‘Wie heeft ooit het vak verlieskunde op de lagere, middelbare of vervolgopleiding(en) gehad?’ Er gaat geen enkele vinger omhoog. ‘Vreemd niet? Als er een ding zeker is, dan is het dat we allemaal heel regelmatig met groot en klein verlies te maken krijgen.’

Ik ben op een bijeenkomst van het landelijk netwerk Studentenwelzijn georganiseerd door het ECIO. Aan het woord is Heidi van den Hout, zij is onder andere verlieskundige. Ze neemt ons – samen met een panel studenten – mee langs een aantal belangrijke en nuttige eyeopeners hoe we als onderwijs om kunnen gaan met studenten die met verlies te maken hebben.

En daar dient zich meteen een belangrijke vraag aan: hebben we het dan vooral over verlies door de dood? Nee. Integendeel zelfs. Er is een grote mate van diffuus verlies. ‘Het verlies waar je niet mee gecondoleerd wordt’, verduidelijkt ze. De chronische ziekte van jezelf of een familielid, een relatie die over is gegaan, ontslag, een (al dan niet vrijwillige) verhuizing, een Bindend Studieadvies. Het zijn allemaal voorbeelden waarin er sprake is van verlies en daarmee ook emoties als verdriet, pijn, boosheid, frustratie, teleurstelling maar ook onzekerheid. Ze krijgen echter zelden de aandacht (van de omgeving) die tegelijkertijd wel nodig en of wenselijk zou zijn en bijdraagt aan herstel, heling en welzijn.

‘That’s the thing about pain; it demands to be felt’, het is een treffende quote uit het boek The fault in our stars en het vat precies samen waarom het zo’n verstopt, verzwegen, vermeden en verdrukt onderwerp is: we willen geen pijn voelen (of zien van een ander). Laat me daar dan een andere wannabe quote tegenover zetten: ‘Er is verdriet nodig om geluk te leren kennen en de volheid van het leven te kunnen ervaren.’ Dat werk – het aanvaarden van die pijn en het vervolgens een plek geven – noemde Heidi ‘rouwarbeid’. Rouwen is een werkwoord. Het vraagt tijd, aandacht en inzet. En de boodschap is dat we dat niet mogen onderschatten, en dat het ons (het onderwijs) uitnodigt hiervoor oog te hebben en er rekening mee te houden. En niet in de laatste plaats voor je eigen verlieservaringen en wat dit van jou vraagt.

Gelukkig is er allerlei aanbod beschikbaar rond dit onderwerp. Op onze hogeschool is er bijvoorbeeld een keuzevak en een workshop over rouw en verlies, naast de mogelijkheid om met een studentendecaan in gesprek te kunnen. Toch is volgens het aanwezige studentenpanel het meest effectieve en ook het meest eenvoudige: vraag als docent of begeleider ‘hoe gaat het nu met je?’, en blijf dit enige tijd doen.

Ik verloor deze dag een beetje onwetendheid. Een welkom verlies.

Volg ons op Instagram