Vanaf vandaag tap je op de Hogeschool Rotterdam automatenkoffie in je eigen beker. Dat scheelt een miljoen wegwerpbekers per jaar en daarmee een flink deel van de HR-afvalberg.

Een gewone maandag in 2023 op de Profielen-redactie. Om 10.00 uur gaan we vergaderen, we halen koffie uit de automaat. De eerste zes kartonnen bekertjes staan op tafel. Tijdens de vergadering worden er een paar bekertjes tot afvalbak gepromoveerd en gevuld met theezakjes, bananenschillen en gebruikte servetten. De volle afvalbekers gaan bij het restafval.

Ooit zijn we optimistisch begonnen met een lading stenen bekers, maar er is op onze locatie geen plek om ze af te wassen. Dat plan is dus gestrand, of moeten we zeggen: beschimmeld? Na de vergadering wordt er weer koffie gehaald met de resterende bekers van die ochtend waar iedereen braaf z’n naam op heeft gezet. De automaat heeft helaas toch nieuwe bekers gegeven. Er staan ondertussen tien bekers op de redactie.

Dat aantal loopt gedurende de dag verder op, waarna alle bekers in de afvalbak eindigen. Dit patroon herhaalt zich dagelijks en waarschijnlijk niet alleen bij Profielen, maar op heel veel hogeschool-afdelingen.

Twaalf kilo per persoon per jaar

Studenten en medewerkers van de Hogeschool Rotterdam produceerden in 2019 samen 540.000 kilo afval per jaar. Een kleine 12 kilo per persoon. In het afvalbeleid dat in 2020 werd gepresenteerd werden stevige stappen gepresenteerd om deze stroom in te dammen.

Een grote stap in het verminderen van de afvalstroom zagen we in vorig jaar met de komst van de ‘sorteerbakken’. Daarmee wordt het HR-afval gescheiden aangeleverd bij de afvalverwerker zodat er meer gerecycled kan worden.

Rose-Mary Hoek, de beleidsmedewerker die het afvalcontract van de hogeschool beheert, legt uit: ‘Tot twee jaar geleden was de afvalstroom van de hogeschool een grote gemengde stroom. Bij de afvalverwerker werd het afval nagescheiden. Alleen het papier werd apart opgehaald. Toen de afvalverwerking opnieuw werd aanbesteed, was duurzaamheid een belangrijk onderwerp. De nieuwe afvalverwerker zet in op bronscheiding: studenten en medewerkers moeten hun afval nu zelf in de juiste afvalbakken gooien zodat papier en karton, plastic en etensresten op hun eigen manier verwerkt kunnen worden en niet in de stroom met restafval belanden.’

Verwarring over de juiste bak

Het afval goed gescheiden aanbieden was nog best ingewikkeld toen de nieuwe afvalbakken werden geplaatst. Vooral de papieren koffiebekers – daar zijn ze weer – zorgden voor verwarring: moesten ze in de papierbak, bij het plastic of in het restafval?

Hoek: ‘Die kartonnen bekertjes werden in verschillende bakken gegooid en vervuilden zo’n beetje alle andere stromen. En als er bijvoorbeeld te veel kartonnen bekertjes in de zak met voedselresten zitten, wordt die zak afgekeurd voor recycling en met het restafval verwerkt. En dat is niet de bedoeling.’

De aanvankelijke verwarring was terug te zien in de afvalscan die eind 2022 op locatie Academieplein werd uitgevoerd. Maar de volgende scan in maart 2023 leek aan te tonen dat de HR-bevolking eraan wende. Twee keer werd een zak restafval geanalyseerd. In de zak van oktober 2022 zat nog veel afval dat niet bij het restafval hoort, een half jaar later was dat al een stuk beter.

Waar gaat ons afval heen?

Het afval dat de hogeschool verlaat gaat naar afvalverwerking en recycle-bedrijf Renewi. Karin Kortman, contactpersoon van de HR bij Renewi, wil om te beginnen graag een grote mythe uit de wereld helpen: ‘Mensen zeggen vaak dat afval dat gescheiden ingezameld wordt bij de afvalverwerking op een grote hoop gegooid wordt en de verbrandingsoven in gaat. Dat is echt niet zo. Vuilniswagens rijden in het algemeen voor huisvuil. Het huisvuil in de gemeente Rotterdam wordt als gemengd resthuisvuil opgehaald. Dat afval wordt nagescheiden, dus plastic, drankkartons, blik en glas worden eruit gehaald en apart verwerkt, het restafval wordt verbrand. Bedrijven moeten van de overheid bronscheiden, wat nu ook op de hogeschool gebeurt. In bedrijfscontracten mag alleen als aanvulling nagescheiden worden.’

Hoe het afval aangeleverd moet worden, hangt dus af van wie de vervuiler is (huishoudens of bedrijven) en welke afspraken zijn gemaakt met de opdrachtgever. De hogeschool moet als ‘bedrijf’ het afval gescheiden aanleveren. Dan nog kan niet al het afval optimaal verwerkt worden. Kortman legt uit: ‘Schoon papier en karton en schone koffiebekers kunnen we recyclen, maar dan moeten die dus echt schoon zijn. Als mensen karton of papier weggooien met bijvoorbeeld een bananenschil of een theezakje erin, wordt het papier nat en zacht en neemt de kwaliteit af. Dat papier kan dan niet verwerkt worden en wordt verbrand. De kwaliteit van papier en karton in de afvalstroom neemt wel echt toe wanneer je aan bronscheiding doet, maar het blijft opletten bij het weggooien.’

Einde van het wegwerpbekertijdperk

Sinds 1 januari 2024 geven de koffieautomaten op de HR geen kartonnen bekertjes meer uit. Studenten en medewerkers kunnen hun eigen beker in de automaat zetten of in de automaat een herbruikbare beker kopen voor een euro. In de kantine en in de coffeecorners zijn er in uitzonderingsgevallen nog plasticvrije bekers te krijgen, maar ook daar wordt de eigen herbruikbare beker de norm.

Een grote omslag in de afvalstroom want de kartonnen koffiebekers – zo’n miljoen stuks per jaar – vormden circa tien procent van de afvalstroom. Dat klinkt als ‘een beetje minder afval’, maar met 45.000 studenten en medewerkers op vijftien locaties telt die tien procent al snel op tot jaarlijks zo’n 27.000 kilo. En dat is een enorme berg bekertjes die niet meer geproduceerd hoeft te worden en een enorme berg afval die niet meer verwerkt hoeft te worden.

Hoe die herbruikbare bekers en kopjes schoongemaakt moeten worden is nog niet helemaal duidelijk. Per locatie wordt gekeken naar mogelijkheden om bekers te reinigen, maar voorlopig is het advies vieze bekers mee naar huis te nemen en daar af te wassen. Onze beschimmelde redactiekopjes wachten in spanning af bij welke redacteur thuis ze in de vaatwasser belanden.

Lees ook deze koffiebeker-hack:

Tekst: Tosca Sel
Beeld: Demian Janssen

Volg ons op Instagram