De basisbeurs is afgeschaft om honderden miljoenen euro’s extra in het hoger onderwijs te kunnen steken. Maar de eerste studenten zonder beurs zouden daar weinig van merken: de opbrengst komt immers pas in de loop der jaren. Dat kon natuurlijk niet en daarom beloofden de universiteiten en hogescholen ‘voorinvesteringen’ te doen: drie keer 200 miljoen euro per jaar vanaf 2015, vooruitlopend op de honderden miljoenen euro’s in de toekomst.

Te rooskleurig beeld

Maar die belofte zijn de onderwijsinstellingen niet helemaal nagekomen. Daar werd al voor gewaarschuwd, onder meer door studentenorganisaties ISO en LSVb, maar toenmalig minister Bussemaker wilde er niets van weten. Ze gaf de Kamer een ‘te stellig en te rooskleurig beeld’, oordeelt de Rekenkamer, en vertrouwde volledig op de bedragen die de koepelorganisaties van universiteiten en hogescholen noemden.

De universiteiten en hogescholen stellen dat ze 860 miljoen hebben uitgegeven: veel meer dan beloofd. Maar van slechts 280 miljoen euro kunnen de rekenmeesters met enige zekerheid vaststellen dat het echt om een extra uitgave gaat. Een bijna even groot bedrag (250 miljoen euro) is géén voorinvestering. Van nog eens 330 miljoen euro valt het niet te achterhalen. Het kan haast niet waar zijn dat al die uitgaven echte voorinvesteringen waren, meent de Rekenkamer.

16,5 miljoen geïnvesteerd

De Rekenkamer laat weten dat de Hogeschool Rotterdam haar belofte om 16,5 miljoen euro te investeren in de kwaliteit van het onderwijs wel is nagekomen. Bestuursvoorzitter Ron Bormans reageert: ‘Het was een uitdaging, maar het is onder andere gelukt door het onderwijs kleinschaliger te organiseren. Dat is terug te zien in een verkleining van de klassen en de verlaging van de docentstudent-ratio. Hierdoor zijn docententeams in staat om intensiever te werken aan de kwaliteit van het curriculum en de begeleiding van studenten.’

Betrokkenheid medezeggenschap kan beter

Ook heeft de rekenkamer kritiek op de medezeggenschap. Die is niet goed bij de extra uitgaven betrokken. In het eerste jaar viel dat nog te begrijpen: het moest allemaal snel gebeuren. Maar zelfs in het tweede jaar hadden studenten en medewerkers bij een op de vier onderwijsinstellingen geen invloed op deze extra uitgaven. ‘Daar moeten we van leren’, zegt Francine Giskes, bestuurslid van de Algemene Rekenkamer.

Ook op de Hogeschool Rotterdam kan de centrale medezeggenschapsraad beter bij de besluitvorming betrokken worden. Dat vindt ook Bormans: ‘Wij hechten veel waarde aan de rol en betrokkenheid van de cmr bij de vaststelling van ons beleid.’ Een aandachtspunt is de beschikbare tijd die de cmr heeft voor besluitvorming. Bormans: ‘Wij hebben op dat gebied stappen gezet, door meer uren aan de cmr beschikbaar te stellen en meer informeel overleg te voeren.’

HOP, Bas Belleman/Profielen