Martijn Mulder is hoofddocent bij de opleiding leisure & events management, is festivalexpert en doet momenteel onderzoek naar de beleving van live muziek. ‘Nederland is een van de meest gefestivaliseerde landen ter wereld.’

‘Ik ben ooit opgeleid als vrijetijdswetenschapper en ben dus altijd al beroepsmatig bezig geweest met de leisure- en cultuursector, publieksbeleving en de aantrekkelijkheid van steden. Het is ook deels vanuit persoonlijke interesse dat ik dit werk doe, want ik ben zelf ook een muziek- en concertliefhebber. De heerlijke combinatie van mooie muziek, ontsnappen en opgaan in de massa zijn de standaard motieven van mensen om livemuziek te bezoeken, en die gelden ook voor mij.  

‘Ik ben zelf ook een muziek- en concertliefhebber.’

‘Nederland is een van de meest gefestivaliseerde landen ter wereld. Hoe dat komt is wetenschappelijk lastig te verklaren, maar ik heb wel een theorie. We zijn een heel welvarend land, een van de meest verstedelijkte én ontkerkelijkte landen. Kort samengevat zou je kunnen zeggen dat in onze samenleving mensen vaak een individueel leven leiden en lokale communities missen. Omdat het grootste gedeelte van het volk geen geloof meer heeft om troost en verbinding te vinden, gaan ze dat op andere plekken zoeken. Dit verklaart volgens mij waarom festivals juist hier zo populair zijn. Mensen zijn gewoon op zoek naar verbinding, gelijkgestemden, troost en schoonheid; dat vind je allemaal op een festival.  

‘Ik krijg nu vaak de vraag wat voor invloed de pandemie heeft op festivals en poppodia. In de festivalsector zijn met name op de korte termijn echt wel zorgen. Niet omdat mensen niet meer naar festivals willen, maar de vraag is vooral of het wel allemaal georganiseerd kan worden vanwege een gebrek aan personeel. ID&T heeft alleen al vijftigduizend mensen nodig voor de horeca op festivals, en dan heb je het alleen nog maar over bier tappen. Veel technisch personeel is bijvoorbeeld ergens anders gaan werken en dat vervang je niet zomaar. Het zou best kunnen dat sommige festivals, vooral de wat kleinere, daarom gecanceld worden.

‘ID&T heeft alleen al vijftigduizend mensen nodig voor de horeca op festivals, en dan heb je het alleen nog maar over bier tappen.’

‘Tussen 2008 en 2016 is het aantal festivals echt geëxplodeerd, voor corona zag je dat weer een beetje afvlakken maar ik denk wel dat het uiteindelijk wel weer op dat hoge niveau terugkomt. Het hoort gewoon heel erg bij onze samenleving: mensen hebben er behoefte aan. En zolang mensen er het geld voor hebben zullen ze ook naar festivals blijven gaan. Al is dat wel de vraag nu de inflatie toeslaat en de prijzen oplopen. Wanneer dat doorzet en organisatoren gaan al die prijsstijgingen doorberekenen, dan zouden tickets voor meerdaagse festivals zomaar tientallen euro’s duurder worden. Dan wordt het vooral iets voor de elite.

‘Ik denk dat de pandemie wel duidelijk heeft aangetoond, voor zover we dat niet al wisten, dat de samenleving nog steeds behoefte heeft aan cultuur en festivals. In een tijd waarin mensen heel veel druk en prikkels ervaren, is er alleen maar meer behoefte aan het ontsnappen aan de dagelijkse perikelen. Dat zie ik ook bij jongere generaties. Het festival is een van de ultieme vrijetijdsbestedingen waarbij je echt even uit het dagelijkse leven kan stappen, en helemaal op kan gaan in een andere wereld. Ik denk dat die behoefte an sich alleen maar groter wordt.

‘In een tijd waarin mensen heel veel druk en prikkels ervaren, is er alleen maar meer behoefte aan het ontsnappen aan de dagelijkse perikelen.’

‘Ik ben als onderzoeker op dit moment vooral geïnteresseerd in de waarde en beleving van livemuziek. Sinds 2017 doe ik hier onderzoek naar voor het POPLIVE-project, een samenwerking tussen de hogeschool en Erasmus Universiteit. De hoofdmoot van mijn onderzoek zou een veldonderzoek zijn op festivals en in podia gedurende een zomer en voorjaar, maar dat viel allemaal in het water door corona. Toch wilde ik voordat het project zou aflopen heel graag iets met de publieksbeleving doen, daarom heb ik nu een verkleinde versie van het onderzoek gepland in poppodia. Tot begin juni ga ik naar vijftien tot twintig concerten om de concertbeleving bij bezoekers van poppodia te onderzoeken.

‘Tot begin juni ga ik naar vijftien tot twintig concerten om de concertbeleving bij bezoekers van poppodia te onderzoeken.’

‘Hier is in het verleden wel onderzoek naar gedaan, maar bijna niets zo moeilijk vatbaar als het meten van beleving. Ik ging daarom op zoek naar de minst slechte manier om dit te doen. Meestal wordt in een vragenlijst achteraf gevraagd naar hoe je beleving was – festivals als Lowlands doen dat bijvoorbeeld – maar dat geeft niet echt een betrouwbaar beeld. Het liefste wil je in het moment zelf meten of tenminste zo dicht mogelijk erop. Met mijn onderzoeksopzet, waarbij ik ook aanwezig ben bij het concert, hoop ik dat te bereiken. Ik doe een cyclus vragen voor, tijdens (via telefoon, red.) en meteen na het concert. Ik maak daarbij gebruik van een bestaande techniek voor het meten van flow experiences, dat is in de psychologie een vrij simpele en duidelijke techniek waarmee je probeert ook inzicht te krijgen in wat er in de hoofden van mensen op dat moment gebeurt.

‘De inzichten van de respondenten combineer ik met mijn eigen observaties tijdens het concert. Uiteindelijk hoop ik in juni wat meer inzicht te hebben in hoe die beleving werkt en tot stand komt. Het gaat vooral om de experience of liveness zoals, eigenlijk is de vraag: wat is nu live en wat is de waarde van live? In de beginfase van corona kwam er in de wetenschappelijke wereld een interessante discussie op gang. Er waren mensen die zeiden dat een streamingconcert ook live is als dit op hetzelfde moment wordt uitgezonden, andere wetenschappers waren het daar weer helemaal niet mee eens. Een van mijn belangrijkste doelen is om hier meer inzicht in te krijgen vanuit het perspectief van de bezoeker.

‘Dit soort projecten waar ook studenten aan meewerken, vind ik heel tof.’

‘Vanuit mijn rol als onderzoeker kijk ik uit naar alle concerten die ik ga bezoeken, het gaat van Suzan & Freek tot keiharde metal. Scooter in de Ziggo Dome lijkt me ook wel hilarisch, en er zitten ook artiesten tussen waar ik zelf ook een ticket voor had kunnen kopen, zoals Sam Fender en Dry Cleaning. Dit soort projecten waar ook studenten aan meewerken, vind ik heel tof. Het is goed voor het onderwijs, leuk voor studenten en nuttig voor het werkveld. Op dit moment heb ik in principe voldoende deelnemers, alleen moet ik wel rekening houden met uitval. Mocht je de komende tijd concerten bezoeken en heel graag mee willen werken aan dit onderzoek, meld je dan bij mij. Wellicht kan ik nog ruimte vinden voor extra deelnemers.’

Tekst: Wietse Pottjewijd
Foto: Martijn Mulder

Volg ons op Instagram