De drie ongedocumenteerde studenten die de Hogeschool Rotterdam begin september verwelkomde, moeten alweer vertrekken. De HR heeft ze de toegang tot het onderwijs ontzegd omdat de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) hun aanvraag voor een studievisum inclusief een mvv (machtiging tot voorlopig verblijf, een inreisvisum) vorige week afwees.

Qianlei Mu is een van hen, Profielen sprak hem voor de zomer toen hij net had gehoord dat hij aan zijn opleiding mocht beginnen. Inmiddels zit hij thuis en probeert hij via klasgenoten het lesprogramma te volgen, in de hoop later alsnog een visum te krijgen en weer aan te kunnen haken.

Ontmoedigen dat ongedocumenteerden blijven

Qianlei en de twee andere jongeren zijn opgegroeid in Nederland, spreken de Nederlandse taal, hebben een vooropleiding die hen toegang geeft tot het hbo maar ze hebben geen geldige verblijfsstatus. Tot je achttiende heb je ook als ongedocumenteerde recht op onderwijs, erna niet meer. De overheid, met als uitvoerende instantie de IND, wil daarmee ontmoedigen dat ongedocumenteerden in Nederland blijven.

Een paar maanden geleden besloot de HR de betreffende aankomende studenten te helpen ‘vanwege hun binding met onze samenleving’. De school zou ze inschrijven voor een opleiding en hen helpen met het verkrijgen van een verblijfstatus. ‘Hogeschool Rotterdam biedt ‘ongedocumenteerde’ studenten een toekomst’ was eind mei de kop boven een artikel op HR.nl.

Lastiger dan gedacht

De HR gaf in het artikel aan het haar maatschappelijke plicht te vinden ‘om te zorgen dat deze groep jongeren niet buitengesloten wordt, maar dat zij hun potentieel ten volle kunnen benutten’. Gezien de krapte op de arbeidsmarkt in bepaalde sectoren, heeft de maatschappij daar ook baat bij, stelde de hogeschool. ‘We gaan hen helpen met maatwerk, om dit studieverblijfsvisum zo snel mogelijk aan te vragen.’

Dat laatste bleek lastiger dan gedacht. ‘We hadden destijds goede hoop, maar waren er natuurlijk nooit zeker van dat de visumaanvraag zou slagen’, reageert Zakia Guernina van het college van bestuur van de HR. De hogeschool heeft de drie studenten afgelopen tijd ondersteund bij hun visumaanvraag. Guernina: ‘En we hebben ze ook alvast laten starten met het onderwijs. Op het moment dat de verblijfstatus zou zijn toegekend, zouden ze dan geen studie-achterstand hebben oplopen.’

Naar het land van herkomst voor een visum

Van de drie werd wel gevraagd, stelde cvb-lid Zakia Guernina vorige week in een gesprek met Profielen, dat ze zelf ook alles in hun mogelijkheid moeten doen om zo snel mogelijk aan een studievisum te komen. Guernina: ‘We hebben de studenten geïnformeerd over het risico van een negatief besluit en wat de wettelijke consequenties zijn als de formele verblijfsstatus niet wordt toegekend.’

Voor een studievisum moet je, en moet dus ook een ongedocumenteerde, in de meeste gevallen verplicht naar het land van herkomst afreizen, daarna moet de IND de visumaanvraag nog goedkeuren. Guernina: ‘Nu dat definitief niet wordt goedgekeurd, zijn er voor ons geen wettelijke mogelijkheden meer om hen verder te helpen, dus moeten we helaas de toegang tot ons onderwijs stopzetten. We hebben onlangs een brief ontvangen van het ministerie van OC&W waarin ons op het hart wordt gedrukt dat we ons moeten houden aan de wet- en regelgeving.’

‘Gehoopt op een andere uitkomst’

Guernina meldt dat de HR ‘zwaar teleurgesteld’ is over het besluit. ‘We begrijpen de enorme teleurstelling van de drie studenten. Dit is een harde klap, dat hen de kans op een studie in het hoger onderwijs ontnomen wordt. We wilden voorkomen dat ze in een vacuüm terecht zouden komen en hadden voor hen echt gehoopt op een andere uitkomst.’

De studenten kunnen bij de IND bezwaar aantekenen tegen de afwijzing, maar de HR ziet daarin geen reden om ze in die periode nog niet van school te sturen. Guernina: ‘Gezien de reden voor afwijzing van de IND is de kans op een langlopend traject met een onzekere uitkomst zeer realistisch. Dit zou betekenen dat wij deze studenten hoogst waarschijnlijk op een later moment alsnog de toegang tot ons onderwijs moeten weigeren. Dat maakt de klap uiteindelijk alleen maar groter en dat willen en moeten we ze niet aandoen.’

‘Gezien de reden voor afwijzing van de IND is de kans op een langlopend traject met een onzekere uitkomst zeer realistisch.’

De collegebestuurder wijst daarnaast op het eerder aangehaalde schrijven van OC&W waarin wordt gesteld dat de HR zich aan de wet moet houden. Guernina: ‘Dat betekent dat we echt alles binnen onze wettelijke mogelijkheden voor hen gedaan hebben. We vinden het heel zuur voor de studenten en begrijpen dat de teleurstelling groot is, omdat ze de kans op een studie in het hoger onderwijs ontnomen wordt. De teleurstelling overheerst ook bij ons.’

