In Duitsland zijn de vaders van studenten twee keer zo vaak hoogopgeleid als de gemiddelde volwassen Duitser. In Portugal hebben de vaders zelfs drie keer zo vaak een universiteit of hogeschool doorlopen. Kennelijk maken kinderen van lager opgeleide ouders daar minder kans om in het hoger onderwijs terecht te komen.

In Nederland ligt dat anders, blijkt uit de gegevens die verzameld zijn in de derde editie van het rapport Eurostudent, waarvoor in 23 landen data zijn verzameld. Vaders van studenten zijn hier slechts 1,37 keer vaker hoogopgeleid dan andere volwassen mannen. Daarmee loopt Nederland voorop in de toegankelijkheid van het hoger onderwijs.

Overigens hangt deze voorloperspositie samen met het aandeel hoger opgeleiden in de hele samenleving. Hoe hoger de bevolking is opgeleid, hoe minder elitair het hoger onderwijs is. De opmerkelijke uitzondering op die regel vormt Duitsland, dat ongeveer evenveel hoogopgeleiden heeft als Nederland en toch een elitairder onderwijssysteem blijkt te hebben. Aan de collegegelden kan het niet liggen, want die kent Duitsland niet of nauwelijks.

Andere landen die goed scoren in deze vergelijkingen zijn Tsjechi?Schotland, Noorwegen en Finland. In Roemeni?Bulgarije, Portugal, Ierland en Turkije komt de economische onderklasse minder makkelijk in de collegebanken terecht.

Ook de opleiding van moeders staat in een tabel en daarmee valt bijna precies hetzelfde elitarisme (of het ontbreken daarvan) aan te tonen. Ook blijken er meer vrouwelijke studenten te zijn in landen waar verhoudingsgewijs toch al veel hoogopgeleide vrouwen wonen.

De emancipatie van vrouwen blijkt overigens los te staan van de emancipatie van sociaaleconomisch zwakkere groepen. Hebben vrouwen ten opzichte van mannen vaker een diploma in het hoger onderwijs gehaald? Dat zegt niets over de kans dat iemand uit een achterstandsgezin in het hoger onderwijs terechtkomt. Het zegt alleen iets over de vraag of een meisje uit een achterstandsgezin meer kans maakt dan haar broertje om op de universiteit terecht te komen.

HOP, Bas Belleman