Minstens vier Nederlandse ziekenhuizen betalen hun studenten verloskunde niet de verplichte stagevergoeding. Dat doen de ziekenhuizen op dringend advies van de opleiding verloskunde, waar die studenten studeren.

In de cao ziekenhuizen staat dat hbo-studenten die in het ziekenhuis stage lopen een stagevergoeding verdienen van ruim driehonderd euro per maand. Die lopen de meeste studenten mis. Uit angst voor een tekort aan stageplaatsen lobbyen de drie Nederlandse opleidingen verloskunde (waaronder die van de Hogeschool Rotterdam) al sinds 2008 bij de ziekenhuizen om de verplichte stagevergoeding niet te betalen.

Tekort aan stages

Als ziekenhuizen wel gaan betalen, vreesden de opleidingen al die tijd, zouden ze misschien ook minder plek hebben voor stagiairs. ‘Het was niet de stagevergoeding zelf waar we ons zorgen over maakten, maar het gevolg ervan’, zegt Hans van der Moolen, directeur van het Instituut voor Gezondheidszorg van de Hogeschool Rotterdam. Hij maakt zich daar nog steeds zorgen over. ‘Een stagevergoeding is niet in het belang van de student als die daardoor geen stage kan lopen en niet kan afstuderen.’

De angst van de opleidingen is niet ongegrond. Zo zeggen verschillende medewerkers van het Rotterdamse Franciscus Gasthuis dat het betalen van een stagevergoeding het aantal stageplekken waarschijnlijk flink zal beperken. Toch wil het ziekenhuis haar beleid heroverwegen, zegt manager p&o José Rigter van het Franciscus Gasthuis & Franciscus Vlietland. ‘Maar als we per jaar honderd studenten een stagevergoeding moeten betalen, gaat er te veel geld van het budget van de afdeling af.’

Het Franciscus is van oudsher een belangrijke partner van de Rotterdamse opleiding verloskunde aangezien het al jaren onderdak biedt aan zo’n honderd studenten per jaar. Veel andere ziekenhuizen hebben maar een paar stagiaires verloskunde per jaar rondlopen.

‘Ik vind het belangrijk om als grote werkgever altijd de cao toe te passen’, zegt José Rigter, ‘maar we doen dit op uitdrukkelijk verzoek van de Hogeschool Rotterdam niet.’

Landelijk probleem

Ook ziekenhuizen in (de regio’s van) Amsterdam en Maastricht, de steden waar opleidingen verloskunde zijn gevestigd, ontduiken de cao. Het OLVG-west (voorheen Lucas Andreas) heeft veel stagiaires van AVAG, de Academie Verloskunde Amsterdam Groningen. Het betaalt geen stagevergoeding, erkent de woordvoerder van het ziekenhuis, die verder niet wil reageren. Ook de directeur van het AVAG wil niet reageren.

Het VieCuri uit Venlo (en omstreken) betaalt de studenten verloskunde die er recht op hebben geen stagevergoeding. Dit ziekenhuis zegt in een reactie dat het ‘na analyse van de argumenten’ de situatie gaat heroverwegen.

De Academie Verloskunde Maastricht zegt bezig te zijn de contracten die de opleiding met ziekenhuizen afsluit en de cao van de ziekenhuizen ‘op één lijn’ te brengen. Dat doet de opleiding nu pas, zegt teamleider van de bacheloropleiding verloskunde Willeke Boom er eerlijkheidshalve bij, ‘omdat er tot nu toe niemand een punt van maakte’. Bovendien, zegt Boom, ging de opleiding ervan uit dat het niet-betalen van de stagevergoeding ervoor zou zorgen dat studenten niet als werkkracht zouden worden ingezet.

Cao omzeilen

Sommige ziekenhuizen hebben methodes bedacht om de cao-eis te omzeilen. De stagecoördinator van het Martini Ziekenhuis in Groningen bijvoorbeeld, zegt bij alle stagiaires te controleren of hun stages wel onder de 144 uur blijven. In de cao staat namelijk dat studenten alleen recht hebben op een stagevergoeding als ze per jaar 144 uur (ongeveer vier weken) of meer stage lopen in het desbetreffende ziekenhuis.

De enkele keer dat een ziekenhuis aankondigt toch de cao te willen volgen, steekt de opleiding er een stokje voor. Zo kreeg vierdejaars verloskunde Liza (volledige naam van studenten bij de redactie bekend) van een ziekenhuis in de regio per mail de belofte dat ze een stagevergoeding zou krijgen, conform cao. Maar toen de opleiding van de Hogeschool Rotterdam daar lucht van kreeg en protesteerde, trok het ziekenhuis het aanbod, ook per mail, weer in.

(De tweede mail ging naar het ziekenhuisaccount van de student en was na het aflopen van de stage niet meer benaderbaar. Twee medestudenten die hetzelfde overkwam bevestigen desgevraagd de gang van zaken.)

Hans van der Moolen zegt dit voorbeeld niet te kennen en ‘niet goed te begrijpen’ waarom zijn opleiding een stagevergoeding zou dwarsbomen. ‘Ik heb dit intern geverifieerd en begrepen dat wij niet tegen de stagevergoeding geprotesteerd hebben. Dit is geen gewoonte van de Rotterdamse opleiding’, aldus Van der Moolen.

