Grote thema’s kwamen voorbij: IS, het Midden-Oostenconflict, Charlie Hebdo, vrijheid van meningsuiting, baarden, hoofddoeken. Homoseksualiteit, discriminatie en uitsluiting. De studenten met een islamitische achtergrond vertelden over hun gevoel niet voldoende gezien, niet voldoende gehoord te worden. En er was veel, heel veel onvrede over de media.

‘Ik snap het wel’, zegt een student. ‘Je pakt ’s morgens de krant van de mat: islam. Overdag check je nu.nl: islam. Je kijkt ’s avonds naar het journaal en een actualiteitenprogramma: islam. En dan geen leuke verhalen natuurlijk, maar koppen afhakken en geweld. Ik snap heel goed dat mensen bang worden voor de islam. Met zo’n bombardement aan negatieve beelden, dag in dag uit, kun je nauwelijks anders.’

‘Door het bombardement aan negatieve beelden kun je bijna niet anders dan bang zijn voor de islam.’

Herkenning bij een studente die is opgegroeid in Zeeland. ‘Mijn ouders, die daar nog steeds wonen, zíjn bang en dat komt inderdaad door de media, want zij kennen helemaal geen moslims.’

En de eerste spreker: ‘In Den Haag, Rotterdam, Amsterdam en andere grote steden hebben jonge moslims vorige week duizenden rozen uitgedeeld aan voorbijgangers op straat en in winkelcentra om daarmee de kloof tussen moslims en niet-moslims in ons land te verkleinen. Dit was een initiatief van Millî Görüş Noord-Nederland. Hebben jullie daar iets over in de krant gelezen of op tv gezien? Nee toch! Dat bedoel ik dus. Eenzijdige berichtgeving.’

En dan praten we toch nog even over extremisten. Over jongeren die naar Syrië of Irak willen gaan.
‘In de grote moskeeën in Nederland en Rotterdam komen die gasten niet.’
De aanwezige moslimstudenten zijn moskeebezoekers. ‘Die ideologie wordt niet onderwezen in de moskee, ook niet in de salafistische moskee in Den Haag. De moskeebesturen zijn ook bang voor hen.’

‘In Syrië en Irak zitten ze ook niet te wachten op een stel gekken.’

‘Omdat ze geen ruimte krijgen, gaan ze ondergronds’, weet een ander. ‘Ze vormen een eigen geloofsgemeenschap van een paar mensen en komen in een privésetting bij elkaar.’

Zouden de moskeebesturen dan niet toch het gesprek met deze jongeren moeten aangaan?, vraagt de gespreksleider van vandaag, Matin Daftari.
‘Misschien wel ja’, reageert een student. ‘Met ze praten is denk ik toch de oplossing. Je moet ze bij je houden, maar ook weer niet te dichtbij.’ Er valt een stilte. ‘De praktijk is moeilijk…. En als de media er lucht van krijgen dat zulke jongeren de moskee bezoeken…’

‘Hoe dan ook moeten we voorkomen dat ze afreizen’, reageert een ander. In Syrië en Irak zitten ze ook niet te wachten op een stel gekken. Het is daar al moeilijk genoeg. Ga je over tot geweld of maak je plannen daartoe, dan hoor je in de gevangenis. In de Nederlandse gevangenis. Die jongeren zijn ons probleem. Niet het probleem van andere landen.’

Gesprek in de klas?
Is angst voor de islam een onderwerp dat op de hogeschool, in de klassen, wordt besproken?, vraagt gespreksleider Daftari. ‘Nee’ of ‘bijna nooit’ zijn de antwoorden.

Word je weleens aangesproken op het gedrag van gewelddadige extremisten?

Een student van Marokkaanse komaf: ‘Na Charlie Hebdo waren en zijn wij degenen die openlijk afstand moeten nemen, maar waarom? Dat doe ik toch ook niet van de voetbalhooligans in Rome. Dat zwart-witdenken vind ik heel moeilijk. Er is geen ruimte voor de nuance en geen ruimte voor andere gezichtspunten.

