Neem alleen al het aantal rechtszaken bij de rechtbank voor het hoger onderwijs, het CBHO. In 2009 waren dat er tachtig, in 2010 werden dat er honderd, in 2011 maar liefst 270 en dit jaar staat de teller al op 130.

BSA
'Wij krijgen maar een deel van de zaken', zegt secretaris Willem Beijk van het CBHO. 'Bij de instellingen loopt het werkelijk over de schoenrand heen. Er zijn veel studenten, overal is het bindend studieadvies ingevoerd, de normen zijn opgehoogd… dat levert heel wat problemen op. We hebben veel zaken over het bindend studieadvies en we verwachten dat er nog veel zaken over het verhoogde collegegeld voor langstudeerders bijkomen.'

Ook de Hogeschool Rotterdam heeft te maken met meer beroepszaken, bevestigt Digna Trimp van het college van beroep. 'Natuurlijk ook omdat er meer studenten staan ingeschreven. Wat Beijk overigens vergeet te melden is dat tot september 2009 het CHBO voor ons helemaal geen beroepsinstantie was, dat verklaart voor een deel de stijging.'

Vijfde keer
Niet alle zaken zijn even kansrijk. Beijk: 'Laatst kwam er een student voor de vijfde keer bij ons, omdat hij dolgraag tandheelkunde wil studeren maar niet toegelaten wordt. Elke strohalm, elk sprietje dat daarop lijkt, grijpt hij aan.'

Persoonlijke omstandigheden
Het aantal zaken neemt inderdaad toe, bevestigt Henna Bielander (Inholland Den Haag), voorzitter van de expertgroep rechtspositie & studiefinanciering van de landelijke vereniging van hbo-studentendecanen LOS HBO. 'De geldigheidstermijn van cijfers wordt korter, veel studenten willen vóór september klaar zijn vanwege de langstudeerboete, de bsa-normen gaan omhoog: dat levert allemaal extra procedures op. Veel studenten doen een beroep op persoonlijke omstandigheden, die je allemaal afzonderlijk moet wegen.'

Bang om fouten te maken
Bovendien zijn examencommissies na de affaires met dubieuze afstudeerroutes in het hbo bang om fouten te maken, weet Bielander, waardoor ze soms wel erg strikt worden. 'Een vervangende opdracht heeft een slechte naam gekregen: heeft die wel hetzelfde niveau? Bij twijfel zijn ze geneigd om in het nadeel van de student te beslissen.' Ze noemt een zaak van een student die door bijzondere omstandigheden zijn herkansing niet kon maken. 'Een examencommissie mag dan gerust een tweede herkansing toestaan, maar dat stond niet meer expliciet in de onderwijs- en examenregeling, waardoor de commissie het niet aandurfde. Maar er komt wel weer wat meer rust in. Het was in het begin van het studiejaar erger dan nu.'

Zoeken naar grenzen
Ook de universiteiten zien een toename van het aantal beroepszaken. 'Er zijn in korte tijd veel maatregelen genomen waarmee studenten rechten zijn ontnomen', zegt studentendecaan Romke Biagioni van de Universiteit Leiden, teven voorzitter van de commissie rechtspositie van het Landelijk Beraad Studentendecanen (LBS). 'Studenten gaan in verweer en zoeken mogelijkheden om beslissingen aan te vechten. Instellingen zoeken ook naar de grenzen, waardoor studenten het vaker hogerop gaan zoeken.'

Complex
De overheid heeft nogal wat onrust veroorzaakt en lijkt daar niet goed over nagedacht te hebben, stel Biagioni 'Sinds de invoering van instellingscollegegeld bij tweede bachelor- of masteropleiding zijn de regels behoorlijk complex geworden en gaat er wel eens iets mis. Voor studenten gaat dat natuurlijk om enorme bedragen. Daarbij komt nu de langstudeermaatregel bij.'

Zakelijk en formeel
Henk Boswijk, de voorzitter van het LBS en studentendecaan aan de Vrije Universiteit, denkt dat het ook per instelling kan verschillen. 'Mijn indruk op de VU is dat de meeste studenten er niet voor voelen om in officiële juridische procedures verzeild te raken, vroeger niet en nu nog steeds niet. Van de kant van de instelling zie ik echter wel een ontwikkeling: waar voorheen de voorkeur uitging naar minnelijke schikking zie ik nu vaker een zakelijke, formele opstelling van de instelling.'

HOP, Bas Belleman