Door Esmé van der Molen

Fris en fruitig zit burgemeester Ahmed Aboutaleb achter zijn bureau. De ochtendkranten heeft hij al gescand. Veel Rotterdam op de voorpagina’s. Hij oogt in control, ontspannen, uitgerust. Toch heeft hij maar een paar uur slaap achter de rug en is de afgelopen week bijzonder hectisch geweest. Profielen treft de burgemeester de ochtend na de dag waarop hij bekendmaakte dat de Rotterdamse stemmen voor de gemeenteraadsverkiezingen herteld zullen worden. Jaar één in de havenstad is een vuurdoop geweest voor de eerste allochtone burgemeester van een grote stad. Drie weken na de hertelling moest Aboutaleb de lastige beslissing nemen om wel of geen Ajax-supporters toe te laten bij de Bekerfinale tussen Feyenoord en Ajax in De Kuip. Ook de rellen in Hoek van Holland liggen nog vers in het geheugen; misschien wel verser dan de successen die Aboutaleb heeft behaald. Maar in dit jaar is hij wel goed ingeburgerd,vertelt de burgemeester. ‘Ik heb Rotterdam goed leren kennen. Al leer je in zo’n grote stad elke dag bij. Als je daar niet toe bereid bent, moet je je afvragen of je wel burgemeester wilt zijn van zo’n stad.’

Er is de laatste jaren , onder druk van de Fortuynrevolte en Leefbaar Rotterdam , veel aandacht geweest voor veiligheid in Rotterdam . En met succes . Toch vinden sommigen dat andere thema ’s, zoals onderwijs , in de verdrukking zijn gekomen. Wat vindt u daarvan?
‘Ik vind dat onderwijs en veiligheid bij elkaar horen. Een goed opgeleide stad is een veiliger stad. Bij mijn aanstelling ben ik door de gemeenteraad gevraagd om veiligheid breed te beschouwen. Inmiddels ligt er een goedgekeurde notitie van mijn hand die ervan uitgaat dat niet alleen justitie en politie, maar ook andere sectoren moeten bijdragen aan maatschappelijke veiligheid. Onderwijs en veiligheid zijn dus geen concurrerende beleidsterreinen. Ze kunnen niet zonder elkaar. En kijk naar eens naar de cijfers. Er is een statistisch aantoonbare link tussen vroegtijdig schoolverlaten en onveiligheid. Vandaar ook dat de gemeente Rotterdam met succes heel stevig inzet op schooluitval.’

De gemeente heeft zeggenschap over het basis – en voortgezet onderwijs en het mbo. Maar wat er op de hbo ’s en universiteit in deze stad gebeurt , valt buiten uw bevoegdheid . Vindt u dat frustrerend?
‘Nee, hoor. Je kunt niet alles op het bordje van de gemeente leggen, anders heeft de minister van Onderwijs zo weinig te doen. Ik heb over het hoger onderwijs in Rotterdam niets te klagen. Ik ben trots op de studenten en docenten. Er is een goede samenwerking. Mijn probleem zit veel meer bij het vmbo en het mbo. Ik denk dat we moeten werken aan een doorlopende leerlijn. We raken nu te veel leerlingen in die overgang van middelbare school naar roc kwijt. Het liefst zie ik vmbo en mbo als één continuüm, onder één dak, met één financiering. Als je na de basisschool naar het beroepsonderwijs gaat, dan ga je niet naar de middelbare school. Nee, je gaat voor je startkwalificatie. Ik heb hier samen met toenmalig wethouder Geluk met de besturen van de roc’s en vmbo’s over gesproken. Die boodschap is volgens mij goed overgekomen. De onderwijsorganisaties werken eraan, maar er zijn nog wel wettelijke belemmeringen om dit plan daadwerkelijk in te voeren. Daarom heb ik gezegd: “Ik ben bereid mijn nek daarvoor uit te steken.” Als de gemeente in dat proces een rol kan spelen, wil ik daarbij helpen omdat er ook een veiligheidsbelang gediend is.’

Betekent het dat u nu wacht op concrete plannen vanuit de schoolbesturen?
‘Ja, ik verwacht een uitgewerkt plan en dan wil ik ook weten waar het stokt.’

