Leer je je tentamens door een dag van tevoren alles in je hoofd te stampen? Zoveel mogelijk achter elkaar lezen, herlezen, onderstrepen, samenvatten en opnieuw lezen? Alles in je kortetermijngeheugen stoppen? Grote kans dat je er een prima cijfer mee haalt. Morgen. Want overmorgen ben je het weer vergeten.

Dat je van stampwerk weinig opsteekt, wist je waarschijnlijk al, maar wat moet je anders? Nou, dat is eigenlijk heel simpel: vaker en korter leren met meer pauzes; veel vragen stellen (over jezelf en over de stof); en jezelf (laten) testen.

Vaker kort en actief leren 
Psychologen houden zich al meer dan honderd jaar bezig met het de vraag hoe het brein leert. Afgelopen jaar publiceerden twee groepen onderwijspsychologen uitgebreide overzichtsartikelen waarin ze het belangrijkste onderzoek op een rijtje zetten. Ze keken naar de beste methodes en naar de meest gebruikte. Helaas overlappen die twee nauwelijks.

De meeste studenten geven aan dat ze veel lezen, highlighten en samenvatten, maar dat zijn zeker niet de meest efficiënte manieren om te leren. Wat bijvoorbeeld wel werkt, is vaker kort en actief leren. Met veel pauzes. Kwartiertje leren en dan iets anders gaan doen. Zo moesten Amerikaanse studenten Franse woordjes leren. De personen die drie dagen achter elkaar tien minuten leerden, scoorden een week later op een verrassingstoets beduidend beter dan de studenten die één dag lang dertig minuten leerden. Tijdens de geplande toets, direct na het leren, was er geen significant verschil tussen de twee groepen.

Weten wat je niet weet 
De stof verspreid leren is één van de oudste en best bewezen tips die psychologen kunnen geven. Hij is breed toepasbaar, goedkoop en werkt voor alle (onderzochte) leeftijden. Dit alles geldt ook voor de tip om herhaaldelijk te toetsen. Niet alleen draagt de test bij aan het beter onthouden van de stof, het zorgt er ook voor dat je beter weet wat je niet weet, zodat je vele malen efficiënter kunt leren. Zeker als je door iemand anders wordt getoetst en je feedback krijgt op hoe je het hebt gedaan, schieten de resultaten omhoog.

De drie iets nieuwere en minder onderzochte aanbevelingen zijn: vragen stellen over de stof terwijl je die leest of bekijkt (waarom is dit  zo?), vragen stellen aan jezelf over wat je van de stof al weet en wat nieuw is, en het mixen van verschillende soorten stof in je programma. Het kan lonen hier wat mee te experimenteren, maar naar deze drie moet nog veel meer onderzoek gedaan worden.

Slim/niet-slim 
In onderzoeken geven studenten aan vaak de minder efficiënte methodes te gebruiken (zie kader Niet (zo) slim). Ze lezen tot ze er dood bij neervallen, met een markeerstift in de hand. Sommigen komen ertoe een samenvatting te maken op basis van het gemarkeerde en een enkeling filtert daar weer steekwoorden uit. De stof is dan zo vaak door je hoofd gegaan dat het inderdaad voldoende zal zijn om je tentamen te halen. Maar het is niet efficiënt.

Wellicht kun je met minder tijd en slimmer leren tóch betere prestaties halen. Het enige wat je hoeft te doen, is het leren een beetje plannen en de discipline opbrengen om je aan die planning te houden. Anders zit je aan het eind toch weer te blokken.

SLIM
Welke vijf methodes om te leren werken goed? In volgorde van bruikbaarheid en resultaat:

1. Toetsen (jezelf testen of een toets afleggen)
2. Verspreid leren (leren over langere tijd uitspreiden)
Deze twee zijn breed inzetbaar, veel bewijs, werken in lab en in de klas, verschillende leeftijden.
3. De stof bevragen (waarom is dit zo?)
4. Jezelf bevragen (wat wist ik al?)
5. Gemixt leren (verschillende soorten lesstof door elkaar plannen)
Deze drie zijn minder onderzocht en minder breed inzetbaar. (Bij het stampen van Franse woordjes heeft ‘de stof bevragen’ misschien niet zoveel zin) en leveren tot nu toe minder spetterende resultaten op.

NIET (ZO) SLIM
Niet efficiënt en misschien zelfs nutteloos:

• Samenvatten
• Highlighten
• Herlezen
• Steekwoorden leren
• Visualiseren van de stof
Deze methodes hebben soms resultaat op zeer korte termijn en soms ook gewoon niet.

Tekst: Olmo Linthorst
Illustratie: Wendy van der Waal

Bronnen:‘Improving students learning with effective learning techniques: promising directions from cognitive and educational psychology’, John Dunlosky (et al), uit Psychological Science in the Public Interest, vol. 14, no. 1, december 2012.
‘Inexpensive techniques to improve education: applying cognitive psychology to enhance educational practice’, Henry L. Roediger III & Mary A. Pyc, uit Journal of Applied Research in Memory and Cognition, vol. 1, no. 4, januari 2013.