Driekwart van de Nederlanders meent dat de polarisatie toeneemt en maakt zich daar zorgen over volgens het SCP. Ik ook. Heel erg. Niet zozeer over die polarisatie zelf, maar over hoe we er op reageren.

Je struikelt tegenwoordig gemakkelijk over de vele vormen en voorbeelden van polarisatie op je dagelijkse virtuele en real life pad. Of het nu gaat om de toenemende groep ‘soevereinen’ die vanuit een diep wantrouwen de overheid niet langer erkennen, klimaatdrammers of klimaatkrakers, LHBTIQ+ kleurexplosies tegenover  genderstraightnessactivisten, of over de toename van het aantal meldingen over antisemitische incidenten en de verschillende standpunten over de grote conflicten op het wereldtoneel vandaag de dag.

Toch tekent zich iets interessants af. De groepen lijken veel meer op elkaar dan ze wellicht weten, denken of menen. Ten eerste geldt voor iedere groep dat deze zich – vaak langdurig of veelvuldig – niet gehoord en erkend voelt door ‘de ander’. Of dat nu de buurman, de eigen (sub)cultuur, de samenleving of de overheid betreft.

Ten tweede is de groep zich als gevolg hiervan luider en explicieter gaan uiten in woord en daad. ‘HOOR ONS!’, is de gemeenschappelijke onderliggende boodschap. Elkaar als in een wedstrijd overstemmend en opbiedend met steeds hardere stemmen, stevigere taal en extremere acties.

Ten derde – en dit is waar het paradoxaal wordt – ervaart de groep zelf – met en onder elkaar – juist een sterke mate van verbinding. Polaribinding, dat wel. Want is ‘verbinding’ niet altijd dé oplossing die genoemd wordt waar het polarisatie betreft? Maar dan wel naar ons eigen beeld van die ene waarheid. Eventueel onder lichte dwang. En anders stikken. En zo ontstonden eerder in de geschiedenis de grootste conflicten die we kennen. Een succesformule.

Is dat dan het drama van ons mens-zijn? Dat we dat maar niet kunnen leren? Dat we niet kunnen evolueren tot wezens die inmiddels begrijpen: ‘Hé, die groep doet zo omdat de leden onderliggend pijn, boosheid en/of verdriet ervaren. Net zoals ik dat kan ervaren als mens over andere of soortgelijke situaties. Laat ik eens oprecht en enkel luisteren naar het verhaal zonder OMA (Oordelen, Meningen, Aannames) en NIVEA (Niet Invullen Voor Een Ander).’ Zonder te willen veranderen, verdedigen of te overtuigen. Gewoon luisteren, in contact zijn en het erkennen van onze gemeenschappelijke menselijke aard, ervaringen en emoties.

Ja man, natuurlijk is dat lastig. Ik moet het me ook steeds opnieuw actief blijven herinneren. Begin klein. Met je student, collega, je klasgenoot, je buurman, een medepassagier in het ov. Respectvol, elkaar (h)erkennend, verbonden in onze overeenkomsten en verschillen.

Volg ons op Instagram