrijven in ons land. Dit heeft meerdere oorzaken, maar een terugkomende factor is dat werknemers vaak zelf niet weten wat hun rechten zijn of niet weten dat ze überhaupt rechten hebben.

Volgens Irene Augusteijn, senior juridisch adviseur bij het bureau van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen, is informatie delen van belang om arbeidsuitbuiting te signaleren.

‘Zulke signalen moeten we leren herkennen, want het wordt bij de politie nog te weinig gemeld.’

In de verhalen van studenten wordt duidelijk dat mensenhandel verschillende gedaantes heeft, én dat de minor ook echt studenten uit allerlei richtingen heeft getrokken. Zo licht Puck, student commerciële economie, de derde vorm van mensenhandel toe: criminele uitbuiting. Daarbij wordt iemand gedwongen om strafbare feiten te plegen voor iemand anders. Denk aan het transporteren en verkopen van drugs, het plegen van winkeldiefstallen of kweken van wiet.

Deze vorm van mensenhandel begint al bij kinderen van acht jaar. ‘Het is dus belangrijk dat het voor basisschooldocenten duidelijk is hoe ze criminele uitbuiting kunnen signaleren’, zegt Puck. ‘Zulke signalen moeten we leren herkennen, want het wordt bij de politie nog te weinig gemeld. Dit heeft te maken met het feit dat je als slachtoffer vaak ook een dader bent, omdat je hebt meegewerkt aan een strafbaar feit.’

Het zwarte schaap

Mascha, docent in opleiding heeft het over ‘het zwarte schaap binnen mensenhandel’, zoals zij het noemt, orgaanhandel. Ze vertelt over een recent voorbeeld dat het nieuws haalde, het verhaal van Khalil, een jongen uit Afghanistan. De nier van Khalil werd verwijderd en verkocht. Dit gebeurde in Afghanistan, maar er is ook sprake van orgaanhandel in Nederland. ‘46 procent van de zorgverleners vermoedt of weet dat een client een orgaan uit het buitenland heeft gehaald’, zegt Mascha.

Uit de presentaties van de sprekers wordt duidelijk dat mensenhandel een thema is dat iedereen aangaat. Het is daarom belangrijk dat men signalen leert te herkennen. Vaak zijn slachtoffers afhankelijk van hun omgeving. Ze trekken zelf niet aan de bel, en de boodschap van het symposium is dan ook: misschien ben jij de persoon die dat voor ze kan doen.

Tekst en foto’s: Lineke Prinsen

Volg ons op Instagram