‘Ik vond het heel moeilijk dat Hebdo het nieuws zo overheerste dat er nauwelijks aandacht was voor het afslachten van kinderen op een Pakistaanse school of voor de aanslagen van Boko Haram. Voor de situatie van de Palestijnen.

‘Dat Netanyahu voorop liep in de vredesmars in Parijs – de man die misschien wel het meeste bloed aan zijn handen heeft – deed mij echt pijn. Het westen heeft er door een onrechtmatige oorlog voor gezorgd dat er anderhalf miljoen mensen zijn gedood in Irak, en een miljoen in Afghanistan. De aandacht voor het onrecht dat die mensen is aangedaan valt in het niet bij de aandacht voor het onrecht dat de mensen in Parijs is aangedaan. Dat vind ik hypocriet. Meten met twee maten, dát is de voedingsbodem voor radicalisering.’

‘Het westen moet erkennen wat ze in de islamitische wereld hebben gedaan.’

‘Om de polarisatie in onze samenleving te doorbreken moet er erkenning komen voor wat het westen in de islamitische wereld aan het doen is en heeft gedaan. Maar voor dát geluid is vrijwel geen ruimte, dat gesprek kon hier op school echt niet gevoerd worden, of in de lerarenkamer van de school waar ik toen stage liep. Op zulke momenten voel ik me wel alleen ja.’

Tweederangsburger
‘Een tweederangsburger, zo voel ik me weleens’, voegt een andere student, met Marokkaanse roots, toe. ‘Overigens zonder me daarnaar te gedragen hoor. Ik werk gewoon iets harder, gooi er een schepje bovenop.’

En desgevraagd: ‘Ja, ook weleens een tweederangsstudent. In het eerste jaar moesten we een taaltoets doen en van onze klas slaagden daar maar drie studenten voor. Ik was met een 8,3 de beste. De docent zei toen: “Hoe kan dit zo slecht zijn gemaakt? Zo moeilijk was het toch niet? Zelfs hij” – en daarmee wees hij naar mij – “heeft het gehaald.” Ik ben de klas uitgelopen en naar de onderwijsmanager gegaan. De bewuste docent is gelukkig wel op zijn vingers getikt.’

Hoe doorbreken we de polarisatie, hoe vinden we elkaar? Hoe moet het wel?
Met elkaar praten, hoe simpel dat ook klinkt. Maar zo makkelijk is dat niet, blijkt deze avond. Kan je aan een student met een baard, die daarmee zijn geloof uitdraagt, vragen stellen over die baard en over dat geloof?
Ja, vindt de één. Als het maar respectvol gebeurt en niet beschuldigend. Als vragen gesteld worden uit oprechte belangstelling, is er niks mis mee.

Nee, vindt de ander. ‘Ik vind dat te veel in de persoonlijke sfeer liggen. Ik ben opgevoed met de gedachte dat het brutaal is om zulke vragen te stellen. Mijn terughoudendheid zit in mijn cultuur. Zulke vragen zijn gewoon onbeleefd. Ik zou het ook niet accepteren als iemand aan mij vroeg waarom ik 20 kilo overgewicht heb. Zo persoonlijk zie ik het.’

‘Ik accepteer ook geen vragen over mijn overgewicht.’

‘Daarom zijn wij nu, samen met het Rotterdams Kenniscentrum Diversiteit, begonnen met het organiseren van dit soort ontmoetingen’, legt Marina Meeuwisse, docent/onderzoeker bij de Hogeschool Rotterdam, uit. ‘Studenten en medewerkers van de hogeschool gaan met behulp van een gespreksleider en in een veilige omgeving een persoonlijk gesprek aan. Gewoon om elkaar te leren kennen ja. Het organiseren van die ontmoeting is blijkbaar nog steeds nodig, want vanzelf gebeurt het niet.’

Tevreden gezichten na afloop en één verzuchting: ‘Was de NOS er nu maar bij geweest. Dan hadden ze eens een ander beeld van ons kunnen laten zien.’

Dorine van Namen