Wel een vergoeding, per ongeluk

Vierdejaarsstudent Nikki kreeg juist wél een stagevergoeding van haar stageziekenhuis, afgelopen najaar. Dat zijn de studenten verloskunde niet bepaald gewend, bleek al uit de vele reacties die Profielen kreeg na een oproep op de Facebookpagina van de studenten verloskunde. Nikkie had er dan ook ‘geen goed gevoel’ bij, vertelde ze in oktober per mail. Ze hield de stagevergoeding apart, voor het geval ze hem weer terug zou moeten betalen (wat het ziekenhuis tot dusver overigens niet gevraagd heeft).

Navraag bij haar stageziekenhuis leert dat het inderdaad een foutje was, zegt de verloskundige die de verloskundestages binnen het ziekenhuis Tergooi coördineert. ‘Bij het invoeren van de gegevens van deze student is iets misgegaan, waardoor ze wel een stagevergoeding heeft gekregen. Maar dat is niet de bedoeling. Toen ik dit hoorde, heb ik nog contact opgenomen met de opleiding die ook zei dat het niet de bedoeling is dat de studenten een stagevergoeding krijgen.’

De woordvoerder van Tergooi laat vanochtend weten dat het ziekenhuis altijd de wens van de opleiding om geen vergoeding te betalen heeft gerespecteerd, maar dat het vanaf nu alle stagiaires een nieuw stagecontract mét stagevergoeding gaat aanbieden.

Verplicht op stage

Studenten verloskunde zijn wettelijk verplicht om 2800 uur stage te lopen, gespreid over de volledige opleiding. Zestig procent van die tijd werken de studenten in een zelfstandige verloskundepraktijk en veertig procent in ‘overige relevante sectoren’, zoals de ziekenhuizen.

Tijdens hun stage worden studenten één op één begeleid, leggen betrokkenen uit. Om zich van voldoende stageplaatsen mét deze intensieve begeleiding te verzekeren, betalen alle verloskundeopleidingen de stageplaatsen een dagvergoeding voor het begeleiden van stagiaires. Verloskundigen (zelfstandig of in het ziekenhuis) die een stagiair onder hun hoede nemen, kunnen bij de opleiding vijftig euro per stagedag declareren (tussen de achthonderd en duizend euro per maand). Deze bijdrage voor stagebegeleiders betalen de opleidingen uit een speciaal potje van het ministerie van Volksgezondheid.

‘De vergoeding aan de stageplaatsen is ingegeven door het bijzondere karakter van de opleiding’, zegt directeur Hans van der Moolen. ‘De verloskundige heeft een heel zelfstandig beroep en moet echt veel begeleid worden om later zelfstandig te kunnen opereren. Het ministerie heeft geld vrijgemaakt om dat te kunnen realiseren.’

144 uur toekijken

Tot nu toe werd het zelfstandige karakter van verloskundigen ook als argument gebruikt naar ziekenhuizen om tegen de stagevergoeding te pleiten – ook door bijvoorbeeld de stagecoördinator van de Rotterdamse opleiding. De studenten worden dan vergeleken met co-assistenten, die ook geen stagevergoeding krijgen. Maar dat gaat Hans van der Moolen nu te ver: ‘Die redenatie werd in het verleden gevoerd, maar als je kijkt naar wat co-assistenten allemaal doen, zou ik het als burger gerechtvaardigd vinden als zij ook een stagevergoeding zouden krijgen.’

De vergelijking met co-assistenten maakt ook vakbond FNV liever niet, zegt bondsbestuurder Elise Merlijn. ‘Het zijn hbo-studenten en daarvan staat in de cao duidelijk dat ze recht hebben op een stagevergoeding. Deze studenten zijn ook al hun basisbeurs kwijtgeraakt. En je kunt mij niet wijsmaken dat ze 144 uur of langer staan toe te kijken hoe anderen het werk doen. Ze voeren werkzaamheden uit in het kader van hun opleiding en dat ze boventallig zijn, maakt daarbij niets uit.’

‘Niet meer met cao bemoeien’

De opleidingen verloskunde zijn pas sinds 2008 hbo-opleidingen. Daarvoor waren het vaak zelfstandige opleidingen of waren ze verbonden aan een ziekenhuis. In de cao is al veel langer een stagevergoeding voor mbo- en hbo-studenten opgenomen, maar die geldt dus pas sinds 2008 voor studenten verloskunde.

Deze middag hebben de Amsterdams-Groningse, Rotterdamse en Maastrichtse opleidingen verloskunde overlegd over een gezamenlijk standpunt over de stagevergoeding. Hans van der Moolen laat telefonisch weten dat daar een nieuw standpunt uit voortgekomen is, ook als gevolg van het invoeren van het leenstelsel. ‘De opleidingen hebben afgesproken om niet langer ziekenhuizen te adviseren géén stagevergoeding te betalen. We sluiten niet uit dat daardoor nieuwe stageproblemen ontstaan, daarover gaan we in gesprek met de ziekenhuizen, maar de opleidingen gaan zich niet meer met de uitvoering van de cao ziekenhuizen bemoeien.’

Tekst: Olmo Linthorst
Illustratie: Demian Janssen