Vorig jaar startte de pabo HR met tien eerstejaarsklassen, waaronder twee academische paboklassen en twee deeltijdgroepen. Dit jaar zijn er nog maar vier voltijd eerste klassen, terwijl de academische pabo iets groeit en de deeltijdinstroom gelijk is gebleven. ‘De deeltijders moesten dezelfde toelatingstoetsen doen, maar bij hen heeft het dus geen negatief effect gehad op de instroom’, vertelt Anita Derks, een van de twee onderwijsmanagers bij de pabo.

Of dat komt omdat deeltijders anders dan mbo’ers en havisten voorafgaand aan de toelatingstoetsen doorgaans niet in hun examenjaar zitten, weet Derks niet. ‘We werken nu aan een analyse. Tot die tijd kan ik alleen maar gissen.’

Kennisoperatie
De pabo’s zitten in een grote kennisoperatie die ervoor moet zorgen dat afgestudeerden met meer vakkennis voor de klas staan. Omdat het startniveau van een groep studenten te laag was, waren pabo’s veel energie kwijt aan bijspijkeren. De toelatingstoetsen moeten ervoor zorgen dat nieuwe studenten op niveau de pabo binnenstromen.

Dit jaar moesten mbo’ers voor het eerst een toelatingstoets afleggen voor de vakken natuur & techniek, aardrijkskunde en geschiedenis. Ook havisten moesten toetsen afleggen voor vakken waarin zij geen eindexamen hebben gedaan. Omdat geen enkel havo-profiel alle vakken heeft, moesten havisten minimaal één toelatingstoets doen.

De afname van eerstejaars betekent niet per se dat we straks veel minder afgestudeerden hebben.

Pijn
Er werd rekening mee gehouden dat deze selectie voor de poort zou leiden tot een flinke afname van eerstejaars, met name van mbo’ers – goed voor ongeveer een derde van de pabo-instroom. ‘Maar dat we nu in eerstejaarsinstroom gehalveerd zijn, valt ook ons tegen’, reageert Derks die gelijk daarop zegt: ‘Toch sta ik achter de invoering van de toelatingstoetsen. Ik ben ervoor om de lat hoog te leggen. Dat is de weg die we op moeten in het onderwijs en dat het dan even pijn doet, hoort erbij. Overigens vind ik wel dat je mensen met helpen en trainen om dat niveau te bereiken.’

Op dit moment wordt zowel landelijk als binnen de HR een analyse gemaakt. Want er zijn veel vragen: Is de instroom gedaald omdat aankomende studenten zijn gezakt voor de toelatingstoetsen of zijn ze er niet eens aan begonnen? Waren havisten goed geïnformeerd over de mogelijkheid om de toetsen ook na hun examen te doen? Hoe ligt de verhouding mbo-havo onder de wegblijvers? En hoe groot is de toename van vwo’ers?

Tijdelijke contracten niet verlengd
Ook organisatorisch heeft de halvering van het aantal eerstejaars consequenties. Derks: ‘We hebben de aanmeldingen steeds nauwlettend gevolgd en wisten dat dit eraan zat te komen. Daarom hebben we een aantal tijdelijke contracten van overigens goed functionerende docenten niet verlengd. Bij elkaar gaat dat om ongeveer twee fte.’

Derks wijst erop dat de afname van eerstejaars niet per se betekent dat het aantal afgestudeerden ook zal dalen. ‘Vergeet niet dat we grote problemen hebben met ons propedeuserendement. Van de tien klassen waarmee wij vorig collegejaar begonnen, zijn er maar vijf over. De studenten die we nu verwelkomen, hebben een hoger beginniveau. Het is niet gezegd dat wij ze allemaal kunnen behouden, want je hebt altijd studenten die op stage merken dat het onderwijs toch niks voor ze is, maar het heeft wel onze hoogste prioriteit. Als we daarin slagen, kan de afname van het studentenaantal minder drastisch worden dan het nu lijkt.’

Rotterdamse oplossing?
Of de pabo HR zal pleiten voor een Rotterdamse oplossing, zoals indertijd met de invoering van de taal- en rekentoetsen, is nog niet aan de orde, vindt de onderwijsmanager. Acht jaar geleden kreeg het college van bestuur bij toenmalig onderwijsminister Plasterk voor elkaar dat HR-studenten de taal- en rekentoets niet binnen één, maar binnen de twee jaar van de propedeusefase mochten halen. Op die manier zouden we als grotestadshogeschool meer studenten binnenboord houden.

Derks: ‘Als uit onze analyse gaat blijken dat we Rotterdams talent verliezen, dan moeten we natuurlijk wel iets doen. Maar ik ben er niet voor om dan te ijveren voor lagere doelstellingen. Ik denk dat er nog veel kan verbeteren aan voorlichting, aan training en voorbereiding op de toetsen en aan de organisatie van mbo en havo. Zo verwacht ik dat er op termijn wel een profiel zal komen waarmee havo-scholieren, net als vwo’ers, met hun diploma direct toelaatbaar zijn op de pabo.’

Esmé van der Molen