Onder de kop Al overbodig tijdens je studie schetst het artikel een somber beeld. De afstudeerders medische hulpverlening hebben nauwelijks kans op werk, omdat de BIG-registratie voor hun beroep nog steeds niet rond is en ziekenhuizen minder behoefte hebben aan deze nieuwe professionals. Ook zijn er studenten die studievertraging oplopen door een tekort aan stageplekken.

De opleiding medische hulpverlening ging vier jaar geleden van start, zowel aan de HAN (Hogeschool van Arnhem en Nijmegen) als aan de Hogeschool Utrecht. Twee jaar later, in 2012, startte ook de Hogeschool Rotterdam met een aangepaste variant van deze opleiding.

Ziekenhuizen hadden aangegeven behoefte te hebben aan goed opgeleide ambulancemedewerkers, anesthesiemedewerkers en hulpverleners spoedeisende hulp. Het hbo pakte deze vraag enthousiast op en richtte een opleiding in met deze drie uitstroomvarianten.

BIG-registratie
Omdat studenten worden opgeleid voor zelfstandige beroepen met een grote medische verantwoordelijkheid eist de wet van deze studenten dat ze een BIG-registratie hebben (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg), net als verpleegkundigen en artsen. Zonder zo’n registratie mogen medisch hulpverleners in de acute zorg alleen onder toezicht van een BIG-geregistreerde risicovolle medische handelingen verrichten (de zogenaamde ‘voorbehouden handelingen’). Op de ambulance is dat onmogelijk en op de spoedeisende hulp onpraktisch.

Een BIG-registratie voor deze opleiding kan niet zonder wetswijziging, een proces dat vele jaren kan duren. Dat wisten de HAN en HU toen ze de opleiding begonnen, maar ze gokten erop dat het binnen vier jaar geregeld zou zijn.

Voorzichtig
De Hogeschool Rotterdam was voorzichtiger. Niet alleen startte ze later, ook koos de HR ervoor om het uitstroomprofiel acute zorg nog niet aan te bieden. Hierbij is een BIG-registratie onmisbaar. Maar bij de richtingen anesthesiologische zorg en operatieve zorg die de HR aanbiedt, werken afgestudeerden altijd samen met een BIG-geregistreerde en is een eigen BIG-registratie dus geen vereiste.

De hoop van de hogescholen dat het beroep medische hulpverlener vier jaar na de start opgenomen zou zijn in de BIG, is dus niet uitgekomen. Het Landelijk Platform BMH is hierover al twee jaar met het ministerie van Volksgezondheid in gesprek en dient pas volgende maand een definitieve aanvraag in. Dat is later dan de bedoeling. Omdat de vraag van ziekenhuizen naar medisch hulpverleners is teruggelopen, heeft het platform zijn aanvraag moeten aanpassen, legt platform-voorzitter Geert van den Brink uit in NRC Handelsblad.

Tussenoplossing
Ook de tussenoplossing waar de opleidingen op hadden ingezet, is niet gelukt. Zo hadden ze buiten de wet om iets met de Inspectie voor de Gezondheidszorg willen regelen. HR-onderwijsmanager medische hulpverlening Cees van Bers: ‘De inspectie heeft de laatste jaren veel kritiek gehad. Ze zei op een gegeven moment: Wij zijn er om de wet te handhaven en dat is het. We doen niet meer aan tussenoplossingen.’

Afstudeerders gedupeerd
Dat is vooral voor de studenten die nu aan HAN en de HU afstuderen in de richting acute zorg een probleem. Omdat de BIG-registratie nog niet rond is, komen studenten bovendien heel lastig aan een stage. Volgens het NRC-artikel zijn er voor de 69 vierdejaars aan de HU 24 stageplekken beschikbaar. Naar verwachting zullen in er in juli twintig studenten afstuderen.

Bij de HAN is het gebrek aan stages ‘iets minder nijpend’, zo staat in het artikel, omdat er minder studenten zijn die de studie volgen. Daar kunnen vijftien van de twintig studenten deze zomer afstuderen.

Via verpleegkunde toch BIG-registratie
Het lijkt erop dat de HR twee jaar geleden dus een verstandige keuze heeft gemaakt door nog geen acute zorg aan te bieden. Toch zit ook de HR met spanning op een BIG-registratie te wachten. In een verklaring op intranet Hint stelt het college dat de HR zich daar samen met de HAN en HU voor inzet.

En hoewel het bestuur daarin ook benadrukt dat de ‘problematiek bij de HR niet speelt’, kunnen studenten die dat willen hun studie voortzetten bij de opleiding verpleegkunde. Op deze manier kunnen zij toch met een BIG-registratie de arbeidsmarkt op.

Van de 120 eerstejaars die in 2012 aan de HR-opleiding begonnen, zijn er dit collegejaar nog rond de zestig over. Drie tweedejaars zijn geïnteresseerd in een overstap naar verpleegkunde. Zij kunnen dan een aantal vrijstellingen meenemen, maar zullen toch een jaar langer moeten studeren. De kosten zijn voor rekening van de student, omdat er volgens onderwijsmanager Cees van Bers altijd open is gecommuniceerd over de BIG-perikelen en HR-afgestudeerden medische hulpverlening ook zonder een BIG-registratie aan het werk kunnen.

Anesthesie dijt uit
De problemen met ziekenhuizen die minder behoefte zouden hebben aan medisch hulpverleners, herkent Van Bers niet voor de Rotterdamse situatie. ‘Onze studenten zijn zeker niet overbodig. In 2013 hebben wij nog een arbeidsmarktonderzoek laten doen en daaruit kwam naar voren dat er nog steeds behoefte is aan medisch hulpverleners, zeker op de wat langere termijn. Het vakgebied van de anesthesie dijt bijvoorbeeld uit. Er vinden meer poliklinische kleine ingrepen plaats en onze studenten zullen daar nodig zijn.’

Wel erkent Van Bers dat de BIG-registratie met name voor de ambulancedienst van groot belang is. ‘Wij hebben de richting acute zorg al klaar staan en de ambulancedienst wil in principe met ons in zee, maar alleen als de BIG-registratie in orde is. Van de pakweg zestig studenten willen er vijftien de acute zorg in. Tot het geregeld is, vinden zij onderdak bij anesthesie. Maar het streven van de HR om ook deze richting aan te bieden, staat gewoon nog overeind.’

Stage
Zijn huidige tweedejaars hebben wel problemen met het vinden van een stageplaats, net als de HAN en HU-studenten. Dit collegejaar moest de stage bijvoorbeeld in tweeën geknipt worden om genoeg stageplaatsen te hebben. Door het invoeren van een numerus fixus (komend collegejaar gesteld op maximaal 35 studenten) zal het stageprobleem vooral voor deze groep gelden, en niet voor de latere studiejaren.

Alles bij elkaar blijft Van Bers positief over de kansen van de opleiding en zijn studenten. ‘Ik kan de toekomst niet voorspellen, maar de verwachting is dat de minister binnenkort een Tijdelijke Maatregel van Bestuur zal afkondigen met een experimentfase van vijf jaar. Als dat goed verloopt, zal het beroep in de BIG-registratie worden opgenomen. Zo is het ook gegaan met de opleiding physician assistant. Aan VWS is verder gevraagd om voor de groep die aanstaande september afstudeert een tussenoplossing te creëren.’

Redactie Profielen

Op 21 mei heeft de PvdA Kamervragen gesteld over de situatie van de afstudeerders medische hulpverlening en de problemen rond de BIG-registratie. De vragen zijn hier te lezen.