Gaat u dan met dat plan naar het ministerie van Onderwijs om te pleiten voor een eventuele wetswijziging?
‘Als het nodig is wel. Maar ik zal ook kijken wat de gemeente zelf kan doen. Er is veel daadkracht in Rotterdam. Vorig jaar hebben we bijvoorbeeld een fantastische stap gezet in het kader van crisisbestrijding. Het leek erop dat leerlingen langer zouden leren door de crisis. Maar je weet dat roc’s pas na twee jaar geld krijgen voor een leerling. Bij groei van het leerlingenaantal moeten roc’s dat dus eerst zelf financieel opvangen, en dat valt niet altijd mee. Daarom hebben de raad en het college gezegd: “Dat gaan we voorfinancieren.” Dat is typisch Rotterdams. Ik heb nog niet eerder meegemaakt dat een stadsbestuur zo z’n nek uitsteekt. Onze roc’s weten dat dit bestuur, dwars door alle politieke kleuren heen, een buitengewoon grote waarde hecht aan het beroepsonderwijs in de stad.’

Er is een grote toestroom van mbo ’ers in het hbo. U bent zelf ook een stapelaar, ooit begonnen op de lts.
‘Jazeker. Na de lts heb ik mbo elektrotechniek met de specialisatie luchtvaartelektronica gedaan. Ik had mooie rapporten, dus de overstap naar de hts was een logische en in de techniek ook heel gebruikelijk.’

U maakte die overstap mbo-hbo zonder extra begeleiding. Tegenwoordig zijn er mentoraten, summerschools en speciale doorstroomklasen om studenten door het hbo te loodsen. Hoe ver vindt u dat het hbo moet gaan met dit aanbod?
‘Heel ver. Er mag geen talent verloren gaan. Daarom heb ik mij gedurende mijn loopbaan als manager, politicus en als lid van de Onderwijsraad steeds ingezet voor het stapelen. Er kunnen allerlei redenen zijn waarom je onderwijsloopbaan niet gelijk in de juiste versnelling gaat. Het zou ongelooflijk zonde zijn als kansen van mensen onderbenut blijven. Ik ben blij dat het laatste kabinet onder Plasterk het stapelen ook weer op de agenda heeft gezet.’

Dan de economische crisis. Vorig jaar presenteerde het college haar aanpak voor de economische crisis. Ga doorstuderen, is het devies van het college aan jongeren. Kunt u dit toelichten?
‘Wat mij betreft is het geen advies dat zich tot deze crisis beperkt. Het is eerder een permanent advies aan iedereen. Het zou geweldig zijn als iemand die in 2009 mbo 3 heeft gehaald nog een jaartje blijft en mbo 4 haalt. In de eerste plaats voor de kansen van die jongere zelf, maar ook voor het bedrijfsleven in de stad. Doorstuderen is aan alle kanten een win-winsituatie.’

De verwachting was ook dat Rotterdam als havenstad hard getroffen zou worden door de crisis en dat de werkloosheid zou stijgen , ook voor de studenten die net afstuderen. Hoe staat Rotterdam er wat dat betreft voor?
‘We hebben het afgelopen jaar 0,1 procent werkgelegenheid verloren in stad. Dat valt dus mee. En dat komt doordat veel werkgevers, zeker in het havenbedrijfsleven, er alles aan hebben gedaan om hun vaste personeel te behouden. Zij weten dat de structurele tekorten op de arbeidsmarkt nog niet opgelost zijn. We hebben nu even een economische dip, maar die duurt niet eeuwig. En als we er bovenop komen, dan hebben we die goed opgeleide mensen weer hard nodig. Je ziet ook dat de haven van Rotterdam zich al aanzienlijk aan het herstellen is. In de eerste twee maanden van dit jaar was Rotterdam weer de best presterende haven van Europa. Ik constateer wel een ander probleem, en dat is dat jongeren in toenemende mate niet meer in de haven willen werken. Ik was een keer bij een jongerenbijeenkomst waar ik vroeg: “Wie is er van plan na zijn studie in de haven te gaan werken?” Je mag raden hoeveel vingers er omhoog gingen: geen een. Er bestaat nog altijd het beeld dat de haven vies, industrieel en ongezellig is. En dat is totaal niet in overeenstemming met de realiteit.’

Ligt hier dan een schone taak voor het onderwijs en het hoger onderwijs?
‘Ja. Als je ziet dat veel werkgelegenheid in de haven niet ingevuld wordt door onze eigen jongeren, dan ligt daar niet alleen een taak voor de stad en het bedrijfsleven, maar ook voor het onderwijs. Ik moet er niet aan denken dat we bijvoorbeeld geen maritieme opleiding in Rotterdam meer zouden hebben, maar het is wel buffelen voor de opleiding om de collegezalen vol te krijgen. Wat mij betreft verdient dit de grootste aandacht.’