De officiële cijfers zijn nog niet bekend, maar nu al is duidelijk dat langstudeerders deze zomer hard hun best hebben gedaan om de boete van ruim drieduizend euro te ontlopen. Toch zijn studentendecanen kritisch: studenten met faalangst krijgen het moeilijker en wanneer het niet lukt op tijd af te studeren, overwegen vooral hogeschoolstudenten te stoppen.

Opgeschrikt
Niet alleen langstudeerders, ook studenten in eerdere jaren lijken opgeschrikt. ‘Ze melden zich vaker bij ons voor hulp bij hun planning’, vertelt Monique van Ruyven. Ze is secretaris van de Landelijke Vereniging van Studieadviseurs en studieadviseur aan de faculteit geesteswetenschappen van de Universiteit Utrecht.

Veel studenten die een langstudeerboete boven het hoofd hing, volgden het afgelopen jaar extra vakken en drongen aan op snelle afhandeling van hun cijfers. Het zou Van Ruyven niets verbazen als er in Utrecht veel meer studenten zijn afgestudeerd dan normaal. ‘Studenten voelen de hete adem van een boete in hun nek’, zegt ook haar collega Fred Piek van de faculteit maatschappij en recht aan de Hogeschool Utrecht.

Duwtje in de rug
De boete had zelfs effect op studenten van de zware opleiding werktuigbouwkunde in Delft, waar slechts een op de vijf in vier jaar zijn bachelor haalt. ‘Voor veel mensen is de langstudeerboete een extra duwtje in de rug’, constateert studieadviseur Lieke Smit.

In Delft haalden dit jaar meer studenten dan voorgaande jaren hun bachelordiploma, bevestigt haar collega Arno Haket van de masteropleidingen applied physics en chemical engineering. De instroom in beide opleiding is groot. ‘Voor een deel zal dit te maken hebben met de langstudeerboete, maar ook andere maatregelen hebben invloed gehad op het grotere aantal diploma’s.’

Harde knip
Ook de Universiteit Maastricht deelt dit jaar meer diploma’s uit, zegt een medewerker van het studentenservicecentrum in universiteitsblad Observant: ‘Met het oog op de ingevoerde langstudeerboete en de harde knip (studenten moeten hun bachelor volledig hebben afgerond voordat ze aan een master mogen beginnen, red.) hebben veel studenten alles op alles gezet om voor het einde van het academisch jaar 2011-2012 af te studeren.’

Van de universitaire studenten die het toch niet lukt om vóór 1 september af te studeren, zijn er volgens studieadviseurs maar weinig die stoppen vanwege de boete. Wie dit toch deed, stond volgens hen vaak al jaren ingeschreven en had al weinig zicht op een diploma.

Jaar geld verdienen 
Bij hogescholen lijkt dat anders te liggen. Voorzitter Thom de Graaf van de HBO-Raad waarschuwde er al voor: de gemiddelde hbo-student kan de boete minder gemakkelijk opbrengen en ziet bovendien meer op tegen hoge schulden. Decanen in het hbo bevestigen dat beeld. Ze kennen allemaal wel een langstudeerder die wil stoppen of zich tijdelijk wil uitschrijven om eerst een jaar geld te verdienen.

‘Stoppen raad ik mijn studenten altijd af’, zegt Roos Franssen van Zuyd Hogeschool. ‘Dan moet je namelijk ook je studiefinanciering terugbetalen.’ Sommige van haar studenten besloten Limburg te verlaten en uit te wijken naar België of Duitsland.

Hoge studieschuld
‘Studenten overwegen te stoppen omdat ze geen hoge studieschuld willen’, ziet ook studentendecaan Nannie Beerink van hogeschool Fontys. ‘De langstudeermaatregel heeft alleen een positief effect op studenten die nog relatief weinig punten moesten halen.’

Hoewel alle decanen, zowel in het hbo als wo, zien dat lakse studenten harder zijn gaan werken, zijn ze niet onverdeeld enthousiast over de maatregel. De afgelopen maanden hebben ze talloze gestreste en paniekerige studenten aan hun bureau gehad. Vooral toen het CDA zich alsnog van de langstudeerboete afkeerde. ‘In die week stonden hier wel tachtig studenten voor de deur’, zegt Karin Bijker, hoofd van het onderwijsbureau van de faculteit sociale wetenschappen van de Vrije Universiteit. ‘Het liep hier storm’, beaamt ook Gineke Schuiling van de Hanzehogeschool.

Faalangst en stress
Veel studieadviseurs zijn bang dat de maatregel averechts werkt. ‘Studenten met faalangst krijgen alleen maar meer stress van het idee dat ze een boete moeten betalen als ze hun toets niet halen’, zegt studieadviseur Smit van de TU Delft. ‘Daardoor is de kans dat ze een onvoldoende halen juist groter.’

HOP, Petra Vissers