‘Ticket was minimaal 10.000 euro’

Net als de twee andere ongedocumenteerde studenten ontving Qianlei Mu vorige week een afwijzing van de IND. De student die aan de opleiding logistics management was begonnen, voldoet volgens de IND niet aan de voorwaarden om een mvv te kunnen krijgen, met name omdat hij onrechtmatig in Nederland verblijft.

Om een mvv te bemachtigen had hij naar zijn land van herkomst China kunnen reizen, motiveert de IND. Qianlei deed dat niet, onder andere vanwege de hoge reiskosten in de zomer, het hoogseizoen. ‘Toen ik naar tickets zocht kwam een enkele reis op minimaal 10.000 euro. Daarom had ik daarvoor om een ontheffing aangevraagd (die hij niet kreeg, red.). En eerder, in coronatijd, was het sowieso heel moeilijk om te reizen.’

‘Ik moet er steeds aan denken’

Qianlei is 22 jaar en sinds 2007 in Nederland. Aanvankelijk hadden hij en zijn ouders een verblijfsvergunning maar die is op een gegeven moment ingetrokken. Het gezin besloot in Nederland te blijven. De inmiddels gewezen student vindt het storend dat hij bij de afwijzing voor een verblijfsvergunning wordt afgerekend op ‘gebeurtenissen van mijn ouders’.

Toen hij vorige week de afwijzing van de IND ontving, knapte er bij Qianlei iets. ‘Ik probeerde mij te concentreren tijdens de lessen maar telkens dacht ik aan het mvv-gebeuren. Het leven was eindelijk weer normaal geworden, ik begon een toekomst te zien. En dan wordt mij dat ineens weer ontnomen. Ik moet er steeds aan denken. Als ik buiten lachende kinderen zie of als er mensen met een glimlach voorbijlopen, doet het mij wat dat zij wel mogelijkheden hebben. Ja, misschien is dat jaloezie.’

‘Ik probeer thuis de lessen te volgen’

Inmiddels heeft hij dus ook gehoord dat hij van school moet. ‘Ik had de IND-afwijzing al een beetje verwerkt maar dat ik meteen van school moest, kwam onverwacht. Ik schrok. Zelfs het Rotterdams Ongedocumenteerden Steunpunt (ROS) die mij helpt had dat niet verwacht. Het besluit van de hogeschool vind ik op zich wel begrijpelijk. En ik vind het ook goed dat ze het risico namen om ons in te schrijven.’

Qianlei laat het er echter niet bij zitten. ‘Ik probeer komende weken thuis mijn lessen te volgen. Omdat mijn hogeschool-account wordt gedeactiveerd zal ik aan een klasgenoot vragen of hij het huiswerk wil doorsturen.’

Misschien toch naar China

Ondertussen overweegt de uitgeschreven student opnieuw een studievisum inclusief een mvv aan te vragen. ‘En nu wel door ‘m op te halen in China. Eerst wil ik van mijn advocaat horen of het feit dat ik Nederland ben gebleven de enige reden was voor mijn afwijzing. Stel je voor dat er nog andere redenen zijn en ik het risico loop om bijvoorbeeld vast te komen zitten als ik ga reizen.’ De afgelopen jaren heeft Qianlei meerdere aanvragen gedaan voor een inreis- of een verblijfsvergunning maar zonder resultaat. Ook voor het zogenoemde kinderpardon kwam hij, in 2014 en in 2019, niet in aanmerking.

De Hogeschool Rotterdam zegt er ‘alles aan gedaan’ te hebben om ‘binnen de wettelijke mogelijkheden’ de studenten te ondersteunen. ‘Maar we hebben ons te verhouden tot de wet en zijn daar eerder ook op gewezen door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.’ Door de afwijzingsbrief vanuit de IND, die wil ontmoedigen dat ongedocumenteerden in Nederland blijven, voelt de HR zich genoodzaakt ‘om de toegang tot ons onderwijs voor deze studenten stop te zetten’.

Weer welkom met studievisum

De studenten zijn alle drie over het besluit geïnformeerd en beraden zich op vervolgstappen. Qianlei denkt zoals gezegd na over het opnieuw aanvragen van een studievisum, of om bezwaar te maken bij de Hogeschool Rotterdam. De HR stelt dat de weggestuurde studenten weer welkom zijn op hun opleiding als de vervolgstappen van de weggestuurde studenten leiden tot rechtmatig verblijf in Nederland. Guernina: ‘Hij (Qianlei, red.) kan bezwaar maken bij de IND, niet bij de HR. Wij zijn hierin geen formele partij.’

Ondertussen blijft de HR, die vindt dat ‘ongedocumenteerde jongeren de kans op een studie in het hoger onderwijs moeten krijgen’, zich inspannen om studeren voor ongedocumenteerden mogelijk te maken. ‘We willen hiertoe samen met partners in de regio komen tot een convenant. Daarnaast zijn we ook in gesprek met de Vereniging Hogescholen en andere onderwijsinstellingen om meer mogelijkheden voor deze jongeren te kunnen bieden. Ook willen we hierover in gesprek met de onderwijsminister Dijkgraaf; dat zullen we hem in een brief laten weten’ 

Tekst en foto: Jos van Nierop

Profielen, het onafhankelijke nieuwsmedium van de Hogeschool Rotterdam, deelt wekelijks artikelen op Linkedin. Ben jij onze nieuwe connectie?