Zo scherp heb ik het een student nog niet horen verwoorden, maar toen ik deze zin zelf hardop uitsprak ging er een zucht van herkenning door de klas. Nu wil ik hier niet claimen dat alle studenten ernaar snakken om eindelijk al die boeken te kunnen verslinden die nu ongelezen op de boekenplank staan. Of dat als je mensen een week vrij geeft, ze die tijd dan zouden vullen met alleen maar diep nadenken. Mijn punt is dat we onze tijd zó hebben ingedeeld dat nadenken heel moeilijk wordt. En als we niet meer kunnen nadenken, dan wordt het moeilijker om te begrijpen en om begrip op te brengen.

Als onderwijsinstelling zou de Hogeschool Rotterdam die vrije ruimte kunnen zijn waarin mensen van gedachten wisselen, waarin ze hun ideeën kunnen onderzoeken en waarin ze ook even wat kunnen aanklooien (zoals een collega van me dat zo mooi verwoordde). Een tijd en een ruimte waarin je wat langer kunt stilstaan bij wat je hebt meegemaakt in je praktijkstage en kunt proberen daar de betekenis van te begrijpen.

In plaats daarvan heeft onderwijs vaak meer weg van een ongezonde wedstrijd. Het is een moeten en een afrekening van het begin tot het einde. We breken ons hoofd erover hoe we de mensen met kramp in hun kuiten tóch nog op tijd over de eindstreep kunnen jagen. Maar weet je, die eindstreep is eigenlijk nog maar het begin. Die opleiding is maar een kort sprintje vergeleken met de marathon die je daarna nog moet gaan lopen.

In mijn filosofieles voor eerstejaarsstudenten gaf ik hen de opdracht een filosofische vraag op te schrijven bij wat hen bezighoudt. Wat mij opviel, is dat een groot deel van de klas vragen had over wanneer zij als mens ‘af’ zijn. Wanneer ze tevreden met zichzelf mogen zijn. Wanneer ze zichzelf kunnen accepteren.

In de rusteloze ‘multiple choice maatschappij’ (Garhammer) waarin wij leven ben je nooit ‘af’. Dat is wat onze studenten al aan het begin van hun beroepsopleiding weten. En in het onderwijs dat mensen kwalificeert voor deelname aan de ‘meetmaatschappij’ (Berend van der Kolk) worden ze ‘kortcyclisch’ afgetoetst op basis van criteria die soms maar weinig connectie hebben met hun ervaring van de concrete werkelijkheid.

Laat ik dan eindigen met deze woorden van Hannah Arendt, waarmee zij onze tijd analyseerde:

‘… dan zouden wij helemaal niet meer in een wereld leven, maar eenvoudig worden voortgestuwd in een proces, in de eeuwig terugkerende kringloop waarvan aan de lopende band dingen verschijnen en verdwijnen en nooit voldoende duurzaamheid bezitten…’

Minder dwangmatig voortstuwen, meer ruimte om te kunnen aanklooien. Dat zou fijn zijn.

Volg ons op